در 8 ژوئن نمایشگاهی راجع به نهنگهای خاویاری خلیج کوک انکریج Cook Inlet Beluga whales (نهنگهای بلوگا) در مرکز حیات دریایی آلاسکا واقع در شهر سیوارد Seward برگزاری شد. یک طرح تاریخ شفاهی نیز توسط شبه جزیره کینای Kenai Peninsula به راه انداخته شده تا این نمایشگاه را برجستهتر جلوه دهد.
به نقل از الن لاکیر از رادیو KSKA آلاسکا، تاریخ نگاران، گزارشهای رؤیت نهنگهای سفید (بلوگا) را از اواسط قرن بیستم جمعآوری کردهاند و همگی به این نتیجه رسیدهاند که این روزها دیگر تعداد خیلی زیادی از این نوع آبزیان در خلیج کوک باقی نماندهاند.
بنا بر این گزارش که ماه قبل منتشر شد، اطلاعات زیادی در مورد محل زندگی و رفتارهای نهنگهای بلوگا در این خلیج در دست نیست.
نهنگهای این خلیج با دیگر نهنگهای این ایالت تفاوت دارند. جانت کلاین Janet Klein یک مورخ و باستانشناس اهل شهر هومر Homer در آلاسکای جنوبی است که روایتهای رؤیت نهنگها را جمعآوری میکند. به گفته وی سکونت طولانی مدت او در این شهر باعث شده تا مردم روایتهای خود را در مورد این نهنگها با او در میان بگذارند.
«وقتی نهنگها به شهر ما می آمدند، یکی نفر از خانواده بقیه را صدا می زد و همگی به پایین دماغه هومر Homer Spit می رفتیم تا آنها را تماشا کنیم. همه یکدیگر را صدا می زدند و یک خط طولانی از مردم و خودروها به وجود می آمد که همه میخواستند عبور نهنگها را از خلیج ماد Mud Bay تماشا کنند. البته من هنوز خیلی از آن افراد را میشناسم که برای تماشای نهنگها به آنجا میآمدند.»
در کنار عنوان پرطمطراق «تاریخ شفاهی رفتار نهنگهای خلیج کوک»، این گزارش حاوی برداشتهای مختلف و جالبی از از شنا کردن، صوت زدن و احیاناً تمسخر ملوانان تازه کار در ساحل نیز هست.
«این بیشتر آن چیزی بود که همه میخواستند برای هم تعریف کنند. مردان هومر با قایقهای پارویی خود به اینجا میآمدند تا در زمان اوج مد دریا در میان دسته نهنگها قایق سواری کنند.»
«یک بار در سال 1977 با قایق چوبی خود به شمال جزیره کالگین Kalgin Island رفتم تا مهاجرت ماهیهای آزاد را تماشا کنم. ناگهان یک دسته از نهنگها را دیدم که از دهانه خلیج از جنوب غربی به سمت جنوب در حرکت بودند. من هم موتور قایقم را خاموش کردم و به آرامی در کنار آنها روی آب شناور ماندم. آنها از کنار من چرخیدند و گذر کردند بدون این که توجهی به من کنند. حرکت آنها هدفدار بود. شاید تعداد آنها به صدها عدد میرسید. حدودا بین 100 تا 200 نهنگ از کنار قایق چوبی من بودند که من توانستم آنها را ببینم. تنها چیزی که میشنیدم صدای نفس کشیدن آنها بود. دیگر هرگز چنین صحنهای برایم اتفاق نیفتاد.»
در این طرح تاریخ شفاهی با بیش از 200 نفر در مورد آبهای شبه جزیره کینای مصاحبه به عمل آمد.
گزارشها شامل رؤیت نهنگها از دهه 1940 تا دهه 1980 از دماغه هومر تا انکریج میشود که در آنها صدها نهنگ دیده شدهاند. به گفته شاهدان عینی، نهنگها از طریق یک سوت عجیب که شبیه صدای قناری است و یک صدای ووش که از سوراخ تنفسی آنها در هنگام بازدم به گوش میرسید با یکدیگر ارتباط بر قرار میکردند.
تعداد نهنگها در خلیج کوک به قدری زیاد بود که در زمان عبور آنها در ساحل نمایشگاهی از گوشت کباب شده آنها و بستنی و پشمک بر پا میشد.
ولی بعد از 1990 اوضاع تغییر کرد. شمار رؤیتها به شدت کاهش یافت و این طور به نظر رسید که نسل آنها در این خیلج به طور کامل منقرض شده است.
دوباره جانت کلاین
«از اوایل دهه 1990 تا به حال کسی تعداد زیادی از آنها را مشاهده نکرده است. حتی اگر هم موردی مشاهده شود کاملا غیر عادی خواهد بود.»
افراد و دلایل زیادی تا به حال به عنوان مقصر این امر شناخته شدهاند. در مصاحبهها افراد اشخاص مختلفی را به عنوان مقصر معرفی میکنند.
برخی میگویند که نشت نفت اکسون والدز Exxon Valdez دلیل این کاهش چشمگیر است در حالی که برخی دیگر دلایل طبیعی را مانند تغییرات بستر خلیج ناشی از زلزله سال 1964 منشاء این کاهش بیسابقه در تعداد نهنگها میدانند. مداخلات انسانی نیز هم در زمینه توسعه تأسیسات نفتی و نیز شکار بیرویه از مواردی هستند که برخی آنها را دلیل این کاهش می داند.
به گفته کلاین، هدف از این طرح تاریخ شفاهی مشخص کردن چرایی کاهش تعداد نهنگهای خلیج کوک نیست هرچند مصاحبههای انجام شده تا حدی دلایل برجسته آن را مشخص کردند.
«در سال 2006، کارل استولتفوز Carl Stoltzfus در گشتی در خلیج یک نهنگ بلوگا را به همراه دسته از نهنگهای دنداندار harbor porpoise دید که از سمت کوه یخ میآمدند. این آخرین رؤیت تأیید شده بلوگا در خلیج کچ مک Katchemak است.»
متأسفانه عکسهای کمی از مشاهده بلوگاها موجود است. اکثر مشاهدات توسط ماهیگیران اتفاق افتاده که نهنگها را در شمار زیاد دیدهاند.
«من از آنها می پرسیدم که آیا عکسی هم از بلوگاها گرفتید و آنها به سرعت جواب میدادند که «اوه جانت ما که نرفته بودیم عکسبرداری کنیم. رفته بودیم ماهی بگیریم!»
و کلاین همچنان بر این اندیشه است که در اسناد کهنه تاریخی هنوز گزارشهایی از رؤیت نهنگها وجود دارند که هنوز نامکشوف هستند.
«آیا کاپیتان کوک در سفرهای خود بلوگاها را مشاهده کرده بود؟ ونکور Vancouver چطور؟ آیا میرز Mearsیا هر کدام از سیاحان اولیه، بلوگاها را مشاهده کردند؟ بلوگاها در کجای ماقبل تاریخ قرار دارند؟ من سالهاست که مشغول حفاریهای باستانشناسی هستم و استخوانهای بلوگا در کار من امری عادی هستند. ما می دانیم که بلوگاها در خلیج کچمک بودهاند و مردم محلی آنها را شکار می کردند و از آنها استفاده می کردند.»
ما تنها بخشی از تاریخ بلوگاها ار می دانیم.
اطلاعات این گزارش تاریخ شفاهی به موسسه ملی خدمات شیلات National Marine Fisheries Service تحویل داده خواهد شد تا در برنامه ریزیهای خود برای احیای جمعیت بلوگاها در این خلیج مورد استفاده قرار گیرد. این برنامه৳ریزی تحت قانون حمایت از گونههای در حال انقراض صورت میگیرد. بلوگاها در سال 2008 در لیست گونههای در حال انقراض قرار گرفتند. بدست آوردن اطلاعات بیشتر در مورد بلوگاها می تواند در مورد شناخت محل زندگی این نهنگها بسیار مفید باشد.
الن لاکیر Ellen Lockyer،
انکریج Anchorage، رادیو KSKA آلاسکا
ترجمه: عباس حاجیهاشمی
منبع: alaskapublic