محسن کاظمی پیش از این آثار ماندگاری در حوزه خاطره نویسی همچون کتابهای «خاطرات عزت شاهی» و «احمد احمد» تدوین کرده که توسط انتشارات سوره مهر بارها تجدید چاپ شده است. کتاب «سال های بی قرار» در قالب 10 فصل گردآوری شده و هر فصل بیانگر خاطرات مقطعی از زندگی جواد منصوری در دوران پیش از پیروزی انقلاب اسلامی است. 500 صفحه ابتدایی این کتاب به شرح خاطرات و مبارزات، همراه با پانوشت‌ها می‌پردازد و 200 صفحه پایانی نیز به عکس و اسناد اختصاص داده شده است. کتاب «سال های بی قرار» به عنوان چهل‌و‌یکمین کتاب خاطرات تولید شده در دفتر ادبیات انقلاب اسلامی در قطع رقعی و 756 صفحه، با شمارگان دوهزار و 500 نسخه و بهای 299 هزار ریال و با جلد گالینگور منتشر شده است.

حجت الاسلام رسول جعفریان: باید از جریان های سیاسی دور بماند و جنبه علمی خود را حفظ کند

حجت الاسلام رسول جعفریان، مورخ و تاریخ پژوه در ابتدای این مراسم درباره جریان تالیف آثار با محوریت تاریخ شفاهی سخنرانی کرد. وی با بیان اینکه در طول دو دهه گذشته شاهد شکلگیری دانش جدیدی در کشور با عنوان تاریخ شفاهی بودیم، اظهار داشت: این علم در در قالب علمی پویا و پرتحرک و با محتوای قابل توجهی در کشور شکل گرفته و این از برکات انقلاب اسلامی اسلامی است. انقلاب اسلامی برای ما تحولی بسیار شگرف است که درصددیم به واسطه این علم درباره چرایی آن تحقیق کنیم و در نتیجه آنچه به شکل‌گیری آن نیز منتهی شود، می‌تواند برای ما امری جذاب و قابل اعتنا به شمار بیاید.

وی ادامه داد: بنابراین با شکل‌گیری جریان تاریخ شفاهی در ایران، امروز شاهدیم که این علم در کنار روش‌های قدیمی در تاریخ پژوهی برای ما کاربرد پیدا کرده است و باید سعی کنیم تا آن را سالم نگاه داریم. یکی از مهم ترین معیارهایی که می توان تاریخ شفاهی را از هر گزندی سالم نگاه داشت، این است که با آگاهی و برنامه ریزی دقیق به سراغ این علم برویم. شیوه‌های تاریخ‌نگاری و دانش تاریخ توسط افرادی چون عباس اقبال در سال‌های دور به دانشگاه‌های ما ورود پیدا کرد و شاید امروز نتوانیم این روند را چندان آگاهانه قلمداد کنیم. بنابراین  زمانیکه با دانش تازه‌ای به نام تاریخ شفاهی مواجه می‌شویم باید سعی کنیم که بفهمیم چرا دوست داریم تا این دانش را داشته باشم.

رئیس پیشین کتابخانه مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه هدف ما در تاریخ شفاهی باید هدف علمی باشد، تصریح کرد: تاریخ شفاهی باید به دور از تمایلات شخصی و جزیی باشد، ما در طول تاریخ همواره با قصه‌پردازی در موضوع روایت تاریخی رو به رو بوده‌ایم. تاریخ شفاهی بایستی از این انحراف دور بماند، به تبع این موضوع از این انحراف مبری نیست. باید مواظب باشیم که در تاریخ شفاهی و نقل آن، به جای تاریخ، داستان سر هم نشود. نباید گذاشت تا تاریخ و روایت تاریخی از مسیر اصلی خود خارج شود و اگر این مساله از سوی راوی رعایت نشود بر عهده تدوین کننده است تا از عهده آن بر آید. حقیقتا این قصه گویی ها ناخواسته به اصل موضوع تاریخ شفاهی صدمه وارد می کند. تاریخ شفاهی با نگاه به جزییات ما را به شفافیت تاریخ می رساند، اگر توانستیم علمی شفاف با پایه های صحیح به نسل آینده تحویل دهیم اساس و بنیاد تاریخ شفاهی را به درستی بنیاد نهادیم.

حجت الاسلام جعفریان بیان داشت: با توجه به اینکه خاطره نویسی به مثابه یک علم به شمار می آید، باید از جریان های سیاسی دور بماند و بیشتر جنبه علمی خود را حفظ کند. تاریخ شفاهی کنونی را می توانیم به عنوان علمی که از کشورمان سر بلند کرده به جهان معرفی کنیم.

وی درباره کتاب «سال های بی قرار» گفت: راوی فن بیان قوی و معتدلی در بیان خاطرات داشته است و این موضوع یکی از ویژگی های مثبت کتاب به شمار می آید. همچنین در محتوای کتاب به فعالیت جریان ها و سازمانهای مذهبی اشاره خوبی شده و جایگاه این کتاب به لحاظ محتوایی قابل ستایش است. نویسنده حواشی این کتاب را بسیار دقیق نگاشته است ولی دوست داشتیم که این حواشی و اسامی افراد در انتهای کتاب به صورت الفبایی نیز می‌آمد تا دسترسی به اشخاص آسانتر شود.

جعفریان افزود: ارادت آقای منصوری به دکتر شریعتی هم در این کتاب به نظر من زیاد از حد بوده است و به نظرم مطرح کردن مخالفان او در حد و اندازه  چند فرد مخالف بی‌سواد و کم سواد جالب نیست. برخی از فصول کتاب نیز از اساس تحلیل است و خاطره در آن نیست که برای چنین کتابی می‌تواند نقطه ضعف باشد و جدای از آن جای لحن روایت راوی نیز در این خاطرات کم است.

وی همچنین در بخشی از سخنان خود خواستار باب شدن خاطره نویسی به سبک موضوعی شد و گفت: خاطره نویسی بیشتر به لحاظ فردی است، بهتر است به مباحث موضوعی هم در قالب تاریخ شفاهی اشاره شود، دوست داشتم خاطرات اعضای مجمع خبرگان قانون اساسی با این شیوه نوشته می‌شد تا بدانیم در این مجلس در آن مقطع خاص چه اتفاق افتاد.

فاضلی: پانوشته های کتاب منبع خوبی برای پژوهشگران و محققان است

در ادامه این مراسم محمود فاضلی، پژوهشگر تاریخ نیز ضمن ارائه گزارشی کوتاه از محتوای کتاب «سال های بی قرار» گفت: نکته سنجی در تأمل در موضوعات متنوع، کسب تجربه های مستقیم در صحنه مبارزات سیاسی، دقت در مشاهدات، مصاحبت با مبارزان هم عصر، ذهن و فکر او را چنان پرورده بود که یادداشت های ایشان می تواند به تشریح اوضاع سیاسی و اجتماعی آن دوران کمک کند.

فاضلي با اشاره به پانوشته های كتاب كه توسط نويسنده به آن اضافه شده است گفت: نام و نشان‌هايی كه در اين پاورقي‌ها به آن پرداخته شده است داوري را به مخاطب مي‌سپارد و بسياري از افرادي كه در برگ‌هاي تاريخ گم هستند و كسي يادي از آن‌ها نمي‌كند در اين كتاب معرفي مي‌شوند. فاضلی همچنین تلاش کتاب برای روایت صادقانه‌ تاریخ را ستود و گفت: راوی این کتاب تلاش بسیاری کرده است تا خود از تسویه حساب‌های سیاسی برهاند و به همین خاطر شاید برداشت‌های دیگران در مواردی با برداشت‌های این اثر متفاوت باشد.

وي ادامه داد: پانوشت‌هاي اين كتاب منبع خوبي براي پژوهشگران و محققان است. نويسنده در اين كتاب تلاش كرده است وقايع و رويدادهاي سياسي زمان خود را ساده بيان كند و سرنخ‌ها را در اختيار محققان قراردهد.

گزارش خبرگزاری کتاب ایران

متن کامل سخنرانی در سایت تاریخ شفاهی

صالحی: تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی چراغ راه نسل آینده و محققان و پژوهشگران این عرصه است

در بخش دیگری از این مراسم در اين مراسم پيام علی‌اكبر صالحی، وزير امور خارجه كشور درباره کتاب «سال های بی قرار» خاطرات جواد منصوری، توسط بهروز كمالوندی، معاون امور اداری و مالی وزارت امور خارجه خطاب به حاضران در سالن خوانده شد.
متن پيام صالحی، بدين شرح است:

«رونمايی از كتاب ارزنده سال‌های بی‌قرار كه حاوی خاطرات جواد منصوری اولين فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در شرايطی انجام می‌شود كه در آستانه صدور حكم تاريخی حضرت امام (ره) مبنی بر تأسيس نهاد پربركت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هستيم.  اين همزمانی را به فال نيك می‌گيريم. اين كتاب در بردارنده خاطرات و تجارب ارزنده همكار ولايتمدار، متدين و انقلابی جناب آقای جواد منصوری در سال‌های اسارت در زندان‌های مخوف ساواك و كميته مشترك در دوران ستمشاهی است و حاوی درس‌ها و تجارب عينی از تلاش‌های خالصانه و مجاهدت‌های ارزشمند طيفی از جوانان متدين اين مرز و بوم است كه بر اساس احساس تكليف و با دلی مالامال از حب الهی همه سختی‌ها را به جان خريدند، جوانانی كه وعده «ان تنصرو الله ينصركم» را از اعماق دل باور داشتند و نهايتا شهد پيروزی را از دستان امام و مقتدايشان، روح‌الله زمان چشيدند، زمينه‌ساز بيداری اسلامی ملت قهرمان ايران شدند.  بر اين باورم كه حفظ و نشر تاريخ شفاهی انقلاب اسلامی گامی ارزشمند و درست است كه می‌تواند چراغ راهی برای نسل‌های آتی بوده و منبعی موثق برای تحقيق و پژوهش مورخين و دانشجويان رشته‌های تاريخ، علوم سياسی، جامعه‌شناسی، و علاقمندان به تاريخ تحولات معاصر ايران و سير تكوينی انقلاب اسلامی فراهم كند و اين كتاب توانسته است با بيانی شيوا، روان و نافذ گامی ارزنده را در اين مسير تحقق ببخشد. با اغتنام از مسئولين حوزه هنری، سازمان تبليغات اسلامی، دفتر ادبيات انقلاب اسلامی كه آثار ارزشمندی را در طول سال‌های انقلاب تهيه كرده‌اند تشكر می‌كنم.»

در پایان آیین رونمایی از کتاب «سال های بی قرار» از مرحوم حاج مهدی شالچیلار فردی ثروتمند که بخش عمده ای از دارایی خود را انفاق کرده بود و حاج محمود هاشمیان با بیش از 50 سال سابقه تدریس تقدیر و تجلیل به عمل آمد.

گزارش از فاطمه نوروند