شماره 95    |    1 آذر 1391

   


همه از خداییم و به سویش باز می‏گردیم

در جریان نشست تخصصی جایگاه تاریخ شفاهی در پژوهش های تاریخی که دانشگاه خوارزمی میزبان آن بود، مقرر بود در جلسه عصر از سخنان استاد عالی قدر، علیرضا کمری بهره ببریم که ناگاه خبر رسید ایشان به دلیل فوت خواهر گرامی شان در این جلسه حاضر نمی شوند. ما همکاران، نویسندگان و مترجمین سایت و هفته‏نامه تاریخ شفاهی ایران این ضایعه تلخ را به ایشان و همه بازماندگان و بستگان آن شادروان تسلیت گفته و از ایزد منان برای آنها صبر و سلامتی آرزو می کنیم. باشد که در این ایام سوگ حسینی روح پاک آن بانوی بزرگوار در کنار مولایش آرام گیرد.


«بررسی جایگاه تاریخ شفاهی در پژوهش‌های تاریخی» در دانشگاه خوارزمی

به گزارش سایت تاریخ شفاهی ایران گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی (تربیت معلم) نشستی با عنوان «بررسی جایگاه تاریخ شفاهی در پژوهش‌های تاریخی» در روز یکشنبه 28 آبان 1391 از ساعت 9 تا 15 در محل این دانشگاه، برگزار کرد. نشست با تلاوت آیات قرآن آغاز شد و مرتضی میردار، (دبیر نشست) گزارشی از شکل‌گیری نشست تاریخ شفاهی ارائه داد. دکتر فؤاد پورآرین رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی ریاست جلسه را بر عهده داشت.


رستم‏آباد، از عاشوراها تا انقلاب

یکی از مهمترین فرصت‏های مبارزین اسلام‏گرا استفاده از ماه‏های محرم و صفر بود. امام خمینی(ره) بارها به این نکته که «این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است» تصریح داشتند. از این رو نقاط مختلف کشور با استعانت از فرهنگ و آداب و رسوم خود ضمن برپایی مراسم عزاداری و بزرگداشت عاشورای حسینی اهداف مبارزاتی خود را نیز دنبال می‏نمودند. در این نوشتار با استفاده از خاطرات محمد عرب از اهالی ده رستم آباد، یکی از صد و چند پارچه آبادی شمیران، از برخی فعالیت‏ها و آداب و رسوم اهالی این ده از 1320 تا 1357 و چند خاطره دیگر او درباره ایام محرم می‏پردازیم. روش کار در این تحقیق میدانی (تاریخ شفاهی) و تحلیل محتوا است.


نقش فروغی در تاسیس و بقای سلطنت پهلوی

محمدعلی فروغی اولین و آخرین نخست‌وزیر رضا شاه بود. فروغی از میان كسانی كه به اشاره سفارت انگلیس و یا بنا به اقتضای روحیه خود در طرفداری از قدرت، برای بقدرت رساندن رضاخان نقش بسزایی داشت. وی همچنین بیش از سایرین در انتقال قدرت به محمدرضاپهلوی سهم داشت. فروغی در 28 آذر 1304 اولین دولت را در رژیم پهلوی تشكیل داد كه تا 15 خرداد 1305 دوام آورد. با پایان مراسم تاجگذاری رضاشاه، مأموریت فروغی به اتمام رسید و تیمورتاش از او خواست تا استعفا دهد.


کتاب خاطرات آمنه بهرامی رونمایی شد

کتاب «چشم در برابر چشم» شامل خاطرات آمنه بهرامی‌نوا از کودکی تا اسیدپاشی و بخشش، با حضور جمع زیادی از مردم در خانه هنرمندان ایران رونمایی شد. به گزارش خبرنگار مهر، مراسم رونمایی از کتاب «چشم در برابر چشم» شامل خاطرات آمنه بهرامی‌نوا - که در سال 1383 جوانی به نام «مجید موحدی» با پاشیدن اسید روی صورت او، باعث شد آمنه بینایی‌اش را از دست بدهد - روز جمعه 26 آبان در تالار استاد جلیل شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد.


تاريخ شفاهی «مقاومت خندقيان» به حوزه هنری رسيد

«مقاومت خندقيان» عنوان كتابي درباره مقاومت رزمندگان در پد خندق است. این کتاب در قالب تاريخ شفاهي ماجرای مقاومت را از زبان 20 فرمانده و نيرو‌ي تاثير‌گذار بازگو مي‌كند. اين اثر به قلم فتحعلي بزرگمهرنژاد براي انتشار به حوزه هنري استان كهگيلويه و بويراحمد سپرده شده است. فتحعلي بزرگمهرنژاد اظهار کرد: در روزهای پايانی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، رزمندگان استان كهگيلويه و بويراحمد در چهارم تير ماه سال 1367 با مقاومت خود در برابر تجهيزات و ادوات سنگين ارتش صدام، مانع پيشروي آن‌ها در خاك ايران شدند.


واکاوی سه کتاب در نشست «شکنجه ـ ساواک ـ پهلوی»

‌مدير موزه عبرت ایران از برگزاري چهارمين نشست تخصصي این موزه با عنوان «شکنجه – ساواک – پهلوی» در بيست‌وپنجمين روز دي‌ماه خبر داد. در اين نشست سه كتاب «در دامگه حادثه»، «اثر انگشت ساواك» و «داوري ساواك» در قالب مقالات ارسالي محققان مورد واكاوي قرار مي‌گيرند. قاسم حسن‌پور، ‌مدير موزه عبرت ایران درباره فراخوان نشست تخصصی «شکنجه – ساواک – پهلوی» اظهار كرد: نشست‌هاي تخصصي موزه عبرت ايران به بحث‌هاي مرتبط با جنايات رژيم پهلوي و تاريخ معاصر مي‌پردازند و اين چهارمين نشست تخصصي است كه موزه برگزار مي‌كند.


انتشار تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات آیت‌الله مطهری

تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات آیت‌الله شهید مرتضی مطهری در قالب کتاب «شهيد مطهري در حديث ديگران» با تدوین رضا مختاری‌اصفهانی، از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشرشده است. «شهيد مطهري در حديث ديگران» با راوياني چون آيت‌الله محي‌الدين انواري، حجت‌الاسلام عبدالمجيد معاديخواه، دكتر محمدمهدي جعفري و محمد پيشگاهي‌فرد، سعي دارد فعاليت‌ها و زندگي استاد شهيد مطهري را از چند زاويه پيش روي مخاطب قرار دهد.


«گزارشی از زندگی من» منتشر شد

کتاب «گزارشي از زندگي من» شامل يادداشت‌هاي روزانه سردار شهيد علي رضاييان با تدوین جانمراد احمدي، از سوي انتشارات ستارگان درخشان منتشر شده است. «گزارشي از زندگي من» برگرفته از يادداشت‌هاي روزانه سردار شهيد علي رضاييان در سال‌هاي 1361 و 1362 است. اين كتاب به شهداي مظلوم كردستان به ويژه سرداران شهيد اصغرجواني، محمدرضا افيوني،‌ مصطفي طياره و حسين روح‌الامين تقديم شده و پيش از اين هم با عنوان «جنگي كه تمام نشد» در سال 1390 توسط انتشارات ستارگان درخشان به چاپ رسیده است.


گفت‌وگو با محمد افراسیابی (4)

اداره قوانین، اداره تندنویسی، اداره بایگانی، اداره حسابداری، اداره ملزومات و بازرسی، کتابخانه، اداره دفتر و کارگزینی. اواخر کار مجلس سنا، چند اداره از جمله بهداری به آن اضافه شد. دکتر علی مداوی را که تنها پزشک بهداری بود و سناتورها را معالجه می‌کرد ـ مطب‌اش در خیابان شریعتی، خیابان حقوقی بود ـ به ریاست بهداری انتخاب کردند. اداره‌های مجلس سنا، در ابتدای تأسیس مجلس سنا، در ساختمان شماره 5 مجلس شورای ملی ـ بهارستان ـ قرار داشت.


در زندان، زندگی جمعی داشتیم

دوسه سال پیش از جریان تبدیل شدن زندان قصر به موزه، که توسط کانون سیاسی قبل از انقلاب بنا شد از زندان قصر دیدن کردیم. وقتی وارد حیاط زندان شدیم، دیدیم که زندان اصلی با خاک یکسان شده است؛ زندان اصلی که شامل زندان 3و4 بود و تمام شخصیت‏های مبارز سیاسی درآن زندانی بوده‏اند، پشت این دو زندان اصلی، زندان بهداری و زندان‏های دیگر وجود داشت که به عنوان موزه در نظر گرفته بودند ولی متأسفانه اصل زندان با خاک یکسان شده است.


وقتي براي ما مي‌نويسيد...
وقتي براي هفته‌نامه الکترونيکي تاريخ شفاهي مطلبي مي‌نويسيد، دوست داريم نکته‌هايي را در نظر بگيريد.
اين هفته‌نامه نوشته‌ها و دانسته‌هاي ما را درباره مباحث مهم؛ خاطره‌گويي، خاطره‌نگاري، يادداشت‌نويسي روزانه، سفرنامه‌نويسي، وقايع‌نگاري، روزشمار نويسي و... نشان مي‌دهد. حتي براي زيرشاخه‌هاي رشته تاريخ هم جا باز کرده‌ايم؛ و چشم به راه خبرها، گزارش‌ها، مصاحبه‌ها، مقاله‌ها، يادداشت‌ها و... شما هستيم.
خوب است نام و فاميل‌تان را کامل بنويسيد. سابقه علمي و نشاني الکترونيکي را هم حتماً بنويسيد، چکيده مقاله‌ها هم که جاي خود دارد!
به ما اجازه بدهيد دست‌مان براي ويرايش، اصلاح، چينش و ترجمه مطالب شما باز باشد. در اين‌باره با خودتان هم مشورت خواهيم کرد.
دل‌مان مي‌خواهد شأن علمي و ادبي تاريخ شفاهي و اين هفته‌نامه، با نوشته‌هاي متين و موقر شما حفظ شود. حيف است خداي نکرده قلم‌مان از دايره اخلاق بيرون برود.

 


 

حجت‌الاسلام سیدجلیل مرتضوی، امام جمعه رامسر در حاشیه نشست ستاد یادواره سرلشکر خلبان شهید حسین خلعتبری با بیان این که این خلبان شجاع دوران دفاع مقدس را عراقی‌ها و آمریکایی‌ها بهتر از ما می شناسند، گفت: «حق این خلبان شهید سرفراز و زوایای پنهان شخصیت و شجاعت وی هنوز ادا و برای نسل جوان بازگو نشده است.




 

خـاطـرات احمـد احمـد (۱۲)
به کوشش: محسن کاظمی
انتشارات سوره مهر
دفتر ادبيات انقلاب اسلامى


عرصه‏هاى جديد
دعوتى آشنا ولى پنهان

پس از ديدار با حضرت امام و اطلاع از نظر ايشان نسبت به فعاليتهاى انجمن حجتيه، به طور عملى از آن كناره‏گيرى كردم. با اين حال در اين انجمن با افرادى مانند آقاى سيدمحمد ميرمحمد صادقى، جواد منصورى، حسين صادقى، هادى شمس حايرى و... آشنا شدم كه هر يك بعدها به گونه‏اى در مسير مبارزه قرار گرفتند. برخى از آنها افراد نخبه، نابغه، خالص و بسيار پاكى بودند. در اين ميان ارتباط و دوستى‏ام باآقاى سيدمحمد ميرمحمد صادقى(1)  خاص و عميق‏تر بود. غالب گفتگوها و مباحث ما را موضوعاتى مانند بى عدالتيهاى جامعه، ظلم رژيم پهلوى، قيام 15 خرداد، نحوه مبارزه با رژيم و ظلم ستيزى و... تشكيل مى‏داد.
در اواسط زمستان سال 1343 روزى آقاى ميرمحمد صادقى از من خواست كه براى صحبت به مسجد جعفرى برويم. در آنجا ابتدا وضو گرفته و نماز خوانديم. چون ماه رمضان [1384 ق] بود، ديگر به فكر غذا و ناهار نبوديم و در گوشه‏اى از خانه خدا نشسته و مشغول صحبت شديم. پس از دقايقى احساس كردم حرفهاى ميرمحمد صادقى جهت دار است و مى‏خواهد مطلبى را بگويد، ولى طفره مى‏رود و دودل است. وقتى صحبتش به لزوم مبارزه منسجم و يكپارچه تحت رهبرى يك تشكيلات كارآمد رسيد، گفت: «احمد! امروز مى‏خواهم مطلبى را به تو بگويم، ولى شرطى دارد.»
پرسيدم: «چه شرطى؟» گفت: «به شرط اينكه چه آن را قبول بكنى و چه نكنى، تا آخر عمرت با هيچ كس راجع به آن حرفى نزنى.» از گوشه ديگر مسجد قرآنى آورد و جلو من گرفت و گفت: «بگو به اين قرآن قسم كه تا آخر عمرم اين مطالب را به كسى نمى‏گويم.»
من كه تا آن لحظه ساكت بودم و او را نگاه مى‏كردم ابتدا كمى به رفتارش شك كردم ولى ذهنم به سمت كارها و سوابق دوستى مان رفت و با نهيبى شك را از خود دور كردم و قسم خوردم.
پس از آن آقاى ميرمحمد صادقى درباره تشكيلاتى مخفى به نام حزب ملل اسلامى و اهداف، آرمانها، اعتقادات و بينش آن صحبت كرد. درحالى كه سراپا گوش بودم، با دقت مطالب را به ذهن مى‏سپردم و سعى مى‏كردم با داشته‏هاى خود آن را تجزيه و تحليل كنم. علاقه‏مندى و اشتياق من موجب شد تا او حتى درباره اساس‏نامه و مرام‏نامه حزب هم صحبت كند. او به طور خلاصه از نحوه عضوگيرى و مراحل مختلف حزب‏ملل اسلامى صحبت كرد و مدام تأكيد مى‏كرد كه اينها همه محرمانه است. از مطالب ميرمحمد صادقى بوى تازگى مى‏شنيدم و آن را خيلى باب طبع و روحيات خود مى‏ديدم؛ ولى با اين حال براى عضو شدن از او وقت بيشترى براى تأمل و فكر كردن خواستم.
با صحبتهاى داخل مسجد، روحيه خوبى داشتم و تمام ساعات آن روز ذهنم مشغول مباحث مربوط به حزب ملل اسلامى بود. بعد از نماز مغرب و عشا بدون اينكه افطار كنم به منزل يك روحانى به نام ناظم‏الشريعه(2)  واقع در خيابان شاپور (وحدت اسلامى) رفتم تا برايم درخصوص پيوستن به حزب ملل اسلامى استخاره كند. روال آقاى ناظم‏الشريعه اين بود كه درخواستها را جمع مى‏كرد و گويا هنگام نماز شب، استخاره مى‏كرد. به من گفت: «بنويس.» من هم روى تكه كاغذى چنين نوشتم: «حضرت آيت‏الله ناظم الشريعه، شما از طرف اينجانب وكيل هستيد كه در موضوع حياتى‏اى كه در نظر اينجانب است، استخاره كنيد.» در آخر آن نوشتم: «ارادتمند احمد» و امضا كردم.
دو روز بعد، براى گرفتن جواب استخاره رفتم. روى كاغذى كه به او داده بودم نوشته بود: «باسمه تعالى ـ بسيار خوب است، خصوصا آينده‏اش خيلى روشن است و وعده فتح و پيروزى است، درآينده به مقامات رفيع خواهيد رسيد.» او گفت كه آيه مربوطه در سوره يوسف بود.




 
 

       تمام حقوق اين نشريه متعلق به سايت تاريخ شفاهي ايران [oral-history.ir] است.