راضیه تجار: «دختر شینا» با زمزمه‌ زندگی جذاب‌ شده است

راضیه تجار، داستان‌نویس در نشست بررسی کتاب «دختر شینا» گفت: در این کتاب زندگی، زمزمه‌کنان در جریان است و با بیشتر خواندن جذاب‌تر می‌شود. با مطالعه عنوان کتاب، تصور می‌کنیم که درباره یک زن نوشته شده، اما زن و همسر او برای مخاطب به یک اندازه شناخته می‌شوند.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نخستین برنامه «باشگاه کتاب» انقلاب اسلامی به نقد و بررسی کتاب «دختر شینا» اختصاص یافت. منتقدان بر اثرگذاری و مفید بودن این کتاب برای نسل جوان تاکید کردند.

این مراسم که به کوشش دفتر ادبیات و هنر مقاومت، حوزه هنری و شهرداری تهران عصر روز (30 آبا‌ماه91) در فرهنگسرای انقلاب برگزار شد، با اجرای منصوره صامتی همراه بود و راضیه تجار و مرتضی سرهنگی (به عنوان دو منتقد اثر) و بهناز ضرابی‌زاده (نویسنده اثر) و معصومه ابراهیمی‌هژیر  (فرزند راوی کتاب) حضور داشتند.

ضرابی‌زاده در پاسخ به پرسش مجری برنامه درباره نحوه شکل‌گیری اثر توضیح داد: با داستان‌نویسی برای کودکان و نوجوانان به حوزه ادبیات وارد شدم و بیشتر آثارم در این حوزه‌ و با موضوع دفاع مقدس‌اند. همواره برای انتخاب سوژه‌های داستان‌هایم مرارت می‌کشم زیرا انتخاب سوژه نخستین اقدام در نگارش یک داستان‌ است. با خودم فکر کردم این همه افراد در کنار من هستند که حرف‌ها و خاطرات زیادی را از دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در قلب‌شان دارند که ناگفته باقی مانده است.

این نویسنده همدانی ادامه داد: نام «حاج ستار» را در شهرمان زیاد شنیده بودم و تمامی همشهریان من شهید «ستار ابراهیمی‌هژیر» را با این عنوان می‌شناسند. با وجود این شناخت، کار تالیفی اندکی برای شناخت این شهید انجام شده بود. سپس به این فکر کردم که اثری را درباره زندگی این شهید خلق کنم. با مطالعه پرونده او در بنیاد شهید و امور ایثارگران همدان، متوجه شدم همسر و پنج فرزند از حاج ستار باقی ماند‌ه‌اند. این موضوع با توجه به این‌که خودم مادر هستم، احساساتم را بر‌انگیخت و سوال‌هایی را در ذهنم طرح کرد.

سپس معصومه ابراهیمی‌هژیر در پاسخ به این پرسش مجری ‌که «آیا در این کتاب همه دغدغه‌های مادر شما بیان شده است؟» گفت: بارها این خاطرات را از مادرم شنیده بودیم اما وقتی این خاطرات با قلم روان ضرابی‌زاده به ‌نگارش درآمد، برایم بسیار تازه و عجیب بود. این کتاب تمام حقیقت درون مادرم است و با نگارش آن، مادرم برای من و دیگر خواهران و برادرم تا ابد زنده مانده است. گویی مادرم در تمامی لحظه در کنار ما حضور دارد و نبود او را احساس نمی‌کنیم.

صامتی به عنوان یکی از مخاطبان کتاب «دختر شینا» در ادامه گفت: ابتدا با این کتاب ارتباط خوبی برقرار نکردم به این دلیل که احساس می‌کردم توصیف بیش‌از اندازه‌ای از یک محیط صورت گرفته است و این امر فضای داستان را قدری به نظرم اغراق‌آمیز می‌کرد اما با ورود به فصل دوم کتاب، کشش داستان زیاد شد و داستان وارد لحظه‌های خصوصی زندگی یک بانو، مانند بیان «نفس نفس‌زدن راوی» یا «گل‌انداختن صورت راوی» شد. این نکته سبب درک خط عاطفی فزاینده کتاب شد و این برایم جذاب بود.

ضرابی‌زاده در پاسخ به این نظر گفت: این نکته را که ارتباط خوبی با اثر برقرار نشد  برای نخستین بار از سوی مخاطب اثر ‌شنیدم. مرحومه محمدی (راوی کتاب)، همواره با صبوری و با تمام وجودش خاطراتش را بیان می‌کرد و حافظه خوبی هم داشت اما باید توجه داشت که بیان یک خاطره با نگارش آن بسیار متفاوت است و می‌کوشیدم پرداخت خوبی از آن خاطره داشته باشم. او برایم از سختی‌ها می‌گفت و معتقدم که شاید من به همان بیان و اندازه که او از دشواری‌هایش می‌گفت نتوانسته‌ام آن‌ها را بازگو کنم.

صامتی‌پرسید: «آیا واژه به واژه آنچه راوی بیان می‌کرد را می‌نوشتید؟» و ضرابی‌زاده پاسخ داد: من همان طور که او می‌گفت اما به نحوی قابل لمس برای مخاطب می‌نوشتم.

نوشتن خاطرات براي پاسداشت رشادت‌ها
ابراهیمی‌هژیر در پاسخ به سوال دیگر مجری که پرسید: «چه نکاتی باید از سوی نویسنده حوزه وقایع نگاری جنگ تحمیلی عراق علیه ایران به مخاطبانش منتقل شود؟» گفت: با توجه به شکافی که بین نسل سوم و نسل جنگ می‌بینم، معتقدم که هر فردی که در نگارش این ‌گونه آثار سهمی دارد باید توجه کند که تاکنون اگر به رشادت‌های ایثارگران و شهیدان در جبهه‌ها پرداخته می‌شد، باید از ‌اکنون به زندگی خانواده‌های شهیدان پرداخت زیرا با گفتن این‌گونه واقعیت‌ها که چگونه یک زن با حمایت‌ از همسرش می‌تواند او را به ادامه مبارزه دلگرم کند، درس‌های بزرگی‌ را می‌توانیم به نوجوانان و جوانان بیاموزیم.

وی‌ افزود: پدرم در هنگام شهادت 30 سال سن داشت، اما من که دختر آن شهیدم می‌بینم که نکته بارزی در طول سی‌سال زندگی‌ام نداشتم که قابل بیان باشد. وقتی به پدرم نگاه می‌کنم که در سی‌سالگی یک گردان از او حساب می‌برند، به این فکر می‌کنم که یک جوان سی‌ساله باید چه شیوه‌ای را در زندگی‌اش داشته باشد که خداوند شهادت را برای او برگزیده باشد؟

ابراهیمی‌هژیر این نکته را موضوعی دانست که نسل سوم انقلاب به دلیل انتخاب شیوه زندگی، فاصله بسیاری با آن پیدا کرده‌اند و تاکید کرد: اگر نویسندگان و دست‌اندرکاران نگارش این گونه آثار اندکی در این زمینه تعلل کنند، دست یافتن به این درجه از شخصیت برای جوانان تبدیل به یک رویا خواهد شد. شیوه زندگی مادر من (راوی دختر شینا) نمونه‌ای از مرارت‌های خانواده‌های شهیدان است.

سپس راضیه تجار، نظرش را درباره نگارش این کتاب از سوی نویسنده‌ همدانی این‌طور بیان کرد: بسیار باعث خوشحالی است که نه‌تنها پایتخت‌نشین‌ها که بلکه نویسندگانی در سطح ملی در زمینه نگارش خاطرات شهیدان و وقایع‌نگاری جنگ تحمیلی عراق علیه ایران دست به‌ کار شده‌اند و امیدوارم به تمام شهر‌ها هم تسری پیدا کند.

وی افزود: رفتن به سراغ افرادی که در قلب‌هایشان خاطراتی دارند که بازگو شدن‌شان ارزشمند است و حرکتی است که باید مورد حمایت قرار گیرد. باید به سمت افرادی رفت که قلب‌هایشان لبریز از خاطرات است و این قلب‌ها و ذهن‌ها زمینی است که باید آن‌ها را کاوید. جنگ یک گنجینه است.

تجار افزود: معمولا از نویسندگان خواسته می‌شود که آثاری را خلق کنند که ادیبانه باشد، این امر شاید بسیار تحسین‌برانگیز باشد، اما نویسندگانی هم هستند که متعهدانه می‌اندیشند و از تحسین‌های ظاهری می‌گذرند و با شخصیت‌های پرورده‌ای می‌نشینند که فقط از دل کتاب خلق نشده‌اند. بازخوانی این شخصیت‌ها از سوی نویسندگان متعهد کار کوچکی نبوده و اتفاق خجسته‌ای است.

مرتضی سرهنگی، رییس دفتر هنر ادبیات و مقاومت هم درباره دلیل انتشار «دختر شینا» از سوی این دفتر گفت: پس از دریافت متن ضرابی‌زاده، آن‌قدر این متن شیرین، جذاب و گیرا بود که آن را در طول یک شبانه‌روز مطالعه کردم. این اثر در اندک زمانی پس از تالیف منتشر شد.

وی با بیان این‌که اکنون با دو منبع درباره شناخت نقش زنان در جنگ تحمیلی روبه‌روییم، تصریح کرد: مرجع نخست در این زمینه همسر رزمندگان و بانوان حاضر در جنگ هستند و مرجع مهم دیگر اسیران عراقی از 15 کشور ‌هستند که برای کمک به ارتش عراق در جنگ تحمیلی شرکت داشتند و درباره مقاومت زنان ایرانی در طول جنگ نکته‌های شنیدنی دارند.