شمار كتاب‌هايي كه تا كنون درباره سردار شهيد محمد بروجردي تهيه و به زيور طبع آراسته شده كم نيست اما غالب اين كتاب‌ها دربرگيرندة آثاري داستاني و شبه داستاني هستند كه به بيان خاطراتي از دوستان و معاشران شهيد اختصاص يافته‌اند. به نظر می‌رسد جاي يك زندگي‌نامه علمي و جامع درباره آن شهيد عزيز همچنان در سياهه اين كتاب‌ها خالي است. اميدواريم به زودي اين خلأ جبران شود.
با هم نگاهي گذرا مي‌افكنيم بر تعدادي از آثار منتشره درباره شهيد بروجردي:
حافظان بيت المال
عنوان فرعي "خاطراتي از شهيدان" نام كتابِ حافظان بيت المال را تكميل مي‌كند كه امين محمود جانلو با حمايت بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس آن را به علاقه‌مندان هديه كرده است. در ميان خيل نام‌هاي پر افتخاري چون شهيدان چمران - صياد شيرازي - همت - باكري - زين الدين - بابايي و ستاري نام شهيد بروجردي نيز زينت بخش كتاب شده و صفحاتي نيز به بيان خاطراتي از اين شهيد عزيز اختصاص يافته است.
حافظان بيت الامال را انتشاراتزهیر قم در 1381 و حلم در 1382 در قطع رقعي و 160 صفحه روانه بازار كرده‌اند. این اثر در 1385 تجدید چاپ شد.
يادگاران؛ كتاب بروجردي
يادگاران عنوان مجموعه كتاب‌هايي است كه بنا دارد تصويرهايي از سال‌هاي جنگ را در قالب خاطره‌هاي بازنويسي شده براي آن‌هايي كه آن سال‌ها را نديده‌اند نشان بدهد." با اين معرفي كه در نخستين صفحات كتاب به آن برمي‌خوريم يادگاران؛ كتاب بروجردي شروع مي‌شود. عباس رمضاني اين كتاب را كه در قطع پالتويي عرضه شده تدوین كرده است. او در ادامه همان مطلب در توضيح اثر داستاني‌اش مي‌افزايد: «اين‌ها برشي از يك زندگي است. زندگي يك مرد كه تا به آخر سرشار از حيات بود و هنوز هم هست. كافي است يادت بيايد كه بروجردي تا همين نزديكي با من و تو حرف مي‌زد. صبورانه مي‌شنيد و سبك‌بار مي‌گذشت.»
مؤسسه روایت فتح این اثر را در 1382 در 101 صفحه و قالب جلد 12 ام این مجموعه منتشر کرد و در سال‌های 86، 88 و 89 آ« را تجدید چاپ کرد.
شهيد بروجردي
ديگر روايت داستاني را ابراهيم حسن بيگي تحت عنوان شهيد بروجردي براي اين سردار بزرگ ميهن اسلامي‌مان تدارك ديده است. كتاب كه در قطع پالتويي براي گروه سني "د" و "ه" تهيه شده البته داراي بخش‌هايي چون سال‌شمار زندگي - زندگي‌نامه (همان روايت داستاني) - توضيح اعلام متن كتاب - عكس و تصوير و در نهايت منابع است.
ضمن اين‌كه نخستين صفحه بعد از سال‌شمار زندگي شهيد به فرموده‌هايي از مقام معظم رهبري حضرت آيت الله خامنه‌اي در خصوص آن سردار سرافراز مزين شده است.
شهيد بروجردي را انتشارات مدرسه در 1389 در 84 صفحه تهيه و منتشر كرده است. این اثر تا 1388 به چاپ ششم رسید.
تكه‌اي از آسمان
سومين كتاب از مجموعه قصه فرماندهان تكه‌اي از آسمان (براساس زندگي شهيد محمد بروجردي) نام دارد. اين اثر را حسين فتاحي براي واحد کودک و نوجوان دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي تدارك ديده است و اين‌گونه شروع مي‌شود: "اسمش محمد بود. مادرش او را ميرزا صدا مي‌زد و مردم او را مسيح كردستان ناميدند".
كتاب روايتي داستاني دارد و در 1389 در قطع پالتويي در 84 صفحه به مشتاقان پاسداشت راه و نام و ياد شهدا تقديم شده است و تا 1388 به چاپ دوازدهم رسیده است.
نسخه انگلیسی این اثر نیز در 2008 (1387) توسط بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس منتشر شده است.
پرچمداران خورشيد
كتاب پرچمداران خورشيد، يادواره 3 علمدار شهيد دفاع مقدس: حاج محمد بروجردي - محسن وزوائي و حسين قجه‌اي اثر دیگری به قلم حسین بهزاد است که بخشی از آن درباره شهید بروجردی است. كتاب صبح اين اثر ارزشمند را در 1359 و 78 صفحه در قطع پالتويي روانه بازار كرده است.
"مسيح مسلّح كردستان" عنوان بخش اول است كه اختصاص به سردار شهيد بروجردي دارد و زندگي‌نامه شسته رفته‌اي از آن عزيز را پيش روي خواننده قرار مي‌دهد.
تا هميشه ققنوس
بي‌شك يكي از مراكز معتبري كه به تبع نام و سابقه و وظيفه‌اش مي‌بايست به انتشار كتاب‌هاي مربوط به شهدا بپردازد نشر شاهد است و الحق هم در اين حوزه كارنامه پرباري دارد. تا هميشه ققنوس (زندگي‌نامه داستاني سرلشكر پاسدار شهيد محمد بروجردي در سال‌هاي پس از انقلاب) عنوان كتاب اين انتشارات در خصوص اين شهيد عزيز ماست. كتاب را حسين مسجدي در سال 1380 در قطع رقعي و 180 صفحه به سياهه آثار مربوط به شهيدان گرانقدر ايران اسلامي افزوده است.
مسيح كردستان
شهرت سردار شهيد محمد بروجردي تحت عنوان زيباي "مسيح كردستان" باعث شده تا شاهد انتشار دو كتاب و يك نشريه با اين نام باشيم.
از اولين كتاب كه نوشته نصرت الله محمودزاده است که در 1376 به مناسبت کنگره بزرگداشت سرداران شهید سپاه منتشر شد و روايتي است داستاني كه بيشتر به مبارزات قبل از انقلاب شهيد مي‌پردازد. کتاب دوم داستان‌واره‌اي است كه حسين فتاحي آن را در 1379 خلق كرده و انتشارات سامیر قم آن را منتشر کرد. همچنین ويژه‌نامه مجله دريچه با عنوان "مسيح كردستان" را كه مجموعه‌اي است از مصاحبه با دوستان شهيد و چند مقاله.
سردار فاتح
هفتمين شماره از مجموعه ايثارگران با نام "سردار فاتح" و عنوان فرعي "زندگي‌نامه شهيد محمد بروجردي" به روايتي داستاني و كم حجم (35ص) از اين سردار دفاع مقدس اختصاص دارد. كتاب را دفتر پژوهش تأليف كتب و فن‌آوري آموزش معاونت آموزش سازمان نهضت سوادآموزي در سال 1379 منتشر كرده است.
فرمانده سرزمين قلب‌ها
"خاطراتي از سرلشكر پاسدار شهيد محمد بروجردي" عنواني فرعي اثر بيژن قفقازي زاده با نام "فرمانده سرزمين قلب‌ها" است كه در قطع پالتويي توسط معاونت امور مطبوعاتي و تبليغاتي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در سال 1376 چاپ و منتشر شده است. كتاب به جز يك زندگي‌نامه از شهيد، برگرفته از خاطراتي از دوستان آشنايان همراهان و بستگان آن عزيز است كه توسط نويسنده بازنويسي شده است. هر خاطره داراي عنواني مستقل و مجزاست. پايان كتاب نيز دربرگيرندة تعدادي عكس رنگي از شهيد بروجردي است. در بخشي از اين اثر مي‌خوانيم:
"رسالت همه آناني كه به عدالت و آزادي و رهايي مي‌انديشند و به آرمان بزرگ پيامبران ايمان دارند آن است كه از فرهنگ ايستادگي و وارستگي در اين تهاجم بي‌حساب با هر وسيلة ممكن صيانت و پاسداري كنند. درخشان‌ترين و فروزان‌ترين ستاره آسمان فرهنگ رهايي مشعل پرفروغ فرهنگ شهادت است. تكريم و تعظيم شهيدان تلاش مقدسي است در برافراشتن پرچم‌هاي سرخ استقلال و آزادي بشريت از يوغ ذلت و اسارت و گام بلندي است در راستاي احياي ارزش‌هاي مكتب توحيد و عدالت زيرا كه: شهادت مرگ در راه ارزش‌هاست و هر شهيد مشعلي است كه در بلنداي عزت و سرافرازي يك ملت جاودانه مي‌درخشد.
شهيد زيباترين زخم بر پيكر هستي و شهادت زيباترين غزلي است كه از لب‌هاي سرخ حقيقت مي‌تراود. شهادت بيداري را معنا مي‌كند و بينايي را شفاف مي‌سازد. شهادت مشعلي است كه خداوند در جان برگزيدگانش برمي‌افروزد تا تاريكي از شانه‌هاي زندگي بگريزد. شهيد چشمة آتشي است كه خرمن ظلم مي‌سوزد و آب رواني است كه به كوير تشنة عدالت جاري مي‌شود. هر شهيد سپيده‌اي است كه در افق آسمان‌ها طلوع مي‌كند و پيام آور صبح مي‌شود."
سال شمار زندگي سردار شهيد محمد بروجردي:
1333: تولد در روستاي دره گرگ از توابع بروجرد.
1340: مهاجرت از استان لرستان و سكونت در جنوب تهران. شروع تحصيل و كار توأمان.
1348: كار در يك كارگاه تشك دوزي در جنوب شهر.
1352: ازدواج و تشكيل خانواده.
1352: اعزام به خدمت سربازي.
1354: آغاز مبارزات سياسي عيله رژيم منحوس ستم‌شاهي.
1356: تشكيل گروه توحيدي صف و انجام عمليات مسلحانه عليه رژيم پهلوي.
1356: تولد اولين فرزندش حسين.
1356: ديدار حضوري با حضرت امام خميني(ره) در نجف اشرف.
1357: بر عهده گرفتن مسؤوليت اصلي و ميداني در امر حفاظت از حضرت امام در هنگام ورود به ايران اسلامي. و در ادامه حفاظت از مدارس رفاه و علوي اقامتگاه اوليه امام خميني(ره).
1357: قبول مسؤوليت زندان اوين پس از پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي.
1357: مشاركت در بنيان‌گذاري سپاه پاسداران انقلاب اسلامي.
1357: قبول مسؤوليت پادگان ولي عصر (عج) - عشرت آباد سابق.
1358: اعزام به كردستان و بنيان‌گذاري سپاه در غرب كشور و همچنين قبول مسؤوليت آن.
1359: بنيان‌گذاري سازمان پيشمرگان كُرد مسلمان.
1361: تشكيل قرارگاه حمزه سيد الشهدا(ع) و نيز قبول مسؤوليت آن.
1362: عروج خونين در اول خرداد ماه بر اثر عبور اتومبيلش از روي مين كاشته شده در جاده توسط ضد انقلاب داخلي.
مدفن: قطعه شهداي بهشت زهرا(س) ـ تهران.
علي عبد
