«روایت زندگی حسن باقری» با 150 راوی

عنوان «روایت زندگی حسن باقری به کوشش سعید علامیان» با حجم 690 صفحه‌ای در نخستین نگاه خبر از ورود تازه‌ای به سرگذشت این فرمانده تاثیرگذار دفاع مقدس دارد. موسسه شهید حسن باقری یک دهه است که فعالیت می‌کند و سال گذشته مجموعه پنج جلدی «گزارش روزانه جنگ» از این فرمانده را عرضه کرد. حالا نخستین جلد روایت زندگی او که کتاب هشتم از مجموعه آثار شهید باقری محسوب می‌شود راهی بازار کتاب شده است.
نکته دیگر نخستین نگاه، نام سعید علامیان است. او حسن باقری را از نزدیک و در سال‌های روزنامه‌نگاری و گزارش نویسی‌اش از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران دیده و همان دیدارها و درک آن دوران حلقه وصل اوست. بنابراین روایت علامیان ـ با توجه به سابقه او در نگارش چندین کتاب از مشاهدات جنگ ـ خود به خود زمینه‌های واقع‌بینی را در بر دارد.
حسن باقری (25 اسفند 1334 ـ 9 بهمن 1361) طراح بسیاری از عملیات‌های سال‌های نخستین دفاع مقدس، تاکنون در کتاب‌ها بیشتر با وصف مبالغه‌آمیز شخصیت‌اش معرفی شده، در حالی که مبالغه، حاصلی است که خواننده کتاب می‌تواند در ذهن و بر زبانش تولید کند نه ابزاری که نویسنده به دست بگیرد و یک تنه بر مسند قضاوت بنشیند. اما «گزارش روزانه جنگ» و «روایت زندگی حسن باقری» برپایه مستند‌نگاری تدوین شده‌اند تا هم سند باشند و هم روایت واقعیت.
سعید علامیان در مقدمه روایت خود خبر داده که حاصل کارش سه جلد می‌شود که 150 راوی دارد و در جلد اول از خاطرات شفاهی 74 راوی استفاده کرده است. او در این مقدمه نمایی از تمام اثر و نکات و نام‌های تاثیرگذار بر خواننده را آورده است.
روش اثر چنین است که در هر فصل «روایت زندگی حسن باقری» با تکیه بر مقطع و موضوع‌هایی مشخص، برش‌های مرتبط از گفته‌های راویان و اسناد و نوشته‌های غلامحسین افشردی (حسن باقری) به صورت بیشتر طولی (سیر وقایع) و گاه عرضی (شرح واقعه از چند نگاه) تدوین و متن نمونه‌هایی از اسناد و تصاویر مربوط به راویان و وقایع ضمیمه شده است. پی‌نوشت‌های هر صفحه نیز بیشتر به معرفی نامبردگان در متن اختصاص دارد و برخی اطلاعات تکمیلی از شاخصه‌های متن که موجب ایجاد بانک مکتوبی از کوتاه‌نوشته‌های سوابق افراد و اشخاص شده‌ است. ضمائم مصور هر فصل نیز همین موقعیت را دارند. همچنان که جلد اول «روایت زندگی حسن باقری» به مناسبت موضوع مورد نظر، مهم‌ترین وقایع سال‌های 1357 تا 1359 را هم زیر نظر دارد. 
فصل اول کتاب، خاستگاه و زندگی حسن باقری را تا پیروزی انقلاب اسلامی دنبال می‌کند و چون سرگذشت این روزهای او با وقایع انقلاب گره می‌خورد نکات خاصی از زندگی‌اش روایت شده است. فصل دوم، به موقعیت فردی و اجتماعی غلامحسین افشردی (حسن باقری) در سال 1358 نظر دارد و روزنامه‌نگاری او برجسته شده است. نمونه‌های گزارش‌های باقری از سفر به کشورهایی مانند لبنان که پیش از این کمتر دیده و به آنها توجه شده، کارنامه‌ای برای نگرش سیاسی و اجتماعی و مطبوعاتی او در جلد اول «روایت زندگی حسن باقری» به وجود آورده است.
در فصل‌های سوم تا هفتم، حسن باقری را در صحنه‌های جنگ می‌بینیم و هر راوی که زبان می‌گشاید فراموش نمی‌کند بگوید نخستین بار در کجا و چگونه با او آشنا شد. این فصل‌ها تا پایان سال 1359 را پوشش داده‌اند، تا جایی که حسن باقری را در اتاق جنگ و با اطلاعات کاملی از موقعیت دشمن (ارتش صدام) می‌بینیم. در این فصل‌ها وقایع شش ماه نخست جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در جنوب کشور با توجه به تاثیر غلامحسین افشردی (حسن باقری) در مقابله با دشمن بررسی شده است.