بررسي تاريخ شهرنشيني ايران در كتاب ماه تاريخ و جغرافيا
شماره 156 «كتاب ماه تاريخ و جغرافيا» با رويكرد «تاريخ شهر و شهرنشيني در ايران» منتشر شد. شماره جديد اين ماهنامه تخصصي كه ويژه ارديبهشت 1390 است، به كوشش موسسه خانه كتاب در دسترس علاقه‌مندان تاريخ قرار دارد.
به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، در سرسخن كتاب ماه تاريخ و جغرافيا، مطلب «مروري بر منظرهاي مطالعه تاريخ اقتصادي شهرهاي ايران» نوشته دكتر شهرام يوسفيفر، دانشيار تاريخ ايران (بخش تاريخ اجتماعي پژوهشگاه علوم انساني) آمده است.
يوسفيفر در اين نوشتار آورده: شهر در نزد ايرانيان ديروز، مكان تجلي نظم آرماني و آسماني در روي زمين بوده و از اين روست كه مفاهيم اصلي و محوري آموزه‌هاي اعتقادي ايشان در شهرهاي دوره باستان و دوره اسلامي خود را نشان مي‌داده است. همچنين مفهوم عدالت اجتماعي در دين اسلام، واقعيت اجتماعي خود را در ظاهر شهرها نمايان مي‌كرد و آموزه‌هاي اين دين، در تأييد انسجام امت اسلامي، خود را در شكل آرايش و نظم محله‌اي به رخ مي‌كشيد.
در بخش گفت‌وگو، بحث «چشم‌اندازهاي تاريخي شهر در ايران» در مصاحبه با دكتر ناصر تكميل‌همايون، دكتر حسين سلطان‌زاده و دكتر شهرام يوسفيفر آمده است. سلطان‌زاده مي‌گويد، پيش از اين كه امپراتوري‌ها شكل بگيرند؛ سكونت‌گاه‌هايي به عنوان شهر وجود داشته است. زيرا يكي از عوامل شكل‌گيري شهر، بازرگاني و تجارت بوده است.
تكميل‌همايون نيز معتقد است كه در پيدايش شهر و شكل‌گيري شهر هم علل متعددي دخيل است و نبايد به يك علت بسنده كنيم. به بيان ديگر، مدنيت و شهري‌گري، از فعل و انفعالات بسيار وسيع جامعه ناشي مي‌شود.
به باور يوسفيفر، تجربه شهري در ايران، چند گسست اساسي دارد؛ مثلا گسست بين دوره باستان و دوره اسلامي و بعد هم دوره اسلامي و دوره تجدد و نمي‌‌توان براي دوره اسلامي، هيچ يك از تعاريف موجود را به كار بست.
در بخش نظرگاه اين ماهنامه تاريخي، «شهر پژوهي تاريخي در ايران» نوشته دكتر حسن باستاني‌راد، «بايد و نبايدهاي تاريخ‌نگاري محلي نوين» اثر سيد محمد سادات و «درآمدي بر سنخ‌شناسي منابع و مأخذ مطالعات تاريخ شهر در سده‌هاي ميانه تاريخ ايران» به قلم دكتر شهرام يوسفيفر به رشته تحرير درآمده است.
«آرامش بر بستر آشوب» نوشته مرضيه سليماني، «زاد المسافر» اثر ابوالفضل حسن‌آبادي، «ديلم خاصه» به قلم مريم شاه‌محمدي و «سفر در سرزمين آرزوها» نوشته رحيم شبانه از بخش‌هاي كنكاش ماهنامه تخصصي كتاب ماه تاريخ و جغرافياست.
در بخش بازتاب نيز «دستخط شاهي» نوشته افسانه حصيري، «تبريز در گذر تاريخ» اثر عدالت عزت‌پور، «تهران در روزگار نو» به قلم عباس جداري كريمياني «ميراث هزاره‌هاي كهن» نوشته علي‌اكبر مسگر آمده است.
در بخش يادگارهاي ماندگار نيز فروزان عزيززاده به بررسي «ظفرنامه» مي‌پردازد. سياوش شوهاني هم در بخش تاريخ‌نگاران به نخستين رساله تاريخ‌پژوهي اشاره كرده است.
«طهران تا تهران» نوشته اميد اخوي، «شهرهاي ايران» اثر سيد مهدي موسوي‌نيا و «جاودانه‌ها» به قلم رحيم نيكبخت در بخش پرتوهاي تلاش آمده است.
كتاب ماه تاريخ و جغرافيا در شماره 156 بخشي به نام «يك كتاب دو نگاه» را به ماهنامه افزوده است. كتاب «مشروطه عثماني» توسط توران طولابي و الهام اسبقي معرفي شده و در گفت‌وگو با دكتر رحيم رئيس‌نيا، دكتر نصرالله صالحي و دكتر حسن حضرتي نقد و بررسي شده است.
همين ماه، كوتاه از تاريخ، رهاورد ديگران، پيشخوان تاريخ، نمايه و چكيده انگليسي پايان‌بخش اين ماهنامه تخصصي است.
شماره 156 كتاب ماه تاريخ و جغرافيا به سردبيري حبيب‌الله اسماعيلي همراه لوح فشرده فهرست كتاب‌هاي منتشر شده ارديبهشت 90 با بهاي 1200 تومان به كوشش موسسه خانه كتاب منتشر شده و در دسترس علاقه‌مندان و پژوهشگران تاريخ قرار گرفته است.
منبع: خبرگزاری کتاب ايران (IBNA)
