اکنون ببینیم پروفسور فیلیپ دنیس (از اساتید دانشگاه کوازولو ناتال) ضرورت توسل به تاریخ شفاهی به عنوان یک ابزار روشمند در آفریقای جنوبی را چگونه تبیین نموده است:

«همچنان که ما در حرکتی جمعی تلاش می‌کنیم تا گذشته کشورمان را فارغ از دیدگاه‌های نژادی، تفاوت‌های فرهنگی، جنسیتی، گرایش‌های جنسی و جایگاه اجتماعی افراد به صورت مجسم و قابل فهم بیان کنیم، شاهد تکثیر و تکثر طرح‌های مبتکرانه‌ای نیز در حوزه تاریخ شفاهی آفریقای جنوبی خواهیم بود که نخستین دلیل ما همین است. دومین علتی که تأسیس یک انجمن تاریخ شفاهی را در شرایط امروز آفریقای جنوبی ضروری می‌سازد حمایت دولت از تاریخ شفاهی و بازیابی میراث مشترک ماست که از دوازده سال پیش تاکنون سابقه نداشته است. صدور سند سفید فرهنگ و هنر White Paper on Arts and Culture در سال 1996 و متعاقباً وضع قانون در این حوزه نشانه روشنی دال بر این تعهد است. شورای جدیدالتأسیس میراث ملی National Heritage Councilنیز آمادگی کامل خود را برای حمایت از طرح‌های محلی، منطقه‌ای، و ملی در حوزه تاریخ شفاهی اعلام کرده است.»

تاریخ شفاهی در میدانی بیکرانه و پرپیچ و تاب جولان می‌دهد. یکی از دلایل این پیچیدگی، استعمال یکسان مفهوم «تاریخ شفاهی»، «سنت شفاهی» و «اظهارات شفاهی» در بسترهای متفاوت است. تعاریفی که در ذیل می‌خوانید کمابیش مأخوذ از اندیشه‌ها و آراء پروفسور مورخ جان تاش  John Tosh است:

تاریخ شفاهی: این واژه برای توصیف شیوه‌ای به کار می‌رود که از اظهارات شفاهی و سنن شفاهی به عنوان شواهد تاریخی استفاده می‌نماید. تاریخ شفاهی با لفظ دیگری به نام خاطرات شفاهی نیز شناخته می‌شود و مقصود از آن خاطراتی است که مردم در مصاحبه‌ها و در پاسخ به سؤالات مصاحبه‌گر به یاد آورده و تعریف می‌کنند. با این وجود، شیوه مذکور به مرور زمان به نفع سند مکتوب کنار گذاشته شد. تا اینکه دانشور بلژیکی یان وانسینا  Jan Vansina در دهه 1960 اعتبار تاریخ شفاهی را مورد تأئید و تأکید قرار داد. شواهد شفاهی به دو گونه‌اند: اظهارات شفاهی و سنن شفاهی.
اظهارت شفاهی: یادآمده‌های روایتگر یا مصاحبه‌شونده از واقعه‌ای که در زندگی‌اش تجربه کرده است را اظهارات شفاهی می‌گویند. به عبارتی روایت دست اول از رویداد یا وضعیتی که در زندگی مصاحبه‌شونده حادث شده است. مصاحبه‌شونده ماجراها و داستان‌های خود و چیزهایی را که بر سرش رفته است را با مصاحبه‌گر در میان می‌گذارد.

سنن شفاهی: داستان‌ها یا روایت‌هایی که در طول اعصار از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است را سنن شفاهی می‌گویند. اینها داستان‌های دست دومی هستند که سینه به سینه و شفاهاً به ما رسیده‌اند و، برخلاف اظهارات شفاهی، مربوط به عصر ما نمی‌شوند. داستان‌های عامیانه، شجره‌نامه‌ها و سرودهای ستایش‌آمیز از آن جمله‌اند.

در یک مطالعه تاریخی صرفاً نمی‌توان به گردآوری اسناد مهم بسنده کرد زیرا تنها بخشی از داستان را پوشش می‌دهد. آنچه که روایت غنی‌تر و مفصل‌تری از وقایع گذشته را برای ما ممکن می‌سازد، تاریخ زندگی افراد است. مورخی که می‌خواهد تصویر چشم‌نوازتری از تاریخ ملت خود را به دیگران بنمایاند باید علاوه بر «نخبگان» جامعه‌اش، صدای «مردم عادی» را نیز ضبط نماید. اظهارات شفاهی و تاریخ زندگی مردم مکمل منابع مکتوبی است که معمولاً معرف آراء دولت و قدرتمندان هستند. قوم‌نگاری برای راستی‌آزمایی مدعیات مطبوعات و دولت بسیار مفید است. مجموعه‌ای از تاریخ زندگی افراد مختلف اساساً ابزار مهم و سودمندی برای درک کامل‌تر پدیده‌ای منفرد یا خاص است.

تلاش‌های کسانی که صدای افراد و شخصیت‌های دخیل در جنبش‌های اجتماعی را ضبط و ثبت کرده‌اند اغلب مورد غفلت واقع شده و ماهیت ناهمگن برخی از پدیده‌ها را کوچک و کم‌اهمیت دیده‌اند. گردآوری و مستندسازی قوم‌نگاری‌ها، اظهارات شفاهی و تواریخ زندگی افراد از یک سو جلوه جدیدی از تنوع و تفاوت‌های موجود در یک واقعه معین را در برابر ما ظاهر می‌سازد و از سوی دیگر، به قول پیلکینگتون Pilkington: «معطوف به موضوعی می‌شود که به نحو گفتمانی تولید شده است»... موضوعی که خطوطش از روابط افقی، کشمکش‌های متعدد، نقاط مبهم، ادغام‌ها، خلأها، و هویت‌های متنوع و متفرق تشکیل شده است.

برای کلیه مورخان، دانشمندان علوم اجتماعی و پژوهشگرانی که کارشان تاریخی است، گردآوری قوم‌نگاری‌ها و اظهارات شفاهی همواره موجب دلهره می‌شود. اما از محالات هم نیست؛ چرا که منابع مکتوبی مانند بریده‌های جراید و گزارش‌های دولتی به کمک اظهارات شفاهی تکمیل و معتبر می‌شوند. جامعه‌شناس دیوید مور  David Moore می‌گوید منحصر کردن مطالعات تاریخی به منابع مکتوب و «گزارش‌های رسانه‌‌ای» موجب تولید اِشکالات عدیده‌ای می‌شود زیرا:

«مرز بین گفته‌ها و مدعیات مردم (بازنمایی) و اَعمال واقعی آنها (نمایش) را دقیقاً مشخص نمی‌سازد... چنین مطالعاتی غالباً اطلاعات اندکی از جنبه‌های کنشیperformative aspects جمعیت‌های مورد مطالعه داشته و به ندرت وارد بحث‌های این چنینی می‌شوند.»

اظهارات شفاهی، به عبارت دیگر، دربرگیرنده دیدگاه و چشم‌انداز کسانی است که تجربه مشابهی داشته یا در واقعه یکسانی شرکت داشته‌اند. به واسطه همین اظهارات است که نحوه ادراک، فهم و یادآوری افراد از گذشته‌شان آشکار می‌شود و پژوهشگران نیز داده‌های محکم‌تر و مفصل‌تری به دست می‌آورند و به یاری آنها فرایند ساخت و بازسازی هویت‌ها را گره‌گشایی می‌کنند. تواریخ شفاهی به یک معنا گونه‌ای زندگی‌نامه خودنوشت به شمار می‌آیند و اهمیت خاصی دارند زیرا در جایی که ضروری است از تعمیم اجتناب شود، تخصیص محلی ایجاد می‌کنند. تامسون در اظهاراتی صریح و محکم می‌گوید که واقعیت اساساً امری پیچیده و چندوجهی است و تاریخ شفاهی «بازآفرینیِ تعدد و تکثر دیدگاه‌های اولیه را میسر می‌سازد. بازسازی واقع‌بینانه، منصفانه و کامل‌تر گذشته مشروط بر این است که از صداهای خاموش و فردوست بخواهیم جواب روایت‌های غالب گذشته را که در بایگانی‌ها جا خوش کرده‌اند، بدهند و اصلاح‌شان کنند.»

پیتر لِکگوتیPeter Lekgoathi نیز دیدگاه مشابهی دارد؛ وی می‌گوید:

«مورخان با استخدام تاریخ شفاهی توانستند نقش مردم عادی و کسانی که جامعه را با تکیه بر باورهای خود شکل می‌دادند اما به ثبت مکتوب اندیشه‌ها و فعالیت‌های‌شان در نشریات، نامه‌ها، روزنوشت‌ها، و غیره عادت نداشتند را بفهمند.»

پژوهشگرانی که به مرکز اسناد ملی آفریقای جنوبی می‌روند خلأهای آشکاری را در مدارک مستند می‌بینند. با وجودی که رئوس وقایع خاص تاریخ در منابع متعددی ترسیم و تشریح شده است، اما غالباً خاطرات نادرست و مخدوشی از گذشته را روایت می‌کنند. این امر خصوصاً در دوران حاکمیت آپارتاید مشاهده شده است. در آن سال‌ها سیاست سانسور سختگیرانه‌ای اِعمال می‌شد و تعدادی از اسناد رسمی و غیر رسمی به همین دلیل از بین رفتند. مثلاً در سال 1992، دولت چیزی نزدیک به 40 تن سند را از بین برد. حال چنانچه مایلیم صدای مردم خاموش کشورمان را به گوش جهان برسانیم چاره‌ای نیست مگر اینکه به تاریخ شفاهی متوسل شویم زیرا تاریخ چنین مردمی تا به حال آنطور که باید مستند نشده است.

پروفسور فیلیپ بانرPhilip Bonner در این باره می‌گوید:

«تنها بخش کوچکی از واقعیتِ زیسته lived reality مبارزات و ستم‌های دوران آپارتاید در کلان‌روایت‌ها  grand narratives بیان شده است و تصویری تهی از معنا و احساس در ذهن مخاطبان ترسیم می‌سازد. از آنجایی که اسناد رسمی در بسیاری از موارد سکوت کرده‌اند، و روایات مکتوب از بازیگران آن سال‌ها در حدی ناچیز هستند، و غالباً نیز با لحن و الفاظی قهرمان‌پرستانه نوشته شده‌اند، لذا اظهارات شفاهی مولد منبعی هستند که این دوران پرمخاطره تاریخ آفریقای جنوبی را تکمیل نموده و بدان روح و جان می‌بخشند. عصر طلایی تاریخ اجتماعی کشور ما یعنی اوایل دهه 1980 تا اوایل دهه 1990 شاهد گردآوری این اظهارات در مقیاسی وسیع بود. اقداماتی که هم‌اکنون در زمینه بازسازی، اصلاح و بزرگ‌داشت‌های عمومی مانند کاتوروس در ایست راند، آلکساندرا (شمال‌شرقی ژوهانسبورگ)، سووِتو، کلیپ‌تاون، در میدان کانستیتیوشن و منطقه 6 انجام می‌شود مولد نمونه مشابهی از همان اظهارات شفاهی هستند. البته موارد مذکور به شکلی نامتعادل و نابرابر در خودآگاه مردم حک می‌شوند و هنوز در تخیل مردم جای نگرفته‌اند. این نخستین باری است که خاطره نه بازیگری دارد و نه مخاطبی. باید همچنان منتظر آغاز بازی باشیم. بازماندگان سال‌های تاریک و تلخ آپارتاید از دو جنبه قربانی شده‌اند-نخست اینکه قربانی سیستم تبعیض نژادی بوده‌اند، و در مرحلة دوم صدای‌شان را خاموش کرده‌اند تا کسی داستان‌های آنها را نشنود. شاید سال‌های دیگری باید بگذرد تا مردم آفریقای جنوبی صادقانه با این گذشته روبه‌رو شوند.»

با این وجود، مورخان اجتماعی و پژوهشگران و فعالیت‌های‌شان در زمینه گردآوری اظهارات شفاهی به شدت زیر شلیک انتقادات بوده است. منتقدان می‌گویند که شیوه «تاریخ از پایین» بر «پیچیدگی‌های خاطره» «سرپوش» گذاشته است. به اعتقاد گری مینکلی Gary Minley و سراج رسولCiraj Rassool: آن دسته از روایت‌های تاریخی که توسط مورخان اجتماعی تولید شده‌اند مبتنی بر این باورند که از طریق تاریخ شفاهی می‌توان «تجربه زیسته» را مستندسازی کرد و از این رهگذر بر شفافیت خاطره تأکید می‌کنند. به باور اینان مطالعات مذکور ترجیح داده‌اند «در باب اینکه خاطره از مقولات نظری یا تاریخی می‌باشد، سکوت کنند.» درواقع دارند به زبان بی‌زبانی می‌گویند که تاریخ شفاهیِ دسپختِ مورخان اجتماعی اصلاً خوردن ندارد. اگر چنین است پس اعتبار هر منبعی را می‌توان زیر سؤال برد مثل مقالات روزنامه‌ها که غالباً وقایع را تحریف می‌کنند. اظهارات شفاهی را می‌توان با یکدیگر مقابله نمود. مثلاً می‌توان متون مختلف را با هم مقایسه و به عنوان مرجع مورد استفاده قرار داد. هر گاه در چند مصاحبه به روایت مشابهی از وقایع برسیم معلوم است که «حقیقت» را گفته‌اند.

برخی از منتقدان این متدولوژی از بابت دستکاری منابع شفاهی توسط مورخان اجتماعی ابراز نگرانی می‌کنند. مینکلی و رسول مدعی‌اند که «مورخان اجتماعی آفریقای جنوبی رویکرد و شیوه‌های رادیکالی خود را بر مردم «عادی» تحمیل می‌کنند و بدین طریق «رویه (تاریخی) سیاسی صحیح از نظر خود را» به وجود می‌آورند»؛ لذا از نگاه آنان این گونه اظهارات شفاهی نه صدای واقعی مردم عادی بلکه صدای مورخان است. مع‌ذلک، نظرگاه‌های انتقادی، مجاز است که در مورد استفاده از تاریخ شفاهی هشدارهای لازم را بدهد اما نباید جلوی آن را بگیرد زیرا این ابزار به هر حال جوهره تاریخ اجتماعی است. با وجود دشواری‌های ذاتی تاریخ شفاهی می‌بینیم که محققان و مؤسسات مختلفی به این ابزار شدیداً علاقه نشان می‌دهند. نام چند تن از آنان بدین قرار است: لولی کالینیکوز Luli Callinicos، پال لاهوسه  Paul La Hausse، پیتر دِلیوسPeter Delius، فیلیپ بانر Philip Bonner، نور نیفتاگودین Noor Nieftagodien از کارگاه تاریخ خردمندان و همچنین شون فیلد  Sean Field، رینات مایر Renate Meyer (از مرکز خاطرات مردمی) و جوآن داگِن Jo-Anne Duggan (از مؤسسه هریتِج و مدیر کنونی سایت Archival Platform). به قول لاهوسه، کار و تاریخ شفاهی آنان در قالب یک شیوه و البته در نگاهی جامع ثابت‌کننده این ادعاست که:

«تاریخ شفاهی از یک سو به مردم عادی فرصت می‌دهد تا زندگی خودشان را به زبان خود معرفی و روایت کنند و از سوی دیگر ابعاد و زوایای غالباً پنهان تاریخ طبقات بی‌سواد و پایین جامعه را بازیابی می‌نماید.»

خانم آلیس هریس Alice Harries ضمن تأئید این نظر معتقد است که «تاریخ شفاهی اساساً ضد نخبه‌گراست و از همین رو نیز ما را به اعماق نامکشوف زندگی و مبارزات مردم عادی رهنمون می‌سازد.» بیشتر مصاحبه‌شوندگان از اینکه مورد مصاحبه قرار می‌گیرند احساس خوشحالی و غرور می‌کنند زیرا اظهارات شفاهی در آنان این احساس را به وجود می‌آورد که بخشی از فرایند پژوهش هستند و حس مالکیت گذشته، تاریخ و میراث را به آنان می‌بخشد.

مورخان اجتماعی، انسان‌شناسان، جغرافیدانان انسانی، جامعه‌شناسان، و فیلم‌سازان مستند مستقیماً در گره‌گشایی فرایند یادآوری دخالت دارند. تذکر این نکته لازم است که حافظه انسان گزینشی رفتار می‌کند و مردم عموماً خاطرات مشخصی را، مخصوصاً اگر دردناک و آزاردهنده باشد، فراموش می‌کنند. دانشمندان علوم اجتماعی و فیلم‌سازان با ثبت و ضبط صدا و تصویر سوژه‌های‌شان تنوع و تعدد داستان‌های مرتبط با پدیده مورد تحقیق‌شان را آشکار می‌سازند. به قول پال تامسون در مقاله نگارش تاریخ: «مردمی که آفریننده و تجربه‌گر تاریخ بودند از این طریق بازخوردهای تجارب‌شان را می‌بینند.»

نکته قابل تذکر دیگر این است که مصاحبه در واقع یک فرایند و رابطه قدرت بین مصاحبه‌گر و مصاحبه‌شونده است. هر کسی برای روایت تجربه‌های خودش دلیل خاص خود را دارد. جنسیت، سن و زبان همگی عناصری هستند که فرایند مصاحبه را شکل می‌دهند. حرف کشیدن از مصاحبه‌شونده درباره سیاست، مسائل جنسی و فعالیت‌های جنایت‌کارانه بسیار دشوار است و در گرو احساس مصاحبه‌شونده به مصاحبه‌گر می‌باشد. به گفته آلِساندرو پورتِلی:«کل موجودی خاطرات یک روایتگر را نمی‌توان [از حافظه‌اش] بیرون کشید؛ داده‌های حاصل از هر مصاحبه همواره برآيند یک فرایند گزینش است که در جریان رابطه متقابل مصاحبه‌گر و مصاحبه‌شونده تولید می‌شود.» پورتلی معتقد است که حافظه انسان همواره در معرض خطا قرار دارد و به همین علت نیز منابع شفاهی به طور صد در صد قابل اعتماد نیستند. بعضی از مصاحبه‌شوندگان حاضر به بحث درباره مسائلی مانند سکس نیستند. یکی از راه‌های غلبه بر چنین مشکلی انجام مصاحبه‌های متعدد و گوناگون است که در آنها سن، نژاد، ایدئولوژی، جنسیت، طبقه، زمینه مذهبی و گرایش‌های سیاسی مصاحبه گر و مصاحبه‌شونده در نظر گرفته شوند تا بدین ترتیب بتوان به یک منظر متعادل دست یافت.

با وجودی که مورخان اعصار گذشته مانند هرودوت  Herodotusو توسیدید Thucydides از پژوهش‌های شفاهی برای کار خود استفاده می‌کردند، ولی در محیط‌های دانشگاهی امروز همچنان دانشمندان علوم اجتماعی در مورد مزیت‌های این شیوه تردید دارند. عموم آنان بر این باورند که خاطرات مردم دچار نقیصه‌های قابل ملاحظه‌ای می‌باشد. جان تاش می‌گوید:«ساده‌لوحانه است که تصور کنیم اظهارات شفاهی معرف عصاره خالصی از تجربیات گذشته است، زیرا دو طرفِ مصاحبه غالباً از یکدیگر تأثیر می‌پذیرند.» روایتگر در چنین موقعیتی ممکن است با کتمان یا عدم بیان برخی از اطلاعات حساس، سعی در راضی نگه داشتن یا تأثیرگذاری بر پژوهشگر را داشته باشد. گاهی می‌شود که مردم از خودشان داستا‌ن‌هایی جعل می‌کنند و صرفاً اطلاعات محدودی از موضوع مورد بحث‌شان را به یاد می‌آورند.

گاهی‌وقت‌ها مصاحبه‌شوندگان پیرایه‌هایی به خاطرات‌شان از گذشته می‌بندند و غالباً یادآمده‌هایی اغراق‌شده و ناصحیح را بیان می‌کنند. دیگرانی هم هستند که جزئیات خاصی از گذشته‌شان را مکتوم نگه می‌دارند بدین علت که یادآوری و بیان فعالیت‌های گذشته احتمالاً آزارشان می‌دهد و یا آنان را به دردسر می‌اندازد. بعضی‌‌ها داستان‌هایی از خودشان می‌سازند و وقایع مشهوری را ذکر می‌کنند که حتی هیچ نقشی در آنها نداشته‌اند. برخی از روایتگران از اینکه خاطرات‌شان را دستکاری کنند ابایی ندارند. تاریخ و ترتیب وقوع حوادث نیز در منابع شفاهی به طور کامل قابل اعتماد نیستند. خیلی وقت‌ها یادآوری تاریخ دقیق وقوع یک رویداد مهم برای راویان ممکن نیست، اما اصل واقعه و جزئیاتش را به یاد می‌آورند. در اینجا می‌توان از اسناد بایگانی‌شده کمک گرفت که تاریخ دقیق بسیاری از رویدادهای مهم را ثابت می‌کنند.

عامل مهم دیگری که موجب اِشکال در تاریخ شفاهی و اظهارات شفاهی می‌شود زبان است، خصوصاً در جایی که پژوهشگر به زبان و فرهنگ روایتگرانش آشنایی ندارد. در هزاره ما موارد نادرست و غیر دقیق در پیاده‌سازی مصاحبه‌های ضبط‌شده به وفور یافت می‌شود به خصوص وقتی که طرف مصاحبة ما افراد مسن باشند، زیرا آنان در کلام‌شان از اصطلاحات، ضرب‌المثل‌ها و صنایع ادبی استفاده فراوانی می‌کنند. پیاده‌کنندگان نوار مصاحبه بعضی‌وقت‌ها مفاهیم و معانی چنین الفاظی را نمی‌دانند و در نگارش آنها به خطا می‌روند. به قول رافائل ساموئل Raphael Samuel: «کلام شفاهی آنگاه که نوشته شده و به مرحله چاپ می‌رسد به راحتی مثله می‌شود. وقوع تحریف علیرغم نیت پیاده‌کنندة مطلب، امری حتمی است...»

در موقعیت تاریخ خشونت‌بار آفریقای جنوبی در دوران رژیم‌های سیاسی مختلفی مانند استعمار، جداسازی و آپارتاید، بخش عمده‌ای از تواریخ شفاهی آکنده از روایت‌های دردناک، آزاردهنده و تأسف‌انگیز است. مصاحبه گر باید سؤالاتش را دقیق و ماهرانه بسازد و با ظرافت بپرسد. دکتر شون فیلد، مدیر کنونی مرکز خاطرات دانشگاه کیپ‌تاون در این زمینه می‌گوید:

«... کسی که در بستر یک فرهنگ خشن مصاحبه می‌کند باید استراتژی‌های پژوهشی منعطفی را در اختیار بگیرد؛ استراتژی‌هایی که متناسب با شرایط خاص سیاسی، فرهنگی و اجتماعی جامعه مورد مصاحبه‌اش قابل تغییر و تعدیل باشند. همچنین لازم است او نسبت به دینامیک قدرت، انتقالی و عاطفی موجود در رابطة مصاحبه‌گر/مصاحبه‌شونده حساسیت ویژه‌ای را به کار بگیرد... [و] با شیوه‌های پیچیده‌ای که مصاحبه‌شوندگان برای ساخت خاطره و افسانه‌های خود به کار می‌برند تا با تجربه‌های عاطفی گذشته و حال‌شان کنار بیایند، همنوا و سازگار باشند.»

خانم پوملا گوبودو-مادیکیزِلا  Pumla Gobodo-Madikizela در نگارش یادآمده‌هایش از قتل عام شارِپ‌ویل  Sharepeville و تظاهراتی که روز 30 ماه مارس در لانگار Langar برگزار شد و اطلاعاتی که بعدها در دوران اشتغالش در کمیسیون حقیقت و آشتیTruth and Reconciliation Commission TRC: فهمید، این گونه می‌نویسد:

«زندگی در محیط آکنده از درنده‌خویی‌های غیر قابل تصور و باورناپذیر موجب از هم‌گسیختگی اعصاب و روان آدمی می‌شود. حال فرض کنید کسانی هر روز با این وضع دست و پنجه نرم می‌کرده‌اند-مانند گذشته سیاسی آفریقای جنوبی-آن وقت خاطرات قدیمی و جدید چنین کسانی با هم قاطی می‌شود. لذا روایت‌هایی که قربانیان و بازماندگان چنین شرایطی بیان می‌کنند صرفاً درباره وقایع نیست، بلکه تأثیر وقایع بر زندگی آنها و استمرار تألمات روحی و روانیِ به‌جای‌مانده از خشونت‌های گذشته را نیز در برمی‌گیرد.»

پیتر دِلیوسPeter Delius، در کتاب خود به نام شیر در میان گله Lion Amongst the Cattle بر اهمیت فراهم ساختن امکان سخن گفتن مردم از جانب خودشان تأکید می‌ورزد. گاهی بد نیست از مصاحبه‌شونده بپرسیم خودش دوست دارد درباره چه چیزی حرف بزند. وی در مورد سؤالات شکل‌دهنده روایت نیز پیشنهاد مشابهی می‌دهد، مثلاً می‌گوید که «چرا» غالباً مهم‌تر از «چه وقتی»، «چه چیزی»، و «چگونه» است. یادتان باشد که هدف از روایت داستان این است که مخاطب شما آن را دریافت نموده و بدان شکل بدهد.

بایگانی و پیاده‌سازی متن

پیش از آغاز مرحلة پیاده‌سازی متن باید از مصاحبه‌تان کپی بگیرید. متن اصلی را سند خود فرض نموده و از ویرایش آن خودداری کنید. و سپس آن را در جای مناسبی قرار دهید. غالباً مصاحبه‌ها نیاز به ترجمه دارند. در چنین مواردی باید متن پیاده‌شده به زبان اصلی و متن ترجمه‌شده آن را نیز بایگانی کنید. متن پیاده‌شدة مصاحبه در واقع سند مکتوب دقیق و صحیحی از مصاحبه است. ضبط مصاحبه و پیاده کردن آن روی کاغذ، بهترین شیوه تهیة روایت دقیقی از مصاحبه است. رافائل ساموئل، از بنیان‌گذاران مجله و جنبش کارگاه تاریخ، در این باره می‌گوید:

«کلام شفاهی آنگاه که روی کاغذ می‌آید به راحتی در معرض مثله شدن قرار می‌گیرد. پیاده‌کننده نوار، هر نیتی هم که داشته باشد، همین که بعضی از مکث‌ها و تکرارها را حذف می‌نماید خودش موجب تحریف می‌شود... در این فرایند وزن و تعادل کلام به هم می‌ریزد.»

وی با تذکر نکته‌ای چنین ادامه می‌دهد که:

«مردم معمولاً شکیل و پاراگراف‌بندی‌شده صحبت نمی‌کنند، و کلام‌شان تابع ویرگول، ویرگول‌نقطه، و نقطه نیست؛ اما وقتی کلام‌شان در قالب متن پیاده می‌شود این عناصر را در آنها می‌بینیم. یکدستی و پیوستگی مطلب و تلاش برای تحمیل این فرمول بر کلام شفاهی، یکی دیگر از تأثیرات پنهان پیاده‌سازی است.»

لازم است حتی‌الامکان از تغییر کلام شفاهی بر اساس قراردادهای کلام مکتوب اجتناب شود. متن پیاده‌شده نوار مصاحبه باید معرف گفته‌های مصاحبه‌شونده و نحوه بیان او حتی در جملاتی باشد که ظاهراً ناقص به نظر می‌آیند. به بیان ساده‌تر، ضبط و ثبت دقیق مصاحبه از این جهت مهم است که برخی از پژوهشگران نه تنها به گفته‌های مصاحبه‌شونده، بلکه به نحوه بیان او علاقمندند (مثلاً حالت تردید، و یا نوع کلمات مورد استفاده او). دقت در پیاده‌سازی نوار مصاحبه به پژوهشگران کمک می‌کند تا بافت مصاحبه را بهتر درک کنند. البته کل این مراحل از طرفی وقت‌گیر است و از طرف دیگر هزینه‌های هنگفتی نیز تحمیل می‌نماید به ویژه وقتی که مراقبت و صیانت از اسناد نیز در بین باشد.

گردآوری، حفاظت و صیانت از خاطرات را نمی‌توان بدون استخدام تاریخ شفاهی به عنوان یک ابزار روشمند محقق ساخت. آیا در آفریقای جنوبی به اندازه کافی تلاش کرده‌ایم؟ مسئولیت مواد و مطالبی که قرار است برای نسل‌های آینده نگهداری شوند با کیست و چگونه در دسترس آنها قرار می‌گیرد؟ شاید این وظیفه دولت باشد که برای تشکیل بایگانی مفیدی از صداها بودجه مناسبی به این کار اختصاص دهد تا تاریخ و میراث ملموس ما نیز صیانت شود.

فهرست منابع:

H. Pilkington, “‘Youth Culture’ in Contemporary Russia: Gender, consumption and identity” in H. Pilkington (ed), Gender, Generation and Identity
D. Moore, The Lads in Action
P. Thompson, Voices of the Past
P. Lekgoathi, Voices of Our Past: Oral Testimony and Teaching History’, 2004
P. Bonner, Apartheid, Memory and Other Occluded Pasts
S. Nuttall and C. Coetzee, Negotiating the Past
Minkley, G and Rassool, C. ‘Orality, Memory, and Social History in South Africa’ in Nattall Sarah and Coetzee Corli (eds.) Negotiating the Past: The Making of Memory in South Africa, Oxford, 1998
La Hause, P. ‘Oral History and South African Historian’, Radical History Review, 46/7, 1990
Harries, A. Introduction to Grele Ronald, J. Envelopes of Sound: the Art of Oral History, Chicago, 1985.
Portelli, A. “What makes oral history different” in Robert Perks and Alistair Thompson (eds.) The Oral History Reader, London, 1998
S. Field, ‘Interviewing in a Culture of Violence: Moving Memories from Windemere to the Cape Flats’, in K.L. Rogers et al, Trauma and Life Histories, (London, Routledge, 1999)
P. Gobodo-Madikizela, ‘Memory and Trauma’, in J. Edelstein, Truth and Lies (Johannesburg, M+G, 2001)
I. Hofmeyr, ‘Stories go hand in glove with Building a Man and a Woman’ in We Spend Our Years as Tale that is Told, (Johannesburg, Wits University Press)
R. Samuel, ‘Perils of the Transcript’ in Perks and Thompson, Making Histories
Portelli, A, ‘Inesasta the metamorphosis of the Immaterial Cultures’ in The Manifest, 29.9.07
Portelli A, ‘Santiago, Chile: letter from the Other 11 September’ in The Manifest, 13.9.2007
Field, S, Imagining Communities: Memory, loss and resilience in post-apartheid Cape Town
Philippe Denis and Radikobo Ntsimane (eds), “Oral History in a Wounded Country. Interactive Interviewing in South Africa”, Pietermaritzburg 2008, University of KwaZulu-Natal Press.
L. Klopfer, Oral History and Archives in the New South Africa: Methodological Issues
Baum, W. 1991. Transcribing and Editing Oral History. Walnut Creek:Altamira Press.
Bozzoli, B. 1987. Class, Community and Conflict, South African Perspectives. Johannesburg: Ravan Press.
Bozzoli, B. (with Nkotsoe, M.) 1991. Women of Phokeng, Consciousness, Life Strategy and Migrancy in South Africa, 1900 – 1983. Johannesburg: Ravan Press.
Connerton, P. 1998. How Societies Remember. Cambridge: Cambridge, University Press.
Denis, P. and Ntsimane, R. (eds.) 2008. Oral History in a Wounded Country, Interactive Interviewing in South Africa. Durban: KwaZulu-Natal University Press.
Derrida, J. 1995. Archive Fever, a Freudian Impression. Chicago: University of Chicago Press.
Dunaway, D. and Baum, W. (eds.) 1996. Oral History, an Interdisciplinary Anthology. Walnut Creek: Altamira Press.
Feldman, M., Bell, J. and Berger, M. 2003. Gaining Access, a Practical and Theoretical Guide for Qualitative Researchers. Walnut Creek: Altamira Press.
Field, S. 1998. From the Peaceful Past to the Violent Present: Memory, Myth and Identity in Guguletu. Norval, A. and Howarth, D. (eds.) South Africa in Transition. London: Macmillan Press.
Field, S. (ed.) 2001. Lost Communities, Living Memories: Remembering Forced Removals in Cape Town. Cape Town: David Philip.
Field, S. 2006. Beyond ‘Healing’: Trauma, Oral History and Regeneration. Oral History vol. 34, no. 1.
Field, S., Meyer, R. and Swanson, F. 2007. Imagining the City: Memories and Cultures in Cape Town. Cape Town: HSRC Press.
Field, S. 2008. Imagining Communities: Memory, loss and resilience in postapartheid Cape Town. L. Shopes and P. Hamilton (eds.), Oral History and Public Memory. Philadelphia: Temple University Press.
Field, S. 2008. Turning-up the Volume: Dialogues about Memory Create Oral Histories, South African Historical Journal, Vol. 60 No. 2.
Finnegan, R. 2007. The Oral and Beyond, Doing Things with Words in Africa. Oxford: James Currey.
Foster, D., Haupt, P, and De Beer, M. 2005. The Theatre of Violence, Narratives of Protagonists in the South African Conflict. Cape Town: HSRC Press
Fraser, R. 1984. In Search of a Past, the Manor House, Amnersfield, 1933 – 1945. London: Verso.
Frisch, M. 1990. A Shared Authority, Essays on the Craft and Meaning of Oral and Public History. New York: State University of New York Press.
Furniss, G. and Gunner, L. (eds.) 1995. Power, Marginality and African Oral Literature. Cambridge: Cambridge University Press.
Grele, R. 1991. Envelopes of Sound, the Art of Oral History. New York: Praeger Publishers.
Gluck, S. and Patai, D. 1991. Women’s Words, the Feminist Practice of Oral History. New York: Routledge.
Gobodo-Madikizela, P. 2003. A Human Being Died That Night, A Story of Forgiveness. Cape Town: David Philip.
Gordon, S. 1985. A Talent for Tomorrow, Life Stories of South African Servants. Johannesburg: Ravan Press.
Hamilton, C., Harris, V., Taylor, J. Pickover, M., Reid, G. and Saleh, R. (eds.) Refiguring the Archive. 2002. Cape Town: David Philip.
Harris, V. and Hatang, S. 2000. Archives, Identity and Place: A dialogue on what it (might) mean(s) to be an African archivist. Esarbica Journal. Vol. 19.
Harris, V. 2001. A shaft of darkness: Derrida in the archive. At:

http://www.umich.edu/~iinet/asc/Winter2001/papers/Harris.pdf.
Henige, D. 1982. Oral Historiography. London: Longman.
Hirsch, M. 1997. Family Frames: Photography, Narrative and Postmemory. Cambridge: Harvard University Press.
Hofmeyr, I. 1993. “We spend our years as a tale that is told”. Oral Historical Narrative in a South African Chiefdom. London: James Currey.
Jacobson, K. 1994. Embattled Selves, an Investigation into the nature of Identity through oral histories of Holocaust survivors. New York: Atlantic Monthly Press.
Kaschula, R. 2001. African Oral Literature, Functions in Contemporary Contexts. Cape Town: New Africa Books.
La Capra, D. 2001. Writing History, Writing Trauma. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
Langer, L. 1991. Holocaust Testimonies: the Ruins of Memory. New Haven: Yale University Press.
Levett, A., Kottler, A., Burman, E. and Parker, I. (eds.) 1997. Culture, Power and Difference, Discourse Analysis in South Africa. Cape Town: UCT Press.
Nuttall, S. and Coetzee, C. (eds.) 1998. Negotiating the Past, The Making of Memory in South Africa. Cape Town: Oxford University Press.
Perks, R. and Thomson, A. 1998; 2006 (2nd ed.) The Oral History Reader. London: Routledge.
Plummer, K. 2000. Documents of Life 2, an Invitation to a Critical Humanism, London: Sage Publishers.
Popular Memory Group. 1982. Popular Memory: Theory, Politics and Method. In R. Johnson (ed.) Making Histories, Studies in History-writing and politics. London: Hutchinson.
Portelli, A. 1991. The Death of Luigi Trastulli and other Stories, Form and Meaning in Oral History. New York: State University of New York Press.
Portelli, A. 1997. The Battle of Valle Giulia, Oral History and the Art of Dialogue. Madison: University of Wisconsin Press.
Portelli, A. 2003. The Order has been carried out, History, Memory, and the Meaning of a Nazi Massacre in Rome. New York: Palgrave.
Lacy Rogers, K., Leydesdorff, S. and Dawson, G. (eds.) 1999. Trauma and Life Stories, International Perspectives. London: Routledge.
Rassool, C. and Prosalendis, S. (eds.) 2001. Recalling Community in Cape
Town, Creating and Curating the District Six Museum. Cape Town: District Six Museum Foundation.
Ritchie, D. 1995. Doing Oral History. New York: Twayne Publishers.
Ross, F. 2003. Bearing Witness, Women and the Truth and Reconciliation Commission. London: Pluto Press.
Rubin, D. 1995. Memory in Oral Traditions, The Cognitive Psychology of Epic, Ballads and Counting-Out Rhymes. New York: Oxford University Press.
Samuel, R. and Thompson, P. (eds.) 1990. The Myths We Live By. London: Routledge.
Seldon, A. and Pappworth, J. 1983. By Word of Mouth, Elite Oral History. London: Metheun.
Sereny, G. 1995. Albert Speer: His Battle with the Truth. London: Macmillan.
Sipe, D. (1998) The future of oral history and moving images. In: R. Perks and A. Thomson (eds.) The Oral History Reader. London: Routledge.
Slim, H. and Thompson, P. 1993. Listening for Change, Oral History and Development. London: Panos Publications.
Soudien, C. and Jeppie, S. (eds.) 1990. The Struggle for District Six, Past and Present. Cape Town: Buchu Books.
Terkel, S. 1993. Race, How Blacks and Whites Think and Feel about the American Obsession. New York: Anchor Books.
Terreblanche, M. and Durrheim, K. (eds.) 1999. Research in Practice, Applied Methods of the Social Sciences. Cape Town: UCT Press.
Thompson, P. 1978; 1988; 2000. The Voice of the Past, Oral History. Oxford: Oxford University Press.
Tonkin, E. 1992. Narrating the Past, The Social Construction of Oral History. Cambridge: Cambridge University Press.
Van Onselen, C. 1996. The Seed is Mine, The Life of Kas Maine, A South African Sharecropper, 1894 – 1985. Cape Town: David Philip Publishers.
Vansina, J. 1985. Oral Tradition as History. London: James Currey.
Yow, V. 1994. Recording Oral History, A Practical Guide for Social Scientists. London: Sage.
White, L., Mieschler, S. and Cohen, D. (eds.) 2001. African Words, African Voices, Critical Practices in Oral History. Bloomington: Indiana University Press.

وبسایت ها:

http://www.saha.org.za/oralhistory/why_study_oral_history.htm
http://doddcenter.uconn.edu/asc/findaids/anc_interviews/MSS20070040.html
http://www.sinomlando.ukzn.ac.za/index.php/en/oral-history-mainmenu-46
http://www.ohasa.org.za/
http://research.ukzn.ac.za/EstResearchers/ProfessorPhilippeMarieBerthDenis
http://web.uct.ac.za/depts/history/ohp1.htm
http://www.dac.gov.za/events/2012/ORAL%20HISTORY%20Programme%20of%20the%208th%20October%202012.pdf
http://www.archivalplatform.org/blog/entry/ohasa_and/
http://www.archivalplatform.org/blog/entry/overcoming_legacies/
http://www.archivalplatform.org/blog/entry/the_national_/
http://www.nelsonmandela.org/search/acd8c6301a175d9c04a606500388fec8
http://www.nrf.ac.za/search.php?keywords=oral+history

کتی مونیKatie Mooney،
خبرنگار Archival Platform
کِیپ‌تاون، پایتخت آفریقای جنوبی
مترجم: علی فتحعلی آشتیانی

منبع: archivalplatform