دانشگاه شیکاگو که ازسال 1892 تأسیس شد، به سرعت در حوزه جامعهشناسی کاربردی شهری توانست مکتب شیکاگو را که رویکردی عمدتاً محیط شناختی داشت بنیان نهد. انگیزه اصلی اجتماعی که ظهور مکتب شیکاگو را توجیه میکرد رشد سرسامآور جمعیتهای شهری و ورود مهاجران و مشکلات آنها و به طور کلی معضلات روزافزون اجتماعی در شهرها بود. روشهای این مکتب، عمدتاً مشاهدههای دقیق واقعیتهای اجتماعی، تدوین توصیفها و تکنگاریهای شهری و تلاش برای ترسیم زندگینامههایی از خانوادههای مهاجر و تحلیل آنها و تمام مسائل مربوط به شهر بود که با هدف، ایجاد اصلاح اجتماعی،کاهش تنشها و بهبود سازوکارهای حیات شهری بود.
مکتب شیکاگو از ابتدای قرن بیستم به وسیله ویلیام ایساک تامس (1863-1947) و چند تن دیگر از اندیشمندان اجتماعی در دانشگاه شیکاگو به راه افتاد. تامس تحقیقات اجتماعی خود را بر مشکلات شهر شیکاگو به ویژه موضوع مهاجران، زنان، گروههای اقلیت قومی، انحرافات اجتماعی و غیره از پیش از جنگ جهانی اول آغاز کرده بود. تامس برآن بود که برای مبارزه با انحرافات اجتماعی و مشکلات زندگی شهری چارهای جز شناخت دقیق سازوکارهای آنها و تحلیل این سازوکارها و جود ندارد. آنچه به نظر وی اهمیت داشت این بود که برداشت (perception) و نگرش (attitude) افراد را نسبت به موقعیتی که در آن قرار گرفتهاند بشناسیم تا بتوانیم جهتگیریهای ذهنی و رفتاری آنها را در جامعه درک کنیم. وی از سال 1914 با همکاری فلوریان زنانسکی جامعهشناس لهستانی تکنگاری عظیمی در باره دهقانان لهستانی در پنج مجلد با نام دهقانان لهستانی در اروپا و آمریکا در فاصله 1920- 1918منتشر کرد. اهمیت این اثر که بعدها به یکی از مهمترین آثارکلاسیک تاریخ جامعه شناسی و انسانشناسی شهری* بدل شد، به مثابه الگوی معتبر برای مطالعات تطبیقی و کیفی در شهر بود. روش تدوین زندگی نامه ((Life History یکی از روشهای مطالعاتی آنان بود که سالیان بعد تأثیر بسیار پایداری در شکل دادن به روشهای مورد استفاده در شاخه تاریخ شفاهی((Oral History داشت به نحوی که از دهه 50، به تاریخ شفاهی امکان داد در دانشگاه کلمبیا، برکلی و لسآنجلس به صورت اساسی وارد شده و از آن زمان تا امروز همچنان به عنوان روشی پژوهشی انجام گیرد. در اروپا نیز پس از جنگ جهانی دوم این روش رایج شد و امروز در امریکا و اروپا هر سال صدها هزار زندگینامه شفاهی تدوین و به عنوان ماده خام مطالعات اجتماعی و تاریخ در تحقیقات مورد استفاده قرار میگیرد.
*انسانشناسی شهری شاخهای از علوم اجتماعی و مطالعه بین رشتهای است که با هدف بررسی و پژوهش بر انسان در جوامع و مسائل ناشی از شهری شدن است.
منبع:
ناصر فکوهی، انسان شناسی شهری، نشر نی،1391، صص181-180و35.
فائزه توکلی
