شماره 193    |    8 بهمن 1393

   


رونمایی از جلد چهاردهم کتاب «روزشمار انقلاب اسلامی»

فرهنگسرای مهر به مناسبت سی‏وششمین سالگرد شکوهمند پیروزی انقلاب اسلامی و همزمان با ایام الله دهه مبارک فجر ویژه برنامه‏هایی را با شعار «من انقلابی‏ام» برگزار می‏کند. «سعید رنجبریان» مدیر مراکز فرهنگی و هنری منطقه 19 شهرداری تهران در این باره گفت: «ایام الله دهه فجر انقلاب اسلامی به دلیل تأثیرگذاری و الهام‏بخش بودن برای مردم ایران و سایر ملل جهان، دهه نمایش شکوه و عظمت حقیقی انقلاب اسلامی است.»


بازخوانی دو گزارش از مشهد بعد از یکشنبه خونین سال57

بعد از حوادث 9 و 10 دی ماه سال 1357 در مشهد، شاهد اتفاقاتی هستیم که کمتر به آن پرداخته شده است. مبارزات انقلابیون مشهد در دی ماه 57 به اوج می‏رسد. کشتار مردم در شنبه و یکشنبه نشان از آخرین حربه‏های حکومت پهلوی در این شهر است. تاکنون اسناد و گزارش‏های مختلفی راجع به این حوادث ثبت و منتشر شده است. به خصوص گزارش‏های روزشمار آقای شاکری(1) تحت عنوان انقلاب اسلامي مردم مشهد قابل توجه است. در این نوشتار به معرفی و تحلیل دوگزارش از حوادث دی ماه مشهد می‏پردازیم. در گزارش اول به بازخوانی یکشنبه خونین مشهد از دید یک روزنامه نگار و در گزارش دوم یاداشت‏های یکی از مسئولان شهری مشهد پرداخته می‏شود.


یادداشت‌های عراق

کتاب «يادداشت‌های عراق» براساس مشاهدات عینی «ماريو بارگاس يوسا»(1) نویسنده پرویی و برنده جایزه نوبل به عراق به رشته تحریر درآمده و حاوی مدارک و اسنادی از عملکرد نیروهای ائتلاف در حمله به این کشور است. خواننده با مطالعه کتاب می‌تواند از تجربه عراقی‌هایی که به نوعی موفق شدند از دوران دیکتاتوری رژیم صدام جان سالم به در ببرند، آگاه شود و قضاوت درست‌تری نسبت به آنچه در عراق اتفاق افتاد داشته باشد. «ماريو بارگاس يوسا» در دوران حمله آمریکا به عراق که منجر به سقوط صدام شد، سفری کوتاه به عراق داشت.


سومین نشست تاریخ شفاهی مطبوعات ایران

زاهدی در این نشست با بیان اینکه کارش را در روزنامه اطلاعات آغاز کرد، گفت: روزنامه‌نگاری در سال‌های بعد از انقلاب سخت بود. آن زمان گاهی مطرح می‌شد کسانی که قبل از انقلاب روزنامه‌نگاری می‌کردند، فاسد هستند و نباید در صحنه حضور داشته باشند باشند، به همین دلیل نیز ساختار انسانی مطبوعات دچار تحول جدی شد.


دهمین نشست «تاریخ شفاهی کتاب»

دهمین نشست از سلسله نشست‌های «تاریخ شفاهی کتاب» که هر هفته دوشنبه‌ها به همت «مرکز کتاب‌پژوهی» موسسه خانه کتاب برگزار می‌شود، دوشنبه 6 بهمن‌ماه به گپ‌وگفت با محمدعلی جعفریه مطبعه‌چی، مدیر انتشارات ثالث اختصاص داشت. دبیری این سلسله نشست‌ها که به صورت پرسش و پاسخ برگزار می‌شود به روال جلسات گذشته، به عهده نصرالله حدادی بود. متن پرسش‌های حدادی و پاسخ‌های مدیر انتشارات ثالث را در ادامه می‌خوانید.


تاریخ شفاهی زمینه‌ای برای انقلاب فرهنگی

امروز وقتی سخن از تاریخ شفاهی در میان است یکی از برجسته‌ترین نام‌ها، «استاد علیرضا کمری» است. کتاب‌ها و مقالات و دیدگاه‌های ایشان همیشه برای گروه‌های مختلفی که درگیر این حوزه از فعالیت علمی و فرهنگی در کشور هستند، آموزنده و خط‌شکن بوده است. توجه و دقت ایشان به موضوع تاریخ شفاهی هم به کار آسیب‌شناسی این‌گونه از فعالیت‌ها توسط افراد و نهادهای مختلف آمده است و هم بی‌وقفه در رشد علمی و آشناسازی با روش‌های جدید مطالعاتی مفید بوده است.


گزارشی از سفر آموزش نظامی به کمپ‌های فلسطینی

عرفات در مورد اسلحه‌های مناسب برای جنگ پارتیزانی در ایران می‌گفت که اسلحة چریک‌ها باید هم‌نوع با اسلحه‌های ارتش ایران باشد. تا به سازمان چریکی اتهام استفاده از اسلحة خارجی وارد نشود. علاوه بر این، با اوج‌گیری انقلاب و پیوستن بخشی از نیروهای نظامی و مبارزان چریک، اسلحة مشترک، کار را آسان‌تر می‌کرد.


اوضاع هميشه همین طور بوده

چگونه رییس جمهورهای آمریکا با بحران‏های گروگانگیری روبرو می‏شوند: مطمئناً، چندين اتفاق غم‏انگيز براي کاخ سفيد و اوباما در جريان شکست در مأموريت نجات خبرنگاري به اسم لوک سامرز Luke Somers از يمن به وقوع پيوسته است. تراژدي مرگ سامرز به دست القاعده با اخبار غيرمنتظره کشته شدن دومين گروگان که هويتش براي آمريکاييها ناشناخته بود، همراه شد. اين فرد اهل آفريقاي جنوبي در پي هماهنگي‏هاي خصوصي، تنها چندين ساعت تا آزادي فاصله داشت.


شماره زمستان 2014 نشریه تاریخ اجتماعی منتشر شد

شماره زمستان 2014 از سال 48ام نشریه تاریخ اجتماعی Journal of Social History منتشر شد. نشریه تاریخ اجتماعی در 1967 و به دست پیتر استرنز ( -1936) Peter Stearns بنیاد نهاده شد. او سردبیری این نشریه را ضمن تدریس و پژوهش در دانشگاه جورج میسون George Mason University دنبال می‏کرد. این نشریه به موضوع تاریخ اجتماعی در همه مناطق و در همه دوران ها می پردازد. مقالات این نشریه اغلب ترکیبی ار تحلیل های اجتماعی-تاریخی در حوزه آمریکای لاتین، آفریقا، آسیا، روسیه، غرب اروپا، و ایالات متحده هستند.


صدای توده: تاریخ شفاهی مشارکت دانشجویان در اعتراضات

از هنگام مرگ نوجوان سیاه‌پوستی به نام مایکل براون در 9 آگوست 2014 در ایالت میسوری آمریکا، بحث روابط نژادی و خشونت پلیس بار دیگر به موضوع روز منطقة سن‌لوئیس تبدیل شده است. در روزهای پس از مرگ براون، آتش اعتراضات شعله‌ور شد به طوری که درگیری معترضان و نیروهای پلیس را به خشونت کشانده و توجه آمریکائیان را به حوادثی که به فاصلة 20 دقیقه راه در شمال دانشگاه واشنگتن جریان دارد، جلب نموده است.


وقتي براي ما مي‌نويسيد...
وقتي براي هفته‌نامه الکترونيکي تاريخ شفاهي مطلبي مي‌نويسيد، دوست داريم نکته‌هايي را در نظر بگيريد.
اين هفته‌نامه نوشته‌ها و دانسته‌هاي ما را درباره مباحث مهم؛ خاطره‌گويي، خاطره‌نگاري، يادداشت‌نويسي روزانه، سفرنامه‌نويسي، وقايع‌نگاري، روزشمار نويسي و... نشان مي‌دهد. حتي براي زيرشاخه‌هاي رشته تاريخ هم جا باز کرده‌ايم؛ و چشم به راه خبرها، گزارش‌ها، مصاحبه‌ها، مقاله‌ها، يادداشت‌ها و... شما هستيم.
خوب است نام و فاميل‌تان را کامل بنويسيد. سابقه علمي و نشاني الکترونيکي را هم حتماً بنويسيد، چکيده مقاله‌ها هم که جاي خود دارد!
به ما اجازه بدهيد دست‌مان براي ويرايش، اصلاح، چينش و ترجمه مطالب شما باز باشد. در اين‌باره با خودتان هم مشورت خواهيم کرد.
دل‌مان مي‌خواهد شأن علمي و ادبي تاريخ شفاهي و اين هفته‌نامه، با نوشته‌هاي متين و موقر شما حفظ شود. حيف است خداي نکرده قلم‌مان از دايره اخلاق بيرون برود.

 


 

◄ تحولات انقلابی در نیروی هوایی به روایت تاریخ شفاهی
◄ پیشنهاد راه‌اندازی مرکز مطالعات تاریخ شفاهی خوزستان
◄ خاطرات همسر امام خمینی(ره) سال آینده منتشر می‌شود
◄ مرتضی سرهنگی از کتاب در دست انتشار دفتر ادبیات و هنر مقاومت گفت
◄ آغاز انتشار نشریه الکترونیکی «سند نامه»
◄ رونمایی کتاب «حاجی بصیر»
◄ ترجمه اردوی كتاب «دا» در پاكستان با استقبال مواجه شد
◄ پرچاپ‌‎ترین کتاب‌‌های خاطرات دفاع مقدس در سه فصل امسال
◄ سیدقاسم یاحسینی کتاب «تاریخ از پایین» را تدوین می‌کند
◄ روایت دیوید برنت از زمستان 1357



نظریه تاریخ شفاهی-۳۰
نویسنده: لین آبرامز
Lynn Abrams
مترجم: علی فتحعلی آشتیانی


قطعاً خانم دنیس رایلی، مورخ زنان، از قدرت تاریخ شفاهی در راهیابی به «خود» ناامید شده بود. او در خلال جنگ جهانی دوم و بعد از آن پژوهش‌هایی درباره مادری انجام داد؛ اما کشف عمق تجربه‌های زنان از طریق تاریخ شفاهی را کنار گذاشت. وی در توضیح علت این تصمیم می‌گوید:«مشکل بیرون کشیدن حقیقت محض از پشت زنگارها و غبارهای سی و چند سال در اینجاست که فضای بی‌ابهامی را برای سخن گفتن صداها به وجود می‌آورد.»(1) به اعتقاد او نمایش واقعی خواسته‌ها یا «خود»های اصلی زنان از طریق مصاحبة تاریخ شفاهی که سال‌ها بعد صورت گرفته محال است زیرا آنان تحت تأثیر جو مسموم گفتمان‌ها و تجربه‌های سال‌های میانی، پاسخ‌های آشفته‌ای می‌دهند. وی احساس می‌کرد که پژوهش او بی‌اعتبار است زیرا «خود» ارائه‌شده توسط مصاحبه‌شوندگانش سیال، متغیر در طول زمان و آغشته به گفتمان‌ها و تأملات متفاوت می‌باشد. در دیدگاه فرد از خودش هیچ چیزی ثابت نمی‌ماند.
از ملاحظات خانم رایلی به سه موضوع می‌رسیم: موضوع اصالت یا حقیقت تاریخی، موضوع تجربه و موضوع عاملیت فردی که هر سه از مباحث مهم در رویة عملی مورخان شفاهی محسوب می‌شوند.


اصالت تاریخی
تا بدینجا ثابت نمودیم که داستان زندگی با تاریخ زندگی تفاوت می‌کند. داستان زندگی محملی برای بیان روایت «خود» است و هر چند عنصر خیالبافی در آن دخالت ندارد ولی تلاش خلاقانه‌ای است که شاید کمی با حقیقت تاریخی فاصله داشته باشد. ذکر فرمولی که فرانک برای تعیین حدود داستان زندگی از تاریخ زندگی ابداع کرده در اینجا مفید است: موضوع مورد تأکید پژوهش در داستان زندگی «حقیقت آنچه گفته می‌شود در برابر گفتن حقیقت است».(2) سالیان سال است که مورخان شفاهی به نکتة مذکور اذعان دارند ولی ما نیز امیدواریم که مصاحبه‌شوندگان «میثاق ارجاعی»(3)  پایبند بمانند، یعنی پاسخگو دست کم خود را نسبت به بیان حقیقت به همان شکلی که آن را می‌بیند، متعهد بداند. به گفتة دانیل جیمز، «موضوع میثاق ارجاعی که با متن تاریخ شفاهی تداعی می‌شود مانند خودزیست‌نامه بر مفاهیم وفاداری به معنا استوار است تا بر معیارهای دقت و صحت قطعی که با اطلاعات تداعی می‌شود.»(4)  معنای این اظهارات در میدان عمل را قوم‌شناسی به نام هنری گلاسی(5)  با اشاره به رویه‌های روایی مورخان ایرلند شمالی در بالیمینون به زیبایی تبیین کرده است:

«وقتی که آنان حقایق را به هم می‌بافند تا از آن روایت بسازند، حتی اگر شده با حذف و با دینامیک اِبراز وجود، موجودی را می‌آفرینند که شباهت چندانی به گذشتة واقعیت‌بنیاد ندارد. البته قصد آنها فریب دادن من و شما نیست بلکه ما را به سوی حقیقتی سوق می‌دهند که از حقیقتِ گیرافتاده در خرده‌اطلاعاتِ واقعیت‌بنیاد به مراتب بزرگ‌تر است... آنان از یافتن، نگهداری و دستکاری حقیقت لذت می‌برند.»(6) 




 
 

       تمام حقوق اين نشريه متعلق به سايت تاريخ شفاهي ايران [oral-history.ir] است.