اوریانا فلاچی و شیوه‏های ارتباط با مصاحبه‏شونده

اوریانا فالاچی (Oriana Fallaci) ‏۲۹ ژوئن ۱۹۲۹ در فلورانس ایتالیا به دنیا آمد. پدرش درودگر بود و در جریان جنگ جهانی دوم به عنوان چریک در جبهه ضد فاشیست نبرد می‏کرد.
فالاچی بعد از جنگ جهانی دوم شروع به نویسندگی نمود و با همکاری با مجلات و روزنامه‏های ایتالیایی وارد عرصه روزنامه‏نگاری ‏شد. وی در طول دوران روزنامه‏نگاری با بسیاری از چهره‏های سیاسی جهان مصاحبه کرد. در این راستا حتی موفق به دریافت جوایز معتبر بسیاری همچون مدال طلای تلاش فرهنگی برلوسکونیBerlusconi ، جایزه آنی تیلور Annie Taylor مرکز مطالعات فرهنگ عامه نیویورکCenter for the Study of Popular Culture، جایزه آمبرگنو دروAmbrogino doro؛ معتبرترین جایزه شهر میلان، شد. فالاچی همچنین یک بار کاندیدای دریافت جایزه نوبل ادبیات می‏شود.

اوریانا فالاچی با سه نفر از شخصیتهای سیاسی ایران مصاحبه کرده است. او در 1351 با سفر به ایران با محمدرضا شاه پهلوی و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در 1358 با امام خمینی (ره) و مهندس بازرگان مصاحبه کرد. این گفتگو‏ها در سال‏های اخیر منتشر شده‏اند.
از دیگر شخصیتهای سیاسی جهان که فالاچی توانسته است فرصت گفتگو با آنها را داشته باشد می‏توان به: راکووسکی Rakovsky، معمرقذافی، لخ والساLech Walesa ، آریل شارون Ariel Sharon، ویلیام کلبیWilliam Colby ، یاسرعرفات، ذوالفقارعلی بوتو، باندارانیکه Bandaranaike، هنری کسینجرHenry Kissinger ، نوردوم سیهانوکNordon Sihanouk ، ژنرال جیاپ Giap، ملک حسین، جرج حبش، ایندیرا گاندی، اسقف ماکاریوسMakarios و ... اشاره نمود.
اوریانا فالاچی در طول حیاتش اقدام به نگارش کتاب‏هایی نمود که برخی از آنها با استقبال خوانندگان مواجه شدند. از جمله آثار وی می‏توان به کتاب‏هایی چون: اگر خورشید بمیرد، زندگی جنگ و دیگر هیچ، پنه لوپه به جنگ میرود، جنس ضعیف، یک مرد، نامه‏ای به کودکی که هرگز زاده نشد، خشم و غرور اشاره نمود. سرانجام اوریانا فالاچی، در ۱۵ سپتامبر ۲۰۰۶، در سن هفتاد و شش سالگی در بیمارستانی در شهر فلورانس ایتالیا، بر اثر ابتلا به سرطان ریه درگذشت و در گورستانی خانوادگی در فلورانس در کنار پدرش به خاک سپرده شد.
کتاب «مصاحبه با تاریخ» نوشته اوریانا فالاچی ترجمه دکتر نصیرالسادات سلامی به کوشش و ویرایش غلامرضا امامی در 1390 توسط انتشارات علم در 404 صفحه منتشر شده است. در این کتاب فالاچی با یازده نفر از شخصیتهای سیاسی جهان (کیسینجر، ایندیراگاندی، یاسر عرفات، جرج حبش، اسقف مايكل موسكويس، ملک حسین، ژنرال جیاپ، ویلیام کلبی، ذوالفقارعلی بوتو، باندارانیکه، نورودوم سیهانوک) مصاحبه نموده است که اغلب این مصاحبه‏ها در1972 انجام شده‏اند.
اگر مروری بر مصاحبه‏های فالاچی داشته باشیم در واقع وی درصدد به چالش کشیدن موضوعات خاصی است که از فراسوی آنها می‏خواهد به برخی از سئوالات ذهن خود پاسخی یافته باشد. در واقع در محتوای مصاحبه‏ها فرایند زمان مورد نظر است و فالاچی زمانی به سراغ این شخصیتها رفته است که همگی در اوج قدرت بوده‏اند. نوع سئوالات مصاحبه کننده و پاسخ‏های ارائه شده از سوی هر یک از سیاستمداران نشان دهنده یک نوع ابزار قدرت است.درست است که فالاچی با عنوان یک روزنامه نگار به سراغ این افراد رفته است ولی نوع پرسش نشان دهنده نوعی قدرت است که سیاستمداران را وادار به پاسخ می‏کند.
نحوه ارتباط با شخصیتهای مطرح سیاسی یکی از مشکلات مصاحبه کنندگان است. در این کتاب مصاحبه‏کننده با بیان تجربیاتی به نحوه ارتباط با سیاستمداران پرداخته است. وی در جریان مصاحبه هر آنچه از شخصیت‏ها را می‏دیده و می‏شنیده در محتوای مصاحبه‏ها مورد استفاده قرار می‏داده است. «من خودم را همچون ضبط کننده‏ای بی روح که فقط می‏شنود و می‏بیند حس نکرده و حس نخواهم کرد.من در هر تجربه شغلی‏ام پاره‏هایی از روحم را می‏گذارم. در هرچه که می‏بینم و در هرچه که می‏شنوم، شرکت می‏کنم. مثل آنکه آن چیز به من مربوط است، خود را مقید می‏دانم که جبهه‏گیری کنم.»(ص11)
برقراری ارتباط با چنین شخصیتهایی مشکل است این موضوع دور از دید فالاچی نبوده است و در کتاب مصاحبه با تاریخ بصورت پراکنده به این موضوع پرداخته است. «ملاقات با آنها اغلب مشکل بود و من درمانده می‏شدم. برای تقاضای وعده ملاقات تقریباً همیشه با یک سکوت سرد مرا رد کرده و با من مخالفت می‏کردند. این چند نفر که مصاحبه‏هایشان را می‏بینید در حقیت تنها کسانی نبودند که من خواستم با آن‏ها دیدار داشته باشم! و اگر جواب موافق می‏دادند می‏بایست ماه‏ها صبر کنم برای اینکه یک ساعت و یا نیم ساعت اجازه ملاقات بدهند.»(ص16)
اوریانا فالاچی که سابقه مصاحبه با تعدادی از رهبران و سیاستمداران جهان را در کارنامه نویسندگی‏اش دارد در معرفی این قبیل افراد نوشته است. «فهمیدم کسانی که سرنوشت ما را تعیین می‏کنند، در حقیقت بهتر، و نه حتی با هوش‏تر، قوی‏تر یا روشن‏تر از ما نیستند، فقط شاید جسورتر و با همت‏تر از ما باشند.»(ص16)
یکی از شیوه‏های ارتباط با مصاحبه‏شونده که در تعدادی از مصاحبه‏های فالاچی نمود پیدا کرده است، حالت تحریک مصاحبه شوندگان است یعنی به محض انتشار یک مصاحبه از فالاچی که مطالب آن در ارتباط با شخص مصاحبه‏شونده بوده است، وی قبول می‏کرده است تا با انجام مصاحبه جوابی داشته باشد. از جمله این گونه ارتباطات می‏توان به مصاحبه کیسینجر بعد از انتشار مصاحبه با ژنرال جیاپ و یا مصاحبه با علی بوتو بعد از انتشار مصاحبه با مجیب الرحمن رئیس جمهور بنگلادش (ص293) و گاندی اشاره نمود.
 فالاچی در پنجشنبه دوم نوامبر1972 با کیسینجر مصاحبه کرد و در ارتباط با این مصاحبه نوشته است: «او مصاحبه فردی نمی‏کند، فقط زمانی حرف می‏زند که یک کنفرانس مطبوعاتی از طرف دستگاه ریاست جمهوری برپا شده باشد. قسم میخورم که هنوز نفهمیده‏ام چرا قبول کرد مرا ببیند. بعد از سه روز که نامه ناامید از پاسخم را دریافت کرده بود،  گفت: «به این دلیل مصاحبه با مرا پذیرفته که با ژنرال جیاپ مصاحبه کرده بودم.»»(ص26)
شیوه‏های مختلفی برای ارتباط با مصاحبه‏شوندگان وجود دارد که در این کتاب بیشتر براساس مکاتبه مصاحبه‏ها شکل گرفته‏اند. چنین به نظر می‏رسد ارتباط فالاچی با زنان سیاستمداران راحت‏تر بوده است زیرا وی درباره مصاحبه با ایندیرا گاندی نوشته است: «مصاحبه کردن با او از فهمیدن او آسان تر است، نه برای اینکه ملاقات با او کار ساده ای است بلکه وقتی قبول می‏کند که با او مصاحبه داشته باشی دیگر مسخره بازی در نمی‏آورد و با صمیمیت با تو به صحبت می‏نشیند و بدون اینکه مرتباً از او خواهش کنی خودش صحبت را طولانی می‏کند و به سئوالاتت جواب می‏دهد، حتی جایی که نمی‏تواند و یا نباید حرف بزند. گرچه شاید بعد از تائید و یا رد آنچه گفته، سعی می‏کند که حرفها را برگرداند. وقتی درباره سیاست صحبت می‏کند حرفهایش خیلی پیچیده و کنایه آمیز است.(ص66-67)
نویسنده کتاب «مصاحبه با تاریخ» معترف است برخی از مصاحبه‏ها چندان فایده ندارند زیرا در مصاحبه با عرفات به این موضوع رسیده است: «... از قبل می‏دانستم که مصاحبه با عرفات به درد نمی‏خورد چون می‏دانستم که او جوابی به درد بخور نمی‏دهد و نه حتی می‏شود از او اطلاعاتی درباره‏اش بدست آورد.»(ص117)
امروزه نحوه ارتباط با مصاحبه‏شوندگان بسته به شخصیت افراد متفاوت است و میتوان گفت شیوه تحریک می‏تواند در ارتباط با نخبگان سیاسی کارایی موثری داشته باشد، ولی آنچه بیشتر مهم است درک نحوه ارتباط با مصاحبه شوندگان در برخورد اولیه است. در واقع مصاحبه‏کننده باید به این نتیجه برسد کدام شیوه برای دسترسی سریع به مصاحبه‏کننده می‏تواند نتیجه‏بخش باشد.