شماره 100    |    13 دي 1391



محمود فاضلی، کاردار پیشین ایران در یونان

اشاره: جناب آقای محمود فاضلی، کاردار پیشین جمهوری اسلامی ایران در آتن از جمله دیپلمات‏هایی است که در کنار مشغله حرفه‏ای خود در وزارت خارجه همواره نیم‏نگاهی هم به روزنامه‏نگاری در حوزه تاریخ معاصر ایران داشته است. از او تاکنون مقالات متعددی در روزنامه‏ها‏ی معتبر کشور چون، شرق، روزگار، کارگزاران و... منتشر شده است. او از زمستان دو سال پیش، پای ثابت مقاله نویسی برای هفته‏نامه‏ تاریخ شفاهی ایران بوده است. او در یادداشت زیر دیدگاه‏ها‏ی خود درباره این رسانه را در شانزده بند، صمیمانه اظهار داشته است. در اینجا جا دارد از ایشان به خاطر همراهی صبورانه در طول دو سال گذشته سپاسگزاری کنیم.

برای خوب سخن گفتن، کمی زمان نیاز دارد...
به مناسبت دو سالگی هفته‏نامه‏ تاریخ شفاهی ...

1- دوستی با یک عزیز خوش‏قلم، که البته عمر بلندی نداشت، دلیلی برای ورود این جانب به عرصه تاریخ شفاهی بود. آوردن خاطره‏ای از سفر شمس آل احمد به کشور کوبا از سوی یک سایت خارج از کشور و اشتباهاتی که به سهو و یا به عمد در ذکر خاطرات آن سفر وجود داشت، دلیلی برای نوشتن اولین خاطره بود. از آن پس شدم وصله‏ای برای هفته‏نامه‏. علائق خود را پیشنهاد می‏دادم و مسئولین سایت از میان آن‏ها حق انتخاب داشتند. «پیشنهاد» و «انتخاب» هر دو مشکل بود. در حالی که برای نویسنده، طرح دوباره یک موضوع تاریخی مهم بود و بر آن اصرار داشت، برای تصمیم‏گیرندگان هفته‏نامه، این انتخاب بس مشکل بود. بسیاری مواقع این فاصله پرکردنی نبود.

2- باید تاکید کنم برای پربار کردن سایت و هفته‏نامه، پرداختن به پاره‏ای از موضوعات بس دشوار است و نویسنده اجباراً می‏بایستی موضوعاتی را برگزیند که یا مورد علاقه مدیریت سایت باشد و یا ملاحظات آنها را کاملاً رعایت نماید. در حالی که پاره‏ای از نشریات داخلی اعم از روزنامه‌ها و هفته‏نامه‌ها بعضاً به موضوعات چالش‏برانگیز تاریخی نزدیک می‏شوند، سایت و هفته‏نامه از پرداختن به آن‏ها خودداری می‏کنند.

3- در روزگاری که صدها سایت و وبلاگ داخلی هریک از «تاریخ» می‏نویسند و بعضاً مغرضانه، نادرست و یک‏سویه وقایع تاریخی را مطرح می‏کنند، سایت و هفته‏نامه‏ می‏توانند در حد توان و بضاعت نویسندگان خود در مقابل چنین تحریف‏ها‏یی طرحی نو دراندازند. پرداختن به تحریف‏ها‏ی تاریخی و یا دگراندیشی دیگران نسبت به حوادث و رویدادهای داخلی باید بخشی از موضوعات سایت را بخود اختصاص دهد.

4- در هفته‏نامه‏ جای «مصاحبه» با افراد تاثیرگذار در این عرصه که الزاماً نباید به مانند ما فکر کنند خالی است. برای انجام این گفتگوها باید همت بیشتری داشت و تا حدودی از دایره موجود فاصله گرفت. در همه هفته‏نامه‏‏ها‏ و ماهنامه‏ها‏ی داخلی گفتگو و مصاحبه از جایگاه ویژه‏ای برخوردار است. برای گفتگوها باید برنامه «ماه» و «یکساله» داشت. گفتگوهای انتشار یافته عمدتاً در چارچوب اهداف و برنامه‏ها‏ی حوزه هنری است.

5- هفته‏نامه‏ معمولاً شامل 10 الی 15 مطلب و گزارش است. چنانچه محدودیتی نباشد می‏توان مطالب را متنوع‏تر و با حجم بیشتر ارایه داد.

6- برای پرداختن به موضوعات جذاب، باید آنها را یافت. این نویسندگان هستند که باید پیوسته به دنبال جذابیت‏ها‏ باشند نه آنها به دنبال ما باشند! بسیاری از جذابیت‏ها‏ را نه فقط در تاریخ گذشته باید جستجو کرد بلکه آن چه ما هم اکنون در آن بسر می‏بریم سراسر جذابیت است!

7- در کالبد شکافی شخصیت‏ها‏ی تاریخی، سایت ملاحظات خاص به خود را دارد. در تاریخ یکصد ساله ایران شخصیت‏ها‏ی بسیاری بوده‏اند که در کنار اشتباهات خود خدماتی نیز به این مرز و بوم داشته‏اند، اما در منابع و کتاب‏های منتشره پس از انقلاب دچار «افراط و تفریط» بوده‏ایم. نویسندگان سایت می‏باید بدون توجه به حساسیت‏ها‏ی داخلی و با نوشتن حقایق تاریخی قضاوت را برعهده خوانندگان بگذارند. قطعاً چنین مقالاتی نمی باید جانبداری از چنین شخصیت‏ها‏یی تلقی گردد. تاریخ آتی ما، این دوره تاریخی را نیز به نقد خواهد کشید. 

8- داشتن یک جایگاه مستقل و ثابت برای معرفی و ارائه گزارشی از کتاب‏ها‏ی جدید منتشره در موضوعات تاریخی خالی از لطف نیست و جای چنین گزارش‏ها‏یی در سایت و هفته‏نامه‏ خالی است. کتاب‏ها‏ی نشر سوره حجم وسیعی از کتاب‏ها‏ی معرفی شده را بخود اختصاص می‏دهد. همچنین می‏باید کتاب‏ها‏یی در «پاورقی» هفته‏نامه‏ انتشار یابد که از جدیدترین کتاب‏ها‏ی انتشار یافته باشند.

9- نقد برنامه‏ها‏ی تاریخی بویژه تاریخی شفاهی در صدا و سیما که برنامه‏ها‏ی متعددی را ارائه می‏دهد، تاکنون در هفته عکس‏العمل و بازتابی نداشته است یا حداقل بچشم نیامده است. صدا و سیما هرگاه اراده می‏کند می‏تواند به این عرصه وارد شود، اما چرا سایت تاکنون نقدی بر یک برنامه صدا و سیما به ویژه در موضوعات تاریخی و فرهنگی نداشته است.

10 – در اینکه حفظ آثار جنگ در عرصه تاریخ شفاهی از وظایف مهم بشمار می‏رود، تردیدی وجود ندارد. اما به نظر می‏رسد حجم و تعداد موضوعاتی که مستقیم و غیرمستقیم با جنگ مرتبط بوده و در هفته‏نامه‏ و سایت انتشار می‏یابند تا حدودی زیاد بنظر می‏رسد. بطور میانگین در بعضی از شماره‏ها‏ 2 الی 3 مطلب در رابطه با دفاع مقدس انتشار یافته است.

11- سایت و هفته‏نامه‏ تا حدودی اصرار دارند مطالب مرتبط با حوزه هنری را منتشر کنند در حالی که سایر مراکز داخلی نیز تولیداتی داشته و از نگاه دیگری موضوعات تاریخی را مورد توجه قرار داده‏اند.
12- دوباره کاری و تکراری بودن بسیاری از نوشته‏ها‏ و یا «رونویسی مجدد» از بیماری‏ها‏ی روزگار ما است که برای مقابله با آن باید راهکاری اندیشه شود.

13- پرداختن به یک «چهره تاریخی و ماندگار» و نه الزاماً «حادثه تاریخی مرتبط با آن چهره» می‏تواند بییندگان زیادی در فضای مجازی داشته باشد. در این بخش باید با سایر گزارش‏ها‏ی منتشره متفاوت باشد و از دوباره کاری نیز پرهیز شود.

14- شاید نویسندگان سایت و هفته‏نامه‏ از معدود مراکزی باشند که تاکنون جلسه مشترکی نداشته‏اند و از مشکلات یکدیگر شناختی ندارند.

15- فرصت را مغتم شمرده و از محسن کاظمی که نقشی بس مهم در این اقدام در دنیای مجازی داشت یاد کرده و بردرستی آنچه که وی در نوشته «آخرین یادداشت در آخرین روزها» به آن اشاره داشت، یادی کنم. او که بین «سایت و هفته‌نامه» یا «پژوهش» دومی را برگزید این میراث را به دوستان دیگری سپرد و به دوستانش توصیه کرد که همچنان «یار و همراه» سایت باشند. تلاش‏ها‏ی او در حافظه تاریخی ما محفوظ است.

16- از گردانندگان سایت و هفته‏نامه‏ و تلاش‌‌های بی وقفه آنها برای تولیدات جدید برای علاقه‌مندان و پژوهش‌گران در فضای مجازی سپاسگزاری می‌کنم. هفته‏نامه‏ در دوسالگی خود خوب راه می‏رود، به عقلانیت نزدیک می‏شود، اما برای خوب سخن گفتن به کمی زمان نیاز دارد.



http://www.ohwm.ir/show.php?id=1599
تمام حقوق اين نشريه متعلق به سايت تاريخ شفاهي ايران [oral-history.ir] است.