اشاره: سعید علامیان با سابقه گزارشگری صحنه‌های دفاع مقدس از نزدیک و تجربه سردبیری در مطبوعات، بیش از یک دهه است وقایع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران را در قالب خاطرات راویان جنگ می‌نویسد. تازه‌ترین اثر منتشر شده او جلد اول «روایت زندگی حسن باقری» و با گرایش به خاطرات و تاریخ شفاهی این فرمانده دفاع مقدس نوشته شده است.
ثبت تاریخچه تاریخ شفاهی در ایران، جریان‌ساز است
انتشار یکصدمین شماره هفته‌نامه «تاریخ شفاهی» را با علامیان در میان گذاشتیم. او گفت: «فرصت خواندن همه مطالب را ندارم. اگر کتابی درباره تاریخ شفاهی منتشر شده باشد یا صاحب اثری را بشناسم، مطالب آنها را دنبال کرده‌ام، در واقع گزینشی می‌خوانم. اما در مجموع هفته‌نامه «تاریخ شفاهی» را کاری حرفه‌ای و به روزی دیده‌ام. تمام جوانب یک مجله را در قالب الکترونیکی و همچنین صفحه‌بندی مناسبی دارد.»
وی با اشاره به این که «این هفته‌نامه موضوعی خاص دارد که کمتر کسانی به آن می پردازند» افزود: «همیشه خبرهای تازه‌ای در هفته‌نامه «تاریخ شفاهی» دیده می‌شود یا انتظار داری ببینی. ترجمه مطالب خارجی هم نظرم را جلب کرده است، اطلاعاتی که پس ذهن ذخیره می‌شوند و می‌دانیم که به کیفیت آثار کمک می‌کنند.»
علامیان از زاویه انتقادی، نخست از رنگ زمینه صفحه‌های هفته‌نامه «تاریخ شفاهی» گفت که تیره است و چشم‌ها را اذیت می‌کند. وی اضافه کرد: «جای نقدهای عالمانه خالی است؛ نقدی که دو طرفه باشد، یعنی یک نقاد با نویسنده درباره اثری که منتشر شده یا اثری از نویسنده‌ای دیگر دیالوگ کنند، حتی درباره آثار خارجی هم می‌توان این نقد را انجام داد. این کار موجب تولید پرونده‌هایی برای موضوع‌ها و آثار می‌شود.»
این نویسنده، گفت‌وگوهای نقدمحور را یک نوع شفاهی‌نگاری از موضوع‌ها و آثار دانست و افزود: «آنچه از کلام برمی‌آید، صادقانه‌تر و خالصانه‌تر از نوشتار است. در نوشتن حواس نویسنده جمع است که چه می‌نویسد و امکان بازنگری دارد، اما در نقد شفاهی، صداهایی که باقی می‌ماند نقش و تاثیر صادقانه‌تری دارد. ثبت تاریخ شفاهی هم کلام‌نگاری است و می‌دانیم نسبت به رمان یا خاطرات خودنوشت چه امتیاز‌هایی دارد.»
وی با این توصیه که «تاریخچه آثار تاریخ شفاهی، بخصوص در ایران، در هفته‌نامه «تاریخ شفاهی» ثبت و نوشته شود» گفت: «در این زمینه کتاب‌هایی چاپ می شوند و به مرور از ویترین کتاب‌فروشی‌ها کنار می‌روند. با توجه به تاریخچه آثار تاریخ شفاهی، این کتاب‌ها بازمعرفی می‌شوند و دوباره به جریان می‌افتند. نسل‌های جدید هم با آنها آشنا می‌شوند و از این نظر تاریخچه‌نگاری تاریخ شفاهی بسیار مفید است.»
علامیان بر معرفی آثار تازه درباره تاریخ شفاهی که در خارج از کشور منتشر می شود، تاکید کرد و افزود: «ترجمه گزیده‌ای از کتاب‌های خاطرات که در خارج از کشور منتشر می‌شود و بررسی آنها باعث می‌شود که نویسندگان ایرانی با روش‌های جدید آشنا شوند.»
وی در این باره به گفته‌های از یکی دوستان عکاسش که به تازگی سفری به سوئد داشته، اشاره کرد و گفت: «او در حاشیه موزه صلح این کشور کتاب‌های خاطرات و تاریخ شفاهی را دیده که با نسخه الکترونیکی همراه بوده‌اند و ارجاعات این نسخه نظرش را جلب کرده است، زیرا با اشاره به هریک از آنها منابع صوتی یا تصویری اثر اجرا می‌شده و استناد کتاب را برای مخاطب به قطع و یقین می‌رسانده است. اینها روش‌های جدیدی است که باید از آنها با خبر شویم.»
تازه‌ترین خبر درباره سعید علامیان این است که دفتر ادبیات انقلاب اسلامی، کتاب خاطرات محسن رفیقدوست از دهه اول انقلاب را با عنوان «برای تاریخ می‌گویم» و به قلم او را برای چاپ به انتشارات سوره مهر سپرده است. هدایت‌الله بهبودی، مدیر دفتر ادبیات انقلاب اسلامی گفت: «کتاب خاطرات آقای محسن رفیقدوست از جهت حوصله‌ای که تدوین‌گر این کتاب آقای سعید علامیان به خرج داده، مهم است. آقای رفیقدوست با این که مسوولیت اجرایی ندارد، ولی سرشان شلوغ است و ثبت این خاطرات از تدوین‌گر وقت طولانی گرفته است. سعید علامیان حدود سه سال برای ثبت و ضبط خاطرات آقای رفیقدوست وقت گذاشت. بعد از سه سال این کار به دفتر ادبیات انقلاب اسلامی ارایه و تایید شد، ولی از آقای علامیان خواستیم که خاطرات روزهای قبل از پیروزی انقلاب که آقای رفیقدوست از مسوولان کمیته استقبال از امام خمینی(ره) بود نیز ثبت و به این کتاب اضافه کند که این کار نیز صورت گرفت.»
گفت و گو و تنظیم: احد گودرزیانی
