مصاحبه گام به گام با استیوجابز(5)

طرح تاریخ شفاهی برنامه افتخارات جهان رایانهدر آوریل سال 1995 با استیوجابز (Steve Jobs) رئیس وقت شرکت رایانه‏ای ‏نکست(NeXT) مصاحبه کرد. این مصاحبه جامع را دانیل مورو (Daniel Morrow) مدیر اجرایی برنامه افتخارات انجام داد.

NeXT
 در مورد انگیزه خود برای راه اندازی نکست(NeXT) و اهدافی که به هنگام تأسیس این شرکت برای آن در نظر گرفته شده بود، صحبت کنید.

کمی پیچیده است. ما اساساً می‏خواستیم کاری را دنبال کنیم که در اپل انجام می‏دادیم، یعنی نوآوری. اما مرتکب اشتباه شدیم. اشتباه ما این بود که سعی کردیم همان دستورالعمل به کار گرفته شده در اپل را اجرا کنیم، یعنی ساختن یک ابزارک [widget] کامل. اما بازار و صنعت در حال تغییر بود. شاخص‏ها در حال تغییر بودند.
ما در نهایت پی بردیم یا آخرین شرکتی خواهیم بود که آن را می‏سازیم یا اولین شرکتی که آن را نمی‏سازیم. ما درست در خط مرز قرار داشتیم. فکر می‏کردیم آخرین نفری خواهیم بود که آن را می‏سازیم اما اشتباه می‏کردیم. اولین شرکتی بودیم که آن را نساختیم. کار ما پایانی بر شرکت‏هایی بود که سعی داشتند آن را بسازند.
مطمئنا سهم درخوری از اشتباهات داشتیم اما در پایان فکر می‏کنم باید کمی بیشتر طول می‏کشید تا بفهمیم جهان در حال تغییر بود. ما فقط پیش می‏رفتیم تا بدون هیچ تاخیری به یک شرکت نرم‏افزار‏ی بدل شویم.

بدون هیچ تأخیری؟ اما دستگاه پس از عرضه اصلاحات زیادی را پشت سر گذاشت.
این دستگاه بهترین دستگاه جهان بود. باور کنید یا نه، هنوز آن را در بازارهای اجناس دست دوم می‏فروشند و در برخی موارد قیمت آن بیشتر از قیمت اولیه‏ای ‏است که ما ابتدا برای آن دریافت کردیم. حتی امروز هم یافتن نمونه‏های آن سخت است. دو سال یا دو سال و نیم است که دیگر آنها را تولید نکرده ایم.

دستگاه‏های نکست چه ویژگی‏هایی دارند که هنوز هم در دستگاه‏های فعلی موجود نیست؟
خوب، این دستگاه‏ها در وهله نخست، دستگاهی با استفاده راحت یا به اصطلاح «به برق بزن و بازی کن» بود. این حالت به جز در مکینتاش به سختی در دستگاه‏های دیگر دیده می‏شود. این دستگاه فوق‏العاده قدرتمند است، حتی چندین برابر مکینتاش. این دستگاه‏ها به نوعی قدرت و ایستگاه‏های کاری را با حالت «به برق بزن و بازی کن» مکینتاش ترکیب کرده است.

جالب است.
منظورم فقط بسته‏بندی نیست، بلکه به لحاظ عملکرد هم این طور بود. چیزهای ساده‏ای ‏برای پیچیده کردن اشیاء. چیزهای ساده‏ای ‏مثل بکارگیری یا عدم بکارگیری قدرت نرم. یک چیز کوچک پیش پا افتاده مثل همان‏هایی که شما هم می‏شناسید. مثلاً مهمترین دلیلی که مردم اطلاعات خود را در کامپیوتر از دست می‏دهنداین است که در زمان نامناسب دستگاه خود را خاموش می‏کنند. هنگام کار در سیستم شبکه چندکاره، این حالت می‏تواند عواقب بسیار بدی را به همراه داشته باشد. بنابراین ما اولین کسانی بودیم که این کار را کردیم و یکی از معدود کسانی بودیم که چنین کردند، که در آن شما یک دکمه را فشار می‏دهید تا کامپیوتر خاموش شود. این دستگاه محاسبه می‏کند نیاز به چه کاری برای خاموش شدن دستگاه به بهترین شکل است و بعد خود را خاموش می‏کند.
کامپیوترنکست اولین کامپیوتری بود که صدای درونی با کیفیت بالا، صدای با کیفیت CD، داشت. الآن همه از این روش استفاده می‏کنند. زمان زیادی طول کشید اما الآن همه از این روش استفاده می‏کنند. این دستگاه از زمان خود جلوتر بود.

چه چیز نرم‏افزار‏ نکست را متفاوت می‏کرد؟ به چه روندی پاسخ می‏داد؟
این نرم‏افزار‏ یک گوهر واقعی است. اجازه دهید داستان جالبی برایتان بگویم. زمانی که در اپل بودیم بعضی از آشنایانم توصیه می‏کردند «واقعا لازم است از شرکت زیراکس پی‏ای ‏آر سی (Xerox PARC) (که مرکز تحقیقات شرکت پالو آلتو[Palo Alto] بود) بازدید کنی و ببینی روی چه چیزی کار می‏کنند.»
آنها به طور معمول افراد زیادی را به درون مجموعه اشان راه نمی‏دادند اما من توانستم وارد آنجا شوم و ببینم چه می‏کنند. من کامپیوتر اولیه آنها به نام آلتو را دیدم که کامپیوتری بسیار جالب بود. آنها سه محصول خود را به من نشان دادند که در سال 1976 بر روی آن کار می‏کردند. من آنها را در سال 1979 دیدم. محصولاتی که تنها چند سال پیش اهمیت آنها معلوم شد و صنعت کامپیوتر در این مورد با نکست استپ(NeXTStep)به اهمیت آنها پی برد. به هر حال من هر سه محصول را ندیدم. تنها اولی را دیدم که برایم آن قدر غیرقابل باور بود که حیران شدم. آن قدر چشم مرا خیره کرد که دو محصول دیگر را نبینم. سال‏ها طول کشید تا به اهمیت آن پی ببرم، آن را مجدداً کشف کنم و آنها را با نمونه خودمان درآمیزم. آنها به لحاظ فکری بسیار جلو بودند. آنها نه به طور کامل و درست، اما از گوهر اندیشه بدیع هر سه محصول برخوردار بودند. این سه محصول واسط‏های گرافیکی کاربر[graphical user interfaces]، کار کامپیوتری شیئ گرا[object oriented computing] و کار شبکه[networking] نام داشت.
اجازه دهید کمی در مورد آنها توضیح دهم. واسط گرافیکی: کامپیوتر آلتو اولین واسط گرافیکی کاربر جهان را داشت که شامل ویندوز، یک سیستم منوی ابتدایی، تابلوها و برخی چیزهای ابتدایی بود. درست کار نمی‏کرد اما تمام آنها را در خود جای داده بود.
شیئ گرا: آنها زبان اسمال تاک(Smalltalk) را در حال اجرا داشتند که به واقع اولین زبان برنامه نویسی شیئ گرای جهان بود. زبان سیمولا(Simula) قبل از آن بود،اما اسمال تاک اولین زبانشیئ گرای رسمی بود.
و سومی، کار شبکه: آنها در آنجا اترنت(Ethernet) را اختراع کرده بودند و دویست کامپیوتر آلتو را با سرورهایی با شبکه محلی به هم متصل کرده و ایمیل ارسال می‏کردند یا دیگر کارهای شبکه‏ای ‏انجام می‏دادند و همه این‏ها در سال 1979 بود. قابلیت‏های بالقوه آن واسط گرافیکی کاربران چنان مرا مجذوب کرده بود که بعد فهمیدم نتوانسته‏ام وجود آن را باور کنم و برای بررسی دو مورد دیگر اطراف را خوب بگردم.
نکست استپ برخی از این چشم اندازها را محقق ساخت و در اولین سیستم شیئ گرای تجاری واقعی جهان شریک بود. در زمان عرضه واقعا گسترده‏ترین سیستم شبکه‏سازی‏شده جهان بود. فکر می‏کنم جهان به لحاظ شبکه پیشرفت زیادی کرده است اما هنوز از مانع شیئ گرایی و آنچه در نکست استپ رخ داد عبور نکرده است. برخی ازمشتریانشرکتی بسیار بزرگ، آن را انتخاب کرده‏اند. در حال حاضر این سیستم محبوب‏ترین سیستم شیئ گرای جهان است چراکه سیستم‏های شیئ گرا در آستانه ورود به جریان اصلی کارها هستند.
این شرکت سال گذشته اولین سود خود را در تاریخچه 9 ساله‏اش به ثبت رساند و 50 میلیون دلار نرم‏افزار‏ فروخت. فکر می‏کنم امسال رشد بسیار خوبی داشته باشیم و تقریباً واضح است که نکست طی سه یا چهار سال آینده به یک شرکت نرم‏افزار‏ی چند صد میلیون دلاری بدل خواهد شد و بزرگترین شرکتی خواهد بود که سیستم‏های شیئ گرا ارائه می‏کند، تا حدی که مایکروسافت احتمالاً با محصولات نیمه تمام، جایی وارد بازار شود.

برخی افراد معتقدند در چند سال آینده نرم‏افزار‏‏های شیئ گرا، تنها نرم‏افزار‏‏های مورد استفاده خواهند بود.
البته این امر درست است. حضور خود را در سال 1979 در زیراکس به یاد دارم. آن لحظه یکی از لحظات الهامبخش بود. به یاد دارم که طی ده دقیقه دیدار از وسایل واسط گرافیکی کاربران، به این موضوع پی بردم که روزی تمام کامپیوترها به این طریق عمل خواهند کرد. این موضوع آن قدر واضح بود که به راحتی آن را می‏فهمیدی. هوشمندی خیلی زیادی نمی‏خواست. معلوم بود. وقتی سیستم‏های شیئ گرا را بشناسید همین احساس به شما دست می‏دهد. روزی تمام نرم‏افزار‏ها با استفاده از تکنولوژی سیستم‏های شیئ گرا نوشته خواهند شد. می‏توان در این مورد بحث کرد که چه مدت طول می‏کشد یا چه کسانی برنده یا بازنده می‏شوند اما فکر نمی‏کنم هیچ انسان منطقی اهمیت آن را به زیر سئوال ببرد.