تاریخ شفاهی: یک جُنگ میان رشته ای

Oral History: An Interdisciplinary  An theology
Dunaway, David K.Baum, Willa K.(1996) 
Altamira Press ( second edition) 

کتاب حاضر گزیده ای است از مقاله های کلاسیک که توسط صاحب نظران و کارشناسان خبره حوزه تاریخ شفاهی نوشته شده اند و اصول اولیه و اصلی این حوزه را به خواننده معرفی می کنند. این کتاب می تواند به عنوان راهنمایی مفید برای چگونگی به کارگیری تاریخ شفاهی در تحقیقات به شمار آید. در این کتاب به این موضوع پرداخته می شود که تاریخ شفاهی در مقیاس های بین المللی چگونه به کار می رود و این ویژگی از آن منبعی ارزشمند  برای محققان تاریخ و علوم اجتماعی ساخته است. این ، اثر، چاپ تازه ای است از کتابی که در سال 1984 به چاپ رسیده بود با این تفاوت که این چاپ تازه حاوی مقدمه ای است از دیوید داناوی و نیز بخشی مربوط به چگونگی استفاده از تاریخ شفاهی درسطوح بین المللی. کتاب برای محققان و علاقمندان حوزه های مختلفی چون تاریخ نگاری، کتابداری، مردم شناسی و قوم شناسی حاوی مطالب ارزنده و مفیدی است.

قصه گوئی: به کارگیری روایت های شخصی درعلوم اجتماعی و تاریخ

Telling Stories
Maynes, Mary Jo, Pierce, Jennifer K, Laslett, Babara(2008)
Cornell University Press

درکتاب حاضر مؤلفان استدلال می کنند که روایت شخصی، زندگینامه های خودنوشت، تاریخ شفاهی، مصاحبه های مربوط به گذشته افراد و خاطرات، ابزارهای پژوهشی بسیار مهمی در درک روابط میان مردم و اجتماع هستند. مؤلفان با جمع آوری داده ها و نمونه هایی از سراسر جهان، از فرهنگ های پیشامدرن تا فرهنگهای معاصر و مدرن امروزی، و بررسی موضوعاتی چون سابقه کار، تجزیه و تحلیل طبقاتی، جامعه شناسی فمینیستی، روابط نژادی وانسان شناسی، اهمیت مقوله روایت های شخصی را برای خوانندگان آشکار می سازند. علاوه بر آن، بر این نکته تأکید می کنند که داستانهایی که مردم درباره زندگی شخصی خود روایت می کنند، هرگز کاملا فردی و شخصی نیست و عوامل گوناگونی چون دوران تاریخی، روابط و تجارب اجتماعی، الگوهای فرهنگی و قوانین حاکم و رایج در آن تأثیر بسیاری دارند و دربه هم پیوستگی و انسجام عناصر داستان نقش مهمی را ایفا می کنند.

تاریخ شفاهی زنان

Women’s Oral History
Armitage, Susan H . Hart, Particia;  Weathermon, Karen(2002) University of Nebraska Press. 

کتاب حاضر راهنمایی ضروری مفید است برای چگونگی جمع آوری  و تفسیر روایت های شفاهی زنان از زندگی و تجارب شخصی خود. در طول سالهای دهها 1970 زمانی که تاریخ زنان در حال شکل گیری و توسعه بود، نبود یا کمبود اطلاعات تاریخی در مورد زندگی زنان بسیار ملموس و برجسته بود. بنابر این تاریخ شفاهی به عنوان ابزاری حیاتی و قدرتمند برای مستند کردن زندگی و تجربیات شخصی زنان که به ندرت آن را برای خودشان یا آیندگان ضبط و حفظ می کردند، به سرعت جای خود را باز کرد. الگوهای موجود و استاندارد برای رسیدن به  این هدف و ساماندهی و تفسیر اطلاعات مربوط به زندگی زنان ناکافی و ناکارآمد بودند و نیاز به الگوهای جدیدی برای ثبت و ضبط زندگی متفاوت و متمایز زنان در تمامی جنبه های متنوع آن، عمیقا  احساس می شد. کتاب حاضر مشتمل است بر نوزده مقاله که در هر یک از آنها جنبه ای خاص از زندگی و تجارب زنان مورد توجه و مطالعه قرار گرفته است و علاوه بر آن شامل راهنمای انجام مصاحبه ها و نیزنمونه هایی از آخرین تحقیقات و پژوهش های در حال اجرا و نیز معرفی راهکارها و روشهای مختلف به خواننده است و زنان را به نوشتن و ثبت وقایع و تاریخ زندگی خود ترغیب می کند.

کاربرد تاریخ شفاهی درطرحهای تاریخ اجتماعی

Practices in Oral History in Community History projects
Mercier, Laurie; Buckendorf, Madeline (2011)  
Oral History Association 

کتاب حاضر پیشنهادات و راهکارهایی عینی و مشخص را برای برنامه ریزی، ساماندهی و اجرای تاریخ شفاهی دربافت یک اجتماع ارائه می کند و راهنمای گام به گام و بسیار مفیدی برای برنامه ریزی یک طرح تاریخ شفاهی، اعم از چگونگی تعیین اهداف، شناسایی منابع، تأمین بودجه و ... است.

پس آنها می فهمند : موضوعات فرهنگی در تاریخ شفاهی

So they Understand : Cultural Issues in oral History
Schneider, William(2002) 
Utah State University Press 

  مؤلف کتاب حاضر با جمع آوری و ارائه داستانهایی از مناطق مختلف با استفاده از تجربیات و دانش شخصی خویش به عنوان کارشناس و محقق حوزه ی تاریخ شفاهی، به بررسی چالشهای خاص موجود درمقوله روایتهای شفاهی می پردازد و به موضوعاتی چون چگونگی جمع آوری داده ها و اطلاعات، ارائه، حفظ و نگهداری و ارزیابی تفسیر آنها می پردازد. وی در مورد این بحث میکند که داستان ها چگونه در ارتباط با زمینه های فرهنگی را ارزیابی و دسته بندی می شوند.او ژانرهای مختلف داستانی می کند و از خلال آنها جنبه های گوناگون را نقد و بررسی می کند، هم چون: ارتباط بین کسی که قصه یا داستانی را روایت میکنند یا مصاحبه کننده، چگونگی جمع آوری و پردازش و تفسیر این داستانها با در نظر گرفتن زمینه های فرهنگی و تاریخی و با حفظ حقوق و مالکیت معنوی آنها .

ضبط تاریخ شفاهی: راهنمایی برای علوم انسانی و علوم اجتماعی

Recording Oral History: A Guide for the humanities and Social Sciences Raleigh Yow, Valeria(2005)

Altamira  Press( second edition) 

کتاب حاضر یکی از مهمترین و کاربردی ترین درس نامه هایی است که تا به حال در حوزه تاریخ شفاهی منتشر شده است و حاوی اطلاعاتی جدید و به روز شده در حوزه های مختلف است. اعم از چگونگی استفاده از اینترنت، ارتباط بین تاریخ شفاهی و حافظه، تجزیه و تحلیل شواهد و تفسیر معانی در بافتهای موقعیتی مختلف. کتاب با سبکی بسیار روشن و قابل فهم نوشته شده است و برای تاریخ نگاران، متخصصان علوم اجتماعی و سایر افرادی که به نحوی با مقوله چالش برانگیز تاریخ شفاهی درگیر هستند، یک راهنمای علمی و عملی مفید و ارزشمند به حساب می آید و به طور قطع، توجه علاقمندان و محققان حوزه های گوناگونی چون تاریخ، جامعه شناسی، مردم شناسی، آموزش، روان شناسی و قوم شناسی را به خود جلب خواهد کرد.

تاریخ شفاهی و عکاسی

Oral History and Photography 
Freund, Alexander’ Alistair, Thomson  (2011)
Palgrave Macmillan(first edition) 

موضوع کتاب حاضر، نقش و اهمیت عکس و عکاسی درتاریخ شفاهی است. مؤلفان کتاب به این موضوع می پردازند که محققان تاریخ شفاهی چگونه می توانند درمصاحبه های خود از عکس استفاده ای بهینه ببرند و این که عکس در درک و تفسیر بهتر تاریخ شفاهی تا چه حد می تواند نقش داشته باشد. در این راستا بیش از دوازده مورد از مطالعات و پژوهش های انجام شده در این حوزه از کشورهای مختلف چون استرالیا، برزیل، کانادا، آلمان،انگلستان و ایالات متحده امریکا را به خواننده ارائه می دهند و با بررسی تعامل و ارتباط بین تاریخ شفاهی و عکاسی، عکس را به عنوان سند اجتماعی و برانگیزاننده حافظه معرفی می کنند و نشان می دهند که از طرفی عکس در ایجاد شکل و قالب برای روایتهای شفاهی تا چه حد اهمیت دارد و این که از طرف دیگر، ثبات و تغییر ناپذیر بودن ظاهر عکسها چگونه ممکن است با داستان هایی که در مورد آنها روایت می شود، به هم بریزد.

راهنمای تاریخ شفاهی و مسائل حقوقی و قانونی

A Guide to Oral History and the law 
Neuenschwander , John A.(2009) 
Oxford University Press. 

کتاب حاضر منبعی ضروری برای تمامی دست اندرکاران تاریخ شفاهی به شمار می آید و با زبانی ساده و گویا، مسائل قانونی و حقوقی مرتبط با این حوزه رااعم از ایجاد موافقتنامه های قانونی، کپی رایت، حریم شخصی، نشر و توزیع، ویرایش مطالب یا حذف و اضافه آنها، روشهای محافظت در برابر اتهامات، ملاحظات آموزشی، و مسائل جدید مطرح شده ناشی از کاربرد مصاحبه ها بر روی فضای اینترنت و مانند آن ها را بررسی و مطالعه می کند. هدف و کانون توجه اصلی مؤلفان، بیشتر ارائه راهکارهای پیشگیری کننده است تا آموزش روشهای دادخواهی، مؤلفان علاوه بر بررسی مواردی از تازه ترین پرونده های دادگاهی، نمونه هایی از راهکارها و تدابیری را که طرحهای تاریخ شفاهی برای اجتناب از مشکلات قانونی پیش گرفته اند به خواننده معرفی و ارائه می کنند. در این کتاب بیش از دوازده نمونه از توافق نامه های قانونی و قابل اجرا برای انواع موقعیت های مختلف به خواننده پیشنهاد و معرفی شده است.

تاریخ شفاهی و جوامع رنگین پوست

Oral history and Communities of color
BarnettT Teresa; Noriega, Chon A.(2013)
UCLA Chicano Studies Research Center Press . 

تاریخ شفاهی در طول چندین دهه توسط مردم شناسان، تاریخ نگاران و جامعه شناسان برای جمع آوری داده ها و اطلاعات در مورد تجربیات زندگی افراد به کار گرفته شده است. در کتاب حاضر نشان داده می شود که تاریخ شفاهی با استفاده از فیلمهای ضبط شده و روایت های داستانی ومصاحبه ها می تواند بسیاری از مقاصد و اهداف مربوط به مطالعه  اقلیت های نژادی را برآورده سازد. کتاب حاضر مشتمل بر پنج مقاله است که در هر یک، یک اقلیت نژادی خاص مورد مطالعه قرار گرفته است، اعم از آمریکایی ـ آسیایی، امریکایی ـ سرخپوست، لاتینی، امریکایی ـ افریقایی و مسلمان. کتاب هم چنین حاوی مصاحبه با دو تن از محققین برجسته حوزه تاریخ شفاهی است و ملاحظاتی در مورد چگونگی جمع آوری تاریخ شفاهی درجوامع خاص و اهمیت نقش راوی را به خواننده گوشزد می کند.

زهرا جعفری

منبع: کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش 180، اردیبهشت 1392، ص 94