شماره 200    |    26 فروردين 1394

   


چهره سال هنر انقلاب

نوزدهم فروردین 1394 جشن روز هنر انقلاب اسلامی به همت حوزه هنری در محل تالار سوره حوزه هنری برگزار شد و در فصل پاياني اين جشن از چهره برگزیده هنر انقلاب اسلامی در سالی كه گذشت چنين ياد شد: «مرتضی سرهنگی، از بنیانگذاران ادبیات پایداری ایران و ایجاد كننده یك حركت عظیم، الهام بخش و برانگیزاننده انقلاب اسلامی در زمینه مقاومت و انقلاب اسلامی، ادبیاتی كه به تعبیر مقام معظم رهبری كشور را از ادبیات وارداتی بی نیاز كرد به عنوان چهره سال هنر انقلاب اسلامی معرفی و نشان هنر انقلاب اسلامی و 22 سكه بهار آزادی و هزینه یك سفر مطالعاتی به او اهدا می‌شود.» ویدئوی مراسم را در ادامه مطلب ببینید:


اديب موسس؛

من اين اقبال را داشتم كه با جناب «مرتضي سرهنگي» در تاسيس دفتر ادبيات و هنر مقاومت همراهي كنم و نزديك به دو دهه در كوران تلاش هاي آن باشم. ترديدي ندارم كه اين دفتر بر هوشمندي، آينده نگري، شكيبايي و بيست و هفت سال كوشش مستمر و همواره جناب سرهنگي بنا و تبديل به نهادي جريان ساز گرديد. آنچه امروز به عنوان ادبيات پايداري ياد مي شود برآمده از همان اوصاف ياد شده است. از اين رو مايلم لقب «اديب موسس» را به برادرم مرتضي سرهنگي پيشكش كنم و اميدوار باشم كه تاريخ نيز اين تصورم را تصديق كند.


مراسم رونمایی از كتاب «سفر به جزیره سوخته»

مراسم رونمایی از کتاب نسخه انگلیسی و فارسی كتاب «سفر به جزیره سوخته» نوشته هدایت الله بهبودی و مراسم رونمایی از ترجمه ژاپنی كتاب «سفر به روایت سرفه ها» نوشته حمید حسام، دوشنبه ۲۴ فروردین ۱۳۹۴ در حوزه هنری برگزار شد. لازم به ذکر است هفته نامه تاریخ شفاهی ایران افتخار داشت چهارمین سفرنامه هدایت الله بهبودی را برای نخستین بار به صورت هفتگی در فضای مجازی منتشر کند. مخاطبان، این سفرنامه را از شماره 132، شهریور 1392 تا شماره 146، بهمن 1392 در 15 قسمت وبه دو زبان فارسی و انگلیسی دنبال کردند.


انقلاب و دیپلماسی در خاطرات سیدمحمد صدر

در بین کتاب‏هایی که این روزها تحت عنوان تاریخ شفاهی به بازار کتاب راه پیدا می‏کنند، کمتر اثری را می‏توان یافت که از حیث استانداردهای پذیرفته شده، قرابتی با تاریخ شفاهی داشته باشد. کتاب «انقلاب و دیپلماسی در خاطرات سیدمحمد صدر»، به کوشش محمد قبادی، از جمله کتاب‏هایی است که جدای از سلامت ساختاری، حاوی اطلاعات ارزشمندی درباره وقایع انقلاب اسلامی و سال‏های ابتدایی پس از انقلاب در بدنه حکومت است.


انتشار دومین شماره پژوهشنامه مطالعات اسنادی و آرشیوی

دومین شماره «پژوهشنامه مطالعات اسنادی و آرشیوی»، فصلنامه علمی-تخصصی در حوزه پژوهش‏های اسنادی، آرشیوی و تاریخ شفاهی به صاحب امتیازی سازمان کتابخانه‏ها، موزه‏ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی منتشر شد. در پیشگفتار آن دکتر ابوالفضل حسن‏آبادی سردبیر فصلنامه در مطالبی با اشاره به پیشینه تاریخ خراسان نوشته است: «خراسان سرزمینی پهناور است با پیشینه ای قدیمی و تاریخی به وسعت مرزهای بزرگش و حقی دیرین به لحاظ فرهنگی و تاریخی بر گردن ایران زمین دارد.


بازرگان در اندیشه فرهیختگان

همزمان با بیستمین سالگرد درگذشت مهدی بازرگان، گروه پژوهش‌های تاریخی انتشارات قلم کتابی را با عنوان «بازرگان در اندیشه فرهیختگان» منتشر نموده است. این کتاب 706 صفحه‌ای در سه بخش «بازرگان در اندیشه شاعران»، «مقالات، خاطرات، مراسم» و «خاطرات» گردآوری شده و عزت‌الله سحابی، ایرج جمشیدی، محمد بسته‌نگار، احمد نراقی، مقصود فراستخواه، مصطفی ملکیان، مرتضی کاظمیان، پرویز ورجاوند، محسن آرمین، مراد ثقفی، مسعود بهنود، مصطفی کتیرایی، محمود حکیمی، ابراهیم یزدی، محمدحسین بنی‌اسدی، زهرا بازرگان، فرشته بازرگان، فتانه بازرگان و خانم ملک طباطبایی هریک تلاش داشته اند دیدگاه‏ها و خاطرات خود را از ایشان ارائه نمایند.


بخشی از کتاب تاریخ شفاهی گروه سرود امور تربیتی شهر خرم‌آباد

گروه موزیک و سرود امور تربیتی خرم‌آباد در سال 1364 توسط استاد عیسی سپهونی در مدت کوتاهی توانست با همکاری معلمان پرورشی مدارس، دانش‌آموزان مستعد و خوش آتیه را به گروه خود جذب کند. استاد سپهونی توانست در کنار آموزش تئوری موسیقی، درس ایثار و خدمت به آرمان‌های انقلاب را به شاگردانش منتقل کند. همین امر موجب گشت که او و گروهش با حضور مستمر در جبهه‌های جنگ و اجرای موسیقی و سرود برای رزمندگان، اجرای برنامه در مراسم اعزام بزرگ رزمندگان تحت عنوان «سپاهیان محمد (ص)» در ورزشگاه آزادی و حضور در مراسم تشییع و بزرگداشت شهدا در شهرهای مختلف کشور، شهرتی فراگیر پیدا کند.


هجدهمین نشست تاریخ شفاهی کتاب

شمس هوشیدری فراهانی، مدیر انتشارات «فراهانی»، در هجدهمین نشست تاریخ شفاهی کتاب در تشریح فعالیت‌های خود در انتشارات «نوبهار» و «فراهانی» با اشاره به خاطرات خود از افرادی چون حاج حسین آقا ملک، آیت‌الله مرعشی نجفی، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، شهید هاشمی نژاد، به چگونگی انتشار مهم‌ترین کتاب‌های این انتشارات پرداخت.


تاریخ و ادبیات عامیانه: پژوهش تاریخ‌نگارانه

این مقاله در حکم مقدمة سایر مقاله‌هایی است که در این ویژه‌نامة ادبیات عامیانه منتشر شده است. رابطة بین مورخان و کارشناسان ادبیات عامیانه سه مرحله را پشت سر گذاشته که در مقالة حاضر بدان پرداخته‌ایم. این مراحل عبارتند از: «عصر هماهنگی» پیش از جنگ جهانی اول که هر دو رشتة مذکور دوران طفولیت خود را می‌گذراندند؛ «عصر سوء ظن» از دهه 1920 تا 1970 که مورخان می‌کوشیدند به هر نحوی شده رشته خود را به عنوان نشانه توسعه‌یافتگی دولت ملی معرفی کنند، و بر اساس اسناد آرشیوی معاصر بر متدولوژی «علمی» خود تأکید می‌کردند،؛ و «عصر آشتی» از دهه 1970 که مورخان پا به عرصه‌های جدید-فرهنگ مردم‌پسند، تاریخ خُرد، «تاریخ از پایین»- گذاشته متدولوژی‌هایی را از علوم اجتماعی وام گرفتند. و اینک به «عصر همکاری» بین دو رشته چشم دوخته شده است.


گونتر گراس، خالق «طبل حلبى» درگذشت

شاعر، رمان‏نويس، نمايشنامه‏نويس، مجسمه‏ساز و پوسترساز آلمانى، گونتر ويلهلم گراس Gunter Wilhelm Grass، كسى است كه در رمان معروفش، “طبل حلبى” Die Blechtrommel، زبان گوياى نسلى از ملت آلمان در عرصه ادبيات گرديد كه در عصر نازى‏ها رشد و نمو يافته بودند. گراس در 1999 موفق به دريافت جايزه نوبل ادبيات شد. گراس خود را Spataufklarer مى‏نامد كه در زبان آلمانى به معناى مُبلّغ دير از راه رسيده‏اى است كه براى روشنگرى جامعه‏اى آمده كه مدتى است از خردورزى و عقلانيت بى‏زار شده است. او در جايى گفته است كه نويسندگان كسانى هستند كه با دادن تنفس مصنوعى در گوش آدم‏ها به ادامه حيات انسانيت كمك مى‏كنند.


وقتي براي ما مي‌نويسيد...
وقتي براي هفته‌نامه الکترونيکي تاريخ شفاهي مطلبي مي‌نويسيد، دوست داريم نکته‌هايي را در نظر بگيريد.
اين هفته‌نامه نوشته‌ها و دانسته‌هاي ما را درباره مباحث مهم؛ خاطره‌گويي، خاطره‌نگاري، يادداشت‌نويسي روزانه، سفرنامه‌نويسي، وقايع‌نگاري، روزشمار نويسي و... نشان مي‌دهد. حتي براي زيرشاخه‌هاي رشته تاريخ هم جا باز کرده‌ايم؛ و چشم به راه خبرها، گزارش‌ها، مصاحبه‌ها، مقاله‌ها، يادداشت‌ها و... شما هستيم.
خوب است نام و فاميل‌تان را کامل بنويسيد. سابقه علمي و نشاني الکترونيکي را هم حتماً بنويسيد، چکيده مقاله‌ها هم که جاي خود دارد!
به ما اجازه بدهيد دست‌مان براي ويرايش، اصلاح، چينش و ترجمه مطالب شما باز باشد. در اين‌باره با خودتان هم مشورت خواهيم کرد.
دل‌مان مي‌خواهد شأن علمي و ادبي تاريخ شفاهي و اين هفته‌نامه، با نوشته‌هاي متين و موقر شما حفظ شود. حيف است خداي نکرده قلم‌مان از دايره اخلاق بيرون برود.

 


 

رونمایی کتاب «انقلاب و دیپلماسی» با حضور دکتر محمدجواد ظریف
◄ تدوين خاطرات شفاهي رئیس‌جمهوری
◄ پایان تالیف «نقد و بررسی جایگاه تاریخ شفاهی در تاریخ معاصر ایران»
◄ بررسی «تاریخ شفاهی پشت جبهه»
◄ اعلام شاخص‌های انتخاب راویان نشست‌های تاریخ شفاهی مطبوعات ایران
◄ طرح تاریخ شفاهی تسخیر لانه جاسوسی 6 ساله شد
◄ حفظ تاریخ شفاهی انقلاب با مکتب‌خانه ادبیات پایداری
◄ انتشار 6 کتاب خاطرات و اسناد درباره بانوی انقلاب
◄ شلمچه، پربازدیدترین یادمان دفاع مقدس
◄ جلد هشتم خاطرات مردم خراسان شمالی درباره انقلاب منتشر شد



نظریه تاریخ شفاهی-۳۷
نویسنده: لین آبرامز
Lynn Abrams
مترجم: علی فتحعلی آشتیانی


بیناذهنیت

تا بدینجا ثابت کردیم که مصاحبه یک فرایندِ مبتنی بر تعامل پویای ذهنیت‌هاست؛ پذیرفته‌ایم که طرفین ماجرا با تکیه بر گذشته‌ها و موقعیت متنی خودشان نقش‌هایی را برای نمایش «خودها» یا هویت‌های خاصی بازی می‌کنند. مقصود از بیناذهنیت، تعامل-یا شاید هم تصادم- ذهنیت مصاحبه‌گر و مصاحبه‌شونده است. نحوة شکل‌گیری ذهنیت هر یک از طرفین ماجرا در جریان برخورد با یکدیگر نیز از مفهوم بیناذهنیت قابل درک است. اهالی تاریخ شفاهی معتقدند که مصاحبه‌گر برای خودش فعالانه ذهنیت می‌سازد و مصاحبه‌شونده نیز فعالانه «کنش‌های متناسبی» را در واکنش به رفتار و گفتار او از خودش می‌سازد.
برای درک فرایند شکل‌گیری ذهنیت‌ها و تعامل آنها در بافت اجتماعی می‌توان از نظریة تعامل نمادین(1)  که توسط مردم‌شناسان و جامعه‌شناسان وضع شده است،کمک گرفت. جرج هربرت مید(2)  در دهه 1930 طی مطالعاتی نحوة آفرینش یا ساخت «خود» در تعاملات مردم با یکدیگر را کشف نمود. ««خود»... در فرایند تجربه و فعالیت اجتماعی پدیدار می‌شود، یعنی، در نتیجة رابطة فرد با کلیت آن فرایند و با دیگر افرادی که در فرایند شرکت دارند، به ظهور می‌رسد.»(3) به عبارت دیگر، «ما خودمان را تنها از طریق مقاطع تعامل با دیگران می‌شناسیم، و برای هر مقطع یا تعاملی ممکن است «خودهای» متفاوتی بسازیم.»(4) جامعه‌شناسی به نام اِروینگ گافمن(5) در سال 1959 رویکردی را در کتاب «ارائة «خود» در زندگی روزمره»(6)  برگزید که بر ظرافت‌های تعامل میان‌فردیِ روزمرة انسان‌ها دست می‌گذاشت و عنوان نمود که انسان‌ها در بافت‌ها و موقعیت‌های متفاوت، رفتار متفاوتی از خود نشان می‌دهند و در تعاملات رو در رو نیز با توجه به شرایط آن بافت یا بستر خاص، نقش‌های خاصی را بازی می‌کنند. طبق تفسیر او، افراد گویی روی صحنه در حال ایفای نقش هستند و خودشان را با این نقش‌ها به نمایش می‌گذارند. «فرد در حضور دیگران مشخصاً نشانه‌هایی را به فعالیتش می‌افزاید که حقایقی تأئیدی(7) را برجسته نموده و به نمایش می‌گذارد زیرا در غیر این صورت ممکن است حقایق مذکور پنهان یا مبهم باقی بمانند».(8) بدین ترتیب وی قادر است برای تسهیل نمایش یا کنش‌های خود یا ارائة «خود» در منظر عمومی، لوازم صحنه را نیز انتخاب کند تا بدین وسیله بتواند با کنشی که متناسب با بستر اجتماعی صورت می‌گیرد، منسجم باشد.
کنش از مفاهیم مهمی است که کاربردهای متعددی برای آن متصور هستند و ما در فصل هفتم به طور مبسوط دربارة آن خواهیم گفت. در حال حاضر استدلال خانم جودیت باتلر،(9)  نظریه‌پرداز جنسیت،(10)  برای ما اهمیت دارد که آن را یک عمل کنشی می‌داند. مقصود او این است که هر انسانی دارای هویتی به نام زن یا مرد است که البته هویت پایداری نیست و از یک هویت اصلی که مُلهم از حقیقت زیست‌شناختی مرد یا زن بودن آنها باشد، اقتباس نشده است. اصلاً صورت «حقیقی» واحدی به نام مرد بودن یا زن بودن وجود ندارد، بلکه صرفاً تنوع گونه‌ها در فرهنگ است، به خصوص بین ادوار تاریخی و کشورهای مختلف: زن بودن در سال 1900 با زن بودن در سال 2000 تفاوت بسیاری دارد. به اعتقاد باتلر، زنان و مردان هویت جنسیتی خود را در اَعمال هر روزه‌ای مانند لباس پوشیدن، ادا و اطوارها، منش اجتماعی و گفتارشان که عموماً ناخودآگاه است و متکی بر فرهنگ و گفتمان‌های زمانه صورت می‌گیرد، همچون نمایش  اجرا می‌‌کنند.(11) نظریة باتلر کاربرد عمومی‌تر و فراگیرتری در بحث هویت دارد. ماحصل همه نظریه‌های مطرح‌شده این است که «خود» عنصری ناپایدار، کنشی و به شدت متکی به فرهنگ است.




 
 

       تمام حقوق اين نشريه متعلق به سايت تاريخ شفاهي ايران [oral-history.ir] است.