یک پیشرفت علمی: پر کردن خلأ به کمک تاریخ صنفی
هنوز هم بسیاری از مورخان دانشگاهی معتقدند که تحقیقات تاریخی دربارة مدیران عالی و سازمان‌ها (ی صنفی) از جدیت لازم برخوردار نیست و از قد و قوارة سیره‌نویسی‌های پرزرق و برق به مناسبت سالگرد تأسیس یک بنگاه تجاری یا بازنشستگی عضوی از اعضای هیئت‌مدیرة آن بالاتر نمی‌رود. فقدان خودآگاهی تاریخی، گفتمانی آکنده از اصطلاحات مدیریتی و تجاری و سبک مطنطن و تملق‌آمیز تاریخ شرکت‌ها و بیوگرافی نخبگان به خودی خود بستر مناسبی برای تفاسیر غلط می‌گستراند.(26) تاریخ صنفی در نگاه عده زیادی از مورخان شفاهی به هیچ وجه واجد خصوصیات تاریخ قلمداد نمی‌شود. پر کردن خلأ موجود بین این دو حوزه را می‌توان با تجربه کاترین اندرسون و دانا جَک هنگام آغاز تحقیقات دربارة تاریخ زنان مقایسه نمود. «تحول ناقص از پارادایم‌های تاریخی سنتی به پارادایم‌های تاریخی فمینیستی» یکی از مشکلات عمده کار در نگاه آنان محسوب می‌شد.(27) از آن گذشته متوجه خواهید شد که فقدان خودآگاهی تاریخی تواریخ شفاهی مورخان صنفی اساساً مفهومی نسبی است.
امروزه بسیاری از گزارش‌ها و روایات نخبگان از بیم سوءتعبیر همچنان بلااستفاده باقی مانده‌اند. گزارش تاریخی زندگی یک مدیر عالی بخش تجارت و صنوف، فرضاً بیوگرافی او، واجد خصوصیات تاریخ «واقعی» قلمداد نمی‌شود زیرا احتمالاً فاقد عمق و خمیرة علمی است.(28) یکی ازدانشمندان برجسته سازمانی در این باب گفته است:«این نوع کتاب‌ها عموماً از دو عنصر تفکرات غیر عادی شخصی و توجیه تصمیمات و شکست‌ها و عصبانیت‌ها بعد از دوران مدیریت تشکیل شده‌اند و ندرتاً خواننده را در جریان روندها و مشکلات مدیریتی می‌گذارند. ضمن آنکه چیزی جز مشتی بدیهیات و حرف‌های پیش پاافتاده برای گفتن ندارند.»(29) از این طرف قضیه هم مورخان شفاهی آنگونه که باید به داستان زندگی رهبران صنوف توجه نشان نمی‌دهند. مثلاً یکی از پروژه‌های بزرگ تاریخ شفاهی دربارة نفت دریای شمال با این توجیه که داستان مدیران انگلیسی «غالباً‌ به اندازه کافی گفته می‌شود»، تأکید را همچون سایر تواریخ شفاهی بر کارگران («کولی‌های اسکاتلندی») گذاشته است.(30) دانشمندان سازمانی و این مورخان هر دو غافلند که داستان زندگی مدیران عالی نیز نوعی فرایند علمی تاریخ شفاهی است.(31)
تاریخ صنوف و نخبگان را عمدتاً مورخان صنفی می‌نویسند. تصور غالب این است که تاریخ شفاهی با رشته تاریخ صنفی تفاوت‌های اساسی دارد. از طرفی هم می‌گویند که تاریخ شفاهی نخستین بار به عنوان شیوه‌ای علمی در رشته تاریخ صنفی مورد استفاده قرار گرفت و از رهگذر مطالعه حرفه‌ها و مکاسب بود که تاریخ شفاهی در کسوت ابزاری دانشگاهی برای تحقیقات تاریخی ظاهر شد و مرجعیت و اعتبار یافت.(32) تاریخ شفاهی در حال حاضر ندرتاً در حوزة تاریخ صنفی مورد استفاده قرار می‌گیرد و کارکرد مبتکرانه خود را از دست داده است. در نتیجه، نوآوری‌های نظری و متدولوژیکی تولیدشده توسط تاریخ شفاهی به تاریخ صنوف راه نمی‌یابند.(33) این هم یکی از دلایلی است که ارتباط تاریخ صنفی با دیگر حوزه‌های تاریخ قطع شده و خیلی‌ها بدان به چشم یک حوزة پژوهشی «واقعی» نمی‌نگرند.  
هر چند وضعیت تاریخ شفاهی به مراتب از تاریخ صنفی بهتر است اما نقش علمی کم‌رنگی در قیاس با تاریخ فرهنگی و سیاسی ایفا می‌کند و اساساً حاشیه‌نشین است. این امر در عین اینکه موجب تأسف می‌شود اما محرک دیگری برای تشویق همکاری بین دو حوزه مذکور می‌باشد. گذشته از اینها، تاریخ شفاهی و تاریخ صنفی با چالش‌های یکسانی دست به گریبان هستند. تاریخ صنفی مانند اوضاعی که در دهه 1970 و 1980 برای تاریخ شفاهی اتفاق افتاده بود، در حال حاضر با چالش‌های مکرری روبه‌روست(34)  و پیوسته باید صلاحیت‌های تاریخی‌اش را برای انتخاب منابع و استفاده از آنها و همچنین شیوه‌های تبیین و تشریح خود به اثبات برساند. چالش‌هایی که به دست و پای تاریخ شفاهی پیچیده بود موجب شد تا معتقدان به این حوزه دست به قلم برده و کتاب‌ها، مقالات و رسالات معتنابهی در اثبات نیاز به آن نوشته و منتشر سازند. شاید به جرأت بتوان گفت که آلِساندرو پورتِلی از طرفداران سینه‌چاک تاریخ شفاهی است. وی به وضوح نشان داده که تاریخ شفاهی از نظر علمی بر منطق استوار می‌باشد و رشته‌ای قابل اعتماد است.(35) شکل‌گیری نظریه و متدولوژی مستحکم در حوزة تاریخ شفاهی قطعاً ثمرة مباحثاتی است که حقانیت این رشته را به اثبات رساند.(36) پس می‌توان پیش‌بینی کرد که تاریخ صنفی نیز در پیامد بحث‌ها و مناظرات عمیق، پیگیر و جدی بتواند از پایه‌های نظری و اصول متدولوژیکی قدرتمندی برخوردار شود. متقابلاً تاریخ شفاهی نیز می‌تواند از مطالب و مواد اولیة فراوانی که توسط مورخان صنفی گردآوری می‌شوند، سود ببرند. مورخان صنفی تاکنون پروژه‌های متعددی را در حوزة تاریخ شفاهی به جریان انداخته‌اند، و مراکز اسناد ملی در برخی نقاط دنیا آکنده از گزارش‌های تاریخ شفاهی است. مثلاً، در کتابخانة بریتانیا، آرشیوهای شفاهی فولاد، نفت و شرکت‌های گاز انگلستان، وزارت پست، و بانک بَرینگ چشم‌انتظار پژوهشگران باریک بین تاریخ شفاهی هستند.(37)

20 -Centurion
21 -Kenneth Starr
22 -Russell L. Riley, "Presidential Oral History: The Clinton Presidential History Project," Oral History Review 34, no. 2 (2007): 86-89.
23 -Cornelis Johannes van der Klugt
24 -Carl Ryant, "Oral History and Business History," The Journal of American History 75, no. 2 (1388): 562.
25 -For example, Nancy MacKay, Curating Oral Histories: From Interview to Archive (Walnut Creek, CA: Left Coast Press, 2007).
26 -Sjoerd Keulen and Ronald Kroeze, "Understanding Management Gurus and Historical Narratives: The Benefits of a Historic Turn in Management and Organization Studies," Organizational History and Management 7, no. 2 (2012).
27 -Anderson and Jack, "Learning to Listen," 15.
28 -Ben Gales and Pim Koolij, "De Nederlandse ondernemersbiografie in het perspectife van tijd en theorie," in De ondernemersbiografie, ed. Jacques van Gerwen, Marcel Metze and Hans Renders (Amsterdam, The Netherlands: Boom, 2008).
29 -David Collins, Organizational Change: Sociological Perspectives (London: Routledge, 2004), 39.
30 -Terry Brotherstone and Hugo Manson, "North Sea Oil, Its Narratives and Its History: An Archive of Oral Documentation and the Making of Contemporary Britain," Northern Scotland 27 (2007): 26, 34, 36-37.
31 -Alexander von Plato, "Zeitzeugen und die historische Zunft: Erinnerung, kommunikative Tradierung und kollektives Gedachtnis in der qualitative Geschichtswissenschaft-ein Problemaufriss," Bios 13, no. 1 (2000): 26-27.
32 -Patrick Fridenson, "Business History and History, " in The Oxford Handbook of Business History, ed. Geoffrey Jones and Jonathan Zeitlin, 10 (Oxford: Oxford University Press, 2008); Anthony Seldon and Joanna Rappoworth, By Word of Mouth: Elite Oral History (London: Methuen, 1983), 153-58.
33 -Note the unreflective use of historiography and linear use of methodology in Marilynn Collins and Robert Bloom, "The Role of Oral History in Accounting," Accounting, Auditing and Accountability Journal 4, no. 4 (1991): 23-31; Theresa Hammond and Prem Sikka, "Radicalizing Accountin History: The potential of Oral History," Accounting, Auditing and Accountability Journal 9, no. 3 (1996): 79-97; Michelle Emery, Jill Hooks, and Ross Stewart, "Born at the Wrong Time? An Oral History of Women Professional Accountants in New Zealand," Accounting History 7, no. 2 (2002): 7-34.
34 -See for example the reprint of the 1975 article: Ronald Gele, "Movement without Aim: Methodological and Theoretical Problems in Oral History," in Perks and Thompson, eds., The Oral History Reader.
35 -Alessandro Portelli, The Death of Luigi Trastulli, and Other Stories: Form and Meaning in Oral History (Albany: State University of New York Press, 1991), 45-59. 
36 -For example, see Elizabeth Tonkin, Narrating Our Pasts: The Social Construction of Oral History (Cambridge: Cambridge University Press, 1992) and Marta Kurkowska-Budzan and Krzystof Zamorski, eds., Oral History: The Challenges of Dialogue (Amsterdam, The Netherlands: John Benjamins Publishing Company, 2009).

37 -بعد از پنج سال مصاحبه‌های مفصل، آرشیوی برای نفت دریای شمال به وجود آمد، اما هنوز تجزیه و تحلیلی روی آنها صورت نگرفته است: Brotherstone and Manson, "North Sea Oil," 39-41. برای اطلاع از دیگر شرکت‌های انگلیسی، نگاه کنید به وب‌سایت داستان‌های زندگی کتابخانه بریتانیا به آدرس:http://www.bl.uk/nls .

توجه:
*-این مقاله نخستین بار در همایش تاریخ علوم اجتماعی اروپا در تاریخ 16-13 آوریل سال 2010 در شهر گِنت کشور بلژیک ارائه شده است. بدین وسیله از شرکت‌کنندگان در این همایش، به ویژه آقای راب پِرکس، به خاطر نظرات و پیشنهادات‌شان کمال تشکر را دارم. همچنین از خانم سِلما لیدزدورف به خاطر کلاس بسیار پرنشاط و عالی تاریخ شفاهی در سال 2009 که برای مقطع فوق لیسانس در مؤسسه هویزینگای هلند برگزار نمودند نیز قدردانی می‌نمایم.

ادامه دارد...

Sjoerd Keulen  and Ronald Kroeze, E-mail: S.J.Keulen@uva.nl, dbr.kreoze@.vu.nl

نویسنده: شوورت کولن، رونالد کروز
مترجم: علی فتحعلی آشتیانی

منبع:

Oral History Review, Volume 39, Number 1, Winter/Spring 2012, pp. 15-36