مستندسازی تجربیات مدیران آموزش و پرورش خراسان رضوی ازجمله طرحهای است که با همکاری پژوهشکده ی تعلیم و تربیت عباس زادگان انجام شده است. نخستین کتاب منتشر شده در این زمینه با عنوان «گنج تجربه در آیینه پژوهش تجربیات گرانسنگ: استاد دکتر حسین رزمجو اولین مدیر کل آموزش و پرورش خراسان» است. این کتاب در سال 1391توسط انتشارات ضریح آفتاب در تیراژ 1000نسخه در144صفحه تدوین شده است.
سید حمید پیشنماز در ابتدای این کتاب هدف از انتشار کتاب گنج تجربه را چنین بیان نموده است:
«یکی از رویکردهای تدوین نظریه مدیریت اسلامی صرف نظر از راههای آکادمیک، مطالعه و تنظیم تجربیات مدیرانی است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان مدیر مسلمان و انقلابی به اداره امور پرداخته اند. وظیفهی علمی و پژوهشی ما ایجاب میکند که اولاً به گردآوری، تدوین، حفظ و انتشار آن پرداخته و ثانیاً پژوهشگران و مدیران پژوهنده به استخراج، تحلیل و تدوین اصول و مبانی تئوریک آن بپردازند. با این هدف پژوهشکده تعلیم و تربیت خراسان رضوی از سال 1390 پروژه مستندسازی تجربیات مدیران پس از انقلاب اسلامی را آغاز نموده است. این پژوهشکده در نخستین گام به مستند سازی تجربیات دکتر حسین رزمجو پرداخته است و با انتشار کتاب گنج تجربه در آینه پژوهش بخشی از فعالیتهای این استاد دانشگاه را منتشر نموده است.»
دکترحسین زرمجو در21 اردبیهشت ماه سال 1311 شمسی درمشهد و در خانواده ای مذهبی متولد شد. دوران تحصیل ابتدایی را در دبستان شرافت گذراند سپس در مهرماه 1326 دوران تحصیل در سیکل اول را در دبیرستان فردوسی شروع نمود. این ایام مقارن است با فعالیت گسترده احزاب بخصوص حزب توده در شهر مشهد است. به طوری که حزب توده همم در بین مدارس نفوذ داشته است. وی درعین حال به تحصیل علوم حوزوی نیز میپرداخت. حسین رزمجو بعد از پایان تحصیلات دبیرستان در کنکور پزشکی دانشگاه مشهد شرکت مینماید ودر این دانشگاه قبول میشود ولی به علت مسائل شرعی از جمله درس تشریح از ادامه تحصیل در رشته پزشکی منصرف میشود و به خدمت نظام وظیفه اعزام میشود. پس از پایان خدمت با گرفتن دیپلم ادبی در سال 1334 که دانشکده ادبیات و علوم انسانی در شهر مشهد بنیان گذاری میشود به عنوان یکی از اولین دانشجویان در رشته زبان وادبیات فارسی ثبت نام میکند و سال 1337 موفق به اخذ دانشنامه لیسانس میشود و به استخدام اداره آموزش و پرورش خراسان در میآید. ابتدا مدت دو سال در دبیرستانهای شاهدخت و حاج تقی آقا بزرگ به خدمت معلمی مشغول میشود سپس از وی دعوت میشود تا در مراکز تربیت معلم به تدریس مشغول شود.
حسین رزمجو در سال 1352 در مقطع فوق لیسانس رشته ادبیات فارسی دانشگاه تهران پذیرفته میشود و سال1358از رساله دکتری خود تحت عنوان «انسان آرمانی و کامل در ادبیات حماسی وعرفانی فارسی» دفاع کرد.
با پیروزی انقلاب اسلامی از مهرماه 1358 ایشان بعنوان اولین مدیر کل آموزش و پرورش خراسان به مدت یک سال منصوب میشود. با توجه به سابقه آموزشی در مشهد و نگارش مقالات انتقادی عدهای از فرهنگیان انقلابی با امضای طوماری دکتر حسین رزمجو را به عنوان نخستین مدیرکل آموزش و پرورش خراسان به شورای عالی انقلاب فرهنگی معرفی میکنند.
برخی از اقدامات دکتر رزمجو در دوران مدیریت در آموزش و پرورش خراسان عبارتند از:
1- پاکسازی و تصفیه عناصر مخالف انقلاب
2 - راه اندازی فصلنامه «راهی به روشناییها» که این نشریه در بردارنده مقالات علمی و آموزنده برای معلمان بود.
3- برگزاری شورای روئسای دبیرستانهای مشهد
4- برگزاری جشنواره تئاتر به مدت سه روز در سالن دبیرستان ابن یمین مشهد به مناسبت ولادت با سعادت حضرت مهدی(عج)
5- تشکیل کانون تربیت و معارف اسلامی با ایجاد کلاسهای هنری
6- تشکیل سازمانی به نام «پلیس مخفی» از دانش آمزان دبیرستانها با نظارت و مسئولیت کاری رؤسای دبیرستانها به منظور کنترل رفتار دانش آموزان و ....
دکتر رزمجوازسال1360 پس ازاخذ مدرک دکترای به استخدام دانشگاه فردوسی مشهد درآمد وی علاوه برمسئولیتهای اجرایی درآن دانشگاه ازجمله ریاست کتابخانه ونیزدانشکده علوم انسانی، سرپرستی کمیسیون ملی یونسکو درایران را نیز برعهده داشته است.
عمده سئوالاتی که دراین پژوهش در جهت مستندسازی مطرح شدهاند عبارتند از:
1- مهمترین اقدامات بارزتان در دوران مسئولیت چه بود؟
2- در راستای تحقق اهداف پرورشی چه اقداماتی انجام دادهاید؟
3- در جهت تعمیم عدالت آموزشی برای تامین نیرو و نگهداشت آنها در مناطق محروم چه کردید؟
4- شیوههای برخورد یا تعامل شما با مخالفان مدیریتتان چگونه بود؟
5- ملاکهای شما در عزل و نصب مدیران و نیروهای کلیدی زیرمجموعهتان چه بود؟
6- تدابیر خاص شما در مورد مدیریت امور مالی و تامین منابع برای کسری بودجه چه بود؟
7- طرحهای ویژهای که به نظرتان رسیده بود و طالب اجرا بودید چه بود؟ کدام یک از آنها پذیرفته شد؟
8- مسائل و چالشهای خاص دوران مدیریت شما چه بود؟
9- آیا به لحاظ حساسیتهای قومی و مذهبی با مشکلاتی مواجه بودید؟ برای حل آنها چه تدابیری اتخاذ کردید؟
10- ضوابط مدیریتی باقیمانده از قبل از انقلاب و ناهماهنگ با اصول اسلامی در هنگام مدیریت شما چه بود؟ شما در راستای اصلاح آنها چه اقداماتی انجام دادید؟
11- تاثیر شرایط واعمال فشارهای سیاسی را بر مدیریت آموزش و پرورش خود چگونه ارزیابی میکنید؟
12- واکنش شما نسبت به بخشنامهها و دستورالعملهایی که مخالف نظر شما بود، چگونه بود؟
13- کدام طرحها و ایدههای شما بعد از تغییر سمتتان تعقیب شد و به منصه بروز رسید؟
14- کدام طرحها و برنامههای ابتکاری شما به دلیل تغییر سمت ناتمام ماند؟ و....
با نگاهی به کتاب گنج تجربه آنچه بیشتر مورد نظر دکتر رزمجو بوده بیان خاطرات از مسائل و مشکلات قبل از انقلاب است. سئوالی که مطرح است آیا تجربیات مدیران گذشته در حال حاضر میتواند مورد کاربرد واقع شوند یا اینکه هدف از این طرح ثبت خاطرات به عنوان بخشی از تاریخ آموزش و پرورش خراسان مورد نظر بوده است. چنین به نظر میرسد کتاب گنج تجربه بیشتر رویکرد به گذشته داشته است و قطعاً تجربیات عنوان شده با مسائل مدیریتی عصر حاضر قابل تعمیم نیسست زیرا نوع مدیریت و حتی سیستمهای مدیریتی در حال حاضر قابل مقایسه با اوایل انقلاب نیست. دکتر حسین رزمجو بعنوان اولین مدیرکل آموزش و پروزرش خراسان در سال 1358 منصوب میشود. درواقع این دوره از تاریخ پرتنشترین دوران مدیریتی است. هر چند تدوینکننده این کتاب نتوانسته مطالب به صورت یک نواختی تدوین نماید ولی دکتر رزمجو با بیان برخی از اتفاقات دوران مدیریت در آموزش و پرورش خراسان رضوی توانسته است به مسائلی اشار نماید که تاکنون در جایی منتشر نشده است. بنابراین تجربیات دکتر رزمجو بیشتر از اینکه بیان تجربه باشد تفسیری از مسائل سیاسی ازقبل از انقلاب و دوران انقلاب اسلامی بخصوص محدوده آموزش و پرورش خراسان است.
غلامرضا آذری خاکستر
