برای خوب سخن گفتن، کمی زمان نیاز دارد...
به مناسبت دو سالگی هفته‏نامه‏ تاریخ شفاهی ...

1- دوستی با یک عزیز خوش‏قلم، که البته عمر بلندی نداشت، دلیلی برای ورود این جانب به عرصه تاریخ شفاهی بود. آوردن خاطره‏ای از سفر شمس آل احمد به کشور کوبا از سوی یک سایت خارج از کشور و اشتباهاتی که به سهو و یا به عمد در ذکر خاطرات آن سفر وجود داشت، دلیلی برای نوشتن اولین خاطره بود. از آن پس شدم وصله‏ای برای هفته‏نامه‏. علائق خود را پیشنهاد می‏دادم و مسئولین سایت از میان آن‏ها حق انتخاب داشتند. «پیشنهاد» و «انتخاب» هر دو مشکل بود. در حالی که برای نویسنده، طرح دوباره یک موضوع تاریخی مهم بود و بر آن اصرار داشت، برای تصمیم‏گیرندگان هفته‏نامه، این انتخاب بس مشکل بود. بسیاری مواقع این فاصله پرکردنی نبود.

2- باید تاکید کنم برای پربار کردن سایت و هفته‏نامه، پرداختن به پاره‏ای از موضوعات بس دشوار است و نویسنده اجباراً می‏بایستی موضوعاتی را برگزیند که یا مورد علاقه مدیریت سایت باشد و یا ملاحظات آنها را کاملاً رعایت نماید. در حالی که پاره‏ای از نشریات داخلی اعم از روزنامه‌ها و هفته‏نامه‌ها بعضاً به موضوعات چالش‏برانگیز تاریخی نزدیک می‏شوند، سایت و هفته‏نامه از پرداختن به آن‏ها خودداری می‏کنند.

3- در روزگاری که صدها سایت و وبلاگ داخلی هریک از «تاریخ» می‏نویسند و بعضاً مغرضانه، نادرست و یک‏سویه وقایع تاریخی را مطرح می‏کنند، سایت و هفته‏نامه‏ می‏توانند در حد توان و بضاعت نویسندگان خود در مقابل چنین تحریف‏ها‏یی طرحی نو دراندازند. پرداختن به تحریف‏ها‏ی تاریخی و یا دگراندیشی دیگران نسبت به حوادث و رویدادهای داخلی باید بخشی از موضوعات سایت را بخود اختصاص دهد.

4- در هفته‏نامه‏ جای «مصاحبه» با افراد تاثیرگذار در این عرصه که الزاماً نباید به مانند ما فکر کنند خالی است. برای انجام این گفتگوها باید همت بیشتری داشت و تا حدودی از دایره موجود فاصله گرفت. در همه هفته‏نامه‏‏ها‏ و ماهنامه‏ها‏ی داخلی گفتگو و مصاحبه از جایگاه ویژه‏ای برخوردار است. برای گفتگوها باید برنامه «ماه» و «یکساله» داشت. گفتگوهای انتشار یافته عمدتاً در چارچوب اهداف و برنامه‏ها‏ی حوزه هنری است.

5- هفته‏نامه‏ معمولاً شامل 10 الی 15 مطلب و گزارش است. چنانچه محدودیتی نباشد می‏توان مطالب را متنوع‏تر و با حجم بیشتر ارایه داد.

6- برای پرداختن به موضوعات جذاب، باید آنها را یافت. این نویسندگان هستند که باید پیوسته به دنبال جذابیت‏ها‏ باشند نه آنها به دنبال ما باشند! بسیاری از جذابیت‏ها‏ را نه فقط در تاریخ گذشته باید جستجو کرد بلکه آن چه ما هم اکنون در آن بسر می‏بریم سراسر جذابیت است!

7- در کالبد شکافی شخصیت‏ها‏ی تاریخی، سایت ملاحظات خاص به خود را دارد. در تاریخ یکصد ساله ایران شخصیت‏ها‏ی بسیاری بوده‏اند که در کنار اشتباهات خود خدماتی نیز به این مرز و بوم داشته‏اند، اما در منابع و کتاب‏های منتشره پس از انقلاب دچار «افراط و تفریط» بوده‏ایم. نویسندگان سایت می‏باید بدون توجه به حساسیت‏ها‏ی داخلی و با نوشتن حقایق تاریخی قضاوت را برعهده خوانندگان بگذارند. قطعاً چنین مقالاتی نمی باید جانبداری از چنین شخصیت‏ها‏یی تلقی گردد. تاریخ آتی ما، این دوره تاریخی را نیز به نقد خواهد کشید. 

8- داشتن یک جایگاه مستقل و ثابت برای معرفی و ارائه گزارشی از کتاب‏ها‏ی جدید منتشره در موضوعات تاریخی خالی از لطف نیست و جای چنین گزارش‏ها‏یی در سایت و هفته‏نامه‏ خالی است. کتاب‏ها‏ی نشر سوره حجم وسیعی از کتاب‏ها‏ی معرفی شده را بخود اختصاص می‏دهد. همچنین می‏باید کتاب‏ها‏یی در «پاورقی» هفته‏نامه‏ انتشار یابد که از جدیدترین کتاب‏ها‏ی انتشار یافته باشند.

9- نقد برنامه‏ها‏ی تاریخی بویژه تاریخی شفاهی در صدا و سیما که برنامه‏ها‏ی متعددی را ارائه می‏دهد، تاکنون در هفته عکس‏العمل و بازتابی نداشته است یا حداقل بچشم نیامده است. صدا و سیما هرگاه اراده می‏کند می‏تواند به این عرصه وارد شود، اما چرا سایت تاکنون نقدی بر یک برنامه صدا و سیما به ویژه در موضوعات تاریخی و فرهنگی نداشته است.

10 – در اینکه حفظ آثار جنگ در عرصه تاریخ شفاهی از وظایف مهم بشمار می‏رود، تردیدی وجود ندارد. اما به نظر می‏رسد حجم و تعداد موضوعاتی که مستقیم و غیرمستقیم با جنگ مرتبط بوده و در هفته‏نامه‏ و سایت انتشار می‏یابند تا حدودی زیاد بنظر می‏رسد. بطور میانگین در بعضی از شماره‏ها‏ 2 الی 3 مطلب در رابطه با دفاع مقدس انتشار یافته است.

11- سایت و هفته‏نامه‏ تا حدودی اصرار دارند مطالب مرتبط با حوزه هنری را منتشر کنند در حالی که سایر مراکز داخلی نیز تولیداتی داشته و از نگاه دیگری موضوعات تاریخی را مورد توجه قرار داده‏اند.
12- دوباره کاری و تکراری بودن بسیاری از نوشته‏ها‏ و یا «رونویسی مجدد» از بیماری‏ها‏ی روزگار ما است که برای مقابله با آن باید راهکاری اندیشه شود.

13- پرداختن به یک «چهره تاریخی و ماندگار» و نه الزاماً «حادثه تاریخی مرتبط با آن چهره» می‏تواند بییندگان زیادی در فضای مجازی داشته باشد. در این بخش باید با سایر گزارش‏ها‏ی منتشره متفاوت باشد و از دوباره کاری نیز پرهیز شود.

14- شاید نویسندگان سایت و هفته‏نامه‏ از معدود مراکزی باشند که تاکنون جلسه مشترکی نداشته‏اند و از مشکلات یکدیگر شناختی ندارند.

15- فرصت را مغتم شمرده و از محسن کاظمی که نقشی بس مهم در این اقدام در دنیای مجازی داشت یاد کرده و بردرستی آنچه که وی در نوشته «آخرین یادداشت در آخرین روزها» به آن اشاره داشت، یادی کنم. او که بین «سایت و هفته‌نامه» یا «پژوهش» دومی را برگزید این میراث را به دوستان دیگری سپرد و به دوستانش توصیه کرد که همچنان «یار و همراه» سایت باشند. تلاش‏ها‏ی او در حافظه تاریخی ما محفوظ است.

16- از گردانندگان سایت و هفته‏نامه‏ و تلاش‌‌های بی وقفه آنها برای تولیدات جدید برای علاقه‌مندان و پژوهش‌گران در فضای مجازی سپاسگزاری می‌کنم. هفته‏نامه‏ در دوسالگی خود خوب راه می‏رود، به عقلانیت نزدیک می‏شود، اما برای خوب سخن گفتن به کمی زمان نیاز دارد.