روایت «جنبش دانشجویی» و اتحادیه ملی به‌ قلم حمید شوکت

کتاب «جنبش دانشجویی (کنفدراسیون جهانی محصلین و دانشجویان ایرانی (اتحادیه ملی)» به‌قلم حمید شوکت فراز و نشیب جنبش دانشجویی ایران در خارج از کشور است. این جنبش از آغاز تا آستانه سقوط نظام سلطنتی ایران، تاثیر مهمی بر مبارزه دانشجویان ایرانی و نیروهای مخالف حکومت با رژیم شاه داشت.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب دو جلدی «جنبش دانشجویی (کنفدراسیون جهانی محصلین و دانشجویان ایرانی (اتحادیه ملی)» به‌قلم حمید شوکت در یک مجلد و پنج فصل با مساله پایان جنگ جهانی دوم و اعزام دانشجو به خارج و به‌دنبال آن جنگ سرد آغاز می‌شود و به تشکیل نخستین سازمان‌های دانشجویی در اروپا می‌پردازد. برنامه‌ها و فعالیت سازمان‌های دانشجویی، دولت مصدق، کودتای 28 مرداد و واکنش دانشجویان، همچنین تشکیل نخستین کنگره سازمان دانشجویان ایرانی مقیم آلمان (سداما) از دیگر مسایل مطرح شده در فصل نخست کتاب به‌شمار می‌روند.
 
بخش دوم دربردارنده اسناد و اعلامیه‌های اتحادیه ایران و همچنین تشکیل سازمان‌های دانشجویی در اروپا و آمریکا است و تاثیر انقلاب کوبا، الجزایر و پس از آن جنگ ویتنام بر سیاست سازمان‌های دانشجویی را بررسی می‌کند.
 
شکل‌گیری جنبش جهانی دانشجویی در دهه 1960 میلادی و نقش سازمان‌های سیاسی، نیروهای ملی، مذهبی و به‌ویژه گرایش‌های چپ در جنبش دانشجویان ایرانی از دیگر مسایل بررسی شده در فصل سوم و چهارم کتاب است. در بخش پایانی نیز به رویدادهایی که در نهایت به انشعاب و از هم پاشیدگی کنفدراسیون دانشجویی منجر شد، پرداخته شده است.

کتاب با ثبت گزارش و مصوبات کنگره‌های کنفدراسیون، خواننده را با دیدگاه‌ها و تحولاتی که در تدوین مشی سیاسی جنبش دانشجویی نقش داشته‌اند آشنا می‌کند. در جلد دوم کتاب که در ادامه جلد نخست آمده، گزارش‌ها و مصوبات کنگره‌ها گردآوری شده‌اند. این کنگره‌ها در شهرهایی مانند هایدلبرگ، لندن، پاریس، لوزان، کلن، اشتوتگارت، فرانکفورت و کالسروهه برگزار شده بودند. همچنین عکس و تصویرهای بسیاری در کتاب گنجانده شده تا مخاطب با فضا بهتر آشنا شود.

در «اشاره» کتاب به‌قلم نویسنده آمده است: «بی هیچ شبهه‌ای، این بررسی بر زمینه‌ای جانبدار استوار است. من به‌عنوان کسی که سال‌هایی از عمرم را در کنفدراسیون سپری کرده‌ام، ادعای ارایه یک بررسی بی‌طرفانه را ندارم. بیان حقیقت رازی گشوده است، چرا که داوری‌های تاریخی همواره جانبدارانه‌اند. اما این جانبداری به‌معنای توجیه یا پذیرش بی‌چون و چرای اندیشه و کردار کنفدراسیون نیست. کنفدراسیون به‌رغم همه کوشش‌های بی‌پایانش، در راه رهایی و نجات زندانیان سیاسی و مبارزه با دیکتاتوری و استبداد، رفته‌رفته تنها راه چیرگی بر معضلات بغرنج و پیچیده اجتماعی را در تکیه بر پاسخ‌های صریح و آسان جستجو کرد. گرایشی که با تکیه‌ای یک جانبه بر گذار انقلابی، هر تحول تدریجی را پیشاپیش مردود شمرد و به پذیرش تصویری ساده‌انگارانه از خلق و ضدخلق و انقلاب و ضدانقلاب روی آورد.»

از پرسش‌هایی که کتاب تلاش دارد به آن پاسخ بدهد، دلیل انحلال کنفدراسیون دانشجویان است، سازمانی که از قدرت بسیاری در میان سازمان‌های دانشجویی در جهان برخوردار بود اما هیچ‌یک از فعالان یا رهبران آن کوششی در توضیح دلایل درخشش و افول آن نکردند. به هر حال یکی از مهم‌ترین نکته‌هایی که در تشکیل این کنفدراسیون تاثیر گذاشت، شکل‌گیری آن در فضایی دموکراتیک به‌شمار می‌رفت و این مساله باعث شد تا این سازمان سال‌های سال دوام داشته باشد اما از سوی دیگر بی‌توجهی به جنس جامعه ایرانی یکی از دلایل شکست و انحلال آن شد.

پروفسور محسن مسرت، استاد بازنشسته اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه اوزنابروک آلمان در «مقدمه»، کتاب را گامی در جبران کمبود بررسی انتقادی، حفظ و انتقال تجربه‌ای تاریخی به نسل جوان جامعه ایران می‌داند.

چاپ نخست کتاب «جنبش دانشجویی (کنفدراسیون جهانی محصلین و دانشجویان ایرانی (اتحادیه ملی)» به‌قلم حمید شوکت با قطع وزیری و یک‌هزار و 16 صفحه، شمارگان 880 نسخه گردآوری شده است. بهای آن برای جلد نرم 34 هزار و 500 تومان و برای جلد سخت 39 هزار و 500 تومان خواهد بود.

منبع: خبرگزاری کتاب ايران (IBNA)