شماره 192    |    1 بهمن 1393

   


برپایی نشست تخصصي اسناد و پژوهش‏هاي تاريخی در مشهد

در ادامه سلسله مراتب کارگاه‌های تخصصی مدیریت اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی در زمینه پژوهش و اسناد تاریخی، روز پنج شنبه 11 دی ماه 1393 نشست تخصصی اسناد و پژوهش‏های تاریخی با حضور دکتر داریوش رحمانیان، دکتر حسن حضرتی و دکتر جواد مرشدلو در مرکز اسناد آستان قدس رضوی برگزار شد. در ابتدای این نشست دکتر ابوالفضل حسن‏آبادی مدیر مرکز اسناد و مطبوعات ضمن خیر مقدم به میهمانان، این نشست را زمینه‏ای برای روش‏شناسی‏ و روش‏پژوهی در اسناد دانست و گفت: «امروز ما در زمینه پژوهش در اسناد تاریخی صحبت خواهیم کرد. مباحث اصلی بیشتر در زمینه روش‌شناسی و روش پژوهش در اسناد و کلی‌تر از آن در حوزه مباحث کلی روش تحقیق است.


کمین جولای 82

«احمد متوسلیان»، «سیدمحسن موسوی»، «کاظم اخوان» و «تقی رستگار»، چهار دیپلمات ایرانی، در سال 1361 در لبنان و در جریان جنگ تحمیلی عراق علیه کشورمان، از سوی عناصر وابسته به رژیم صهیونیستی اسرائیل ربوده شدند و پیگیری نهادهای مسئول در زمینه یافتن اثری از آنان همچنان ادامه دارد. کتاب «کمین جولای 82»، اثر حمید داودآبادی، سرنوشت چهار دیپلمات ربوده شده ایرانی را که 32 سال از اسارت آنان در چنگال رژیم صهیونیستی می‌گذرد در 524 صفحه پی‌گیری می‌کند.


دومین نوار مکالمه تاریخی شاه با علی امینی

دومین نوار مکالمه تلفنی محمدرضا شاه با علی امینی را در فایل صوتی پایین صفحه می توانید بشنوید. در این مکالمه تاریخی جزئیات مشورت تلفنی شاه با علی امینی را می توانید بشنوید. اهمیت این مکالمه که از شنود تلفنی ساواک ازخانه علی امینی درچهاردهم آبان ماه 1357 بدست آمده است، درمورد افشاء دیدگاه های شاه و امینی درباره راههای کنترل حرکت توفنده مردم در جریان انقلاب اسلامی است. در این مکالمه شاه تلاش دارد به قدرت رساندن دولت نظامی ازهاری را مقدمه ای برای استقرار نظام دموکراتیک در ایران معرفی کند!! متن کامل گفتگو به اندازه کافی گویا است:


نهمین نشست تاریخ شفاهی کتاب

نهمین نشست از سلسله نشست‌های «تاریخ شفاهی کتاب» که هر هفته دوشنبه‌ها به همت «مرکز کتاب‌پژوهی» مؤسسه خانه کتاب برگزار می‌شود، دوشنبه 29 دی‌ماه، به گپ و گفت با شاهرخ ترقی، مدیر انتشارات خیام اختصاص داشت. دبیری این سلسله نشست‌ها که به صورت پرسش و پاسخ برگزار می‌شود به روال جلسات گذشته، به عهده نصرالله حدادی بود که متن پرسش‌های حدادی و پاسخ‌های ترقی را در ادامه می‌خوانید.


آن چفیه‌های قرمز و سفید

خانواده ما در شیراز مذهبی و مصدقی بود. در اتاق پدر عکس مصدق و امام خمینی هر دو به دیوار نصب شده بود. هنگام قیام پانزده خرداد 42 دوازده سال بیش‌تر نداشتم اما به مردم معترضی پیوستم که مشروب‌فروشی‌ها را آتش می‌زدند. به صورت مستمر اهل مسجد نبودم اما توسط دوستی به نام حسین معتمدی به محافلی سیاسی ـ مذهبی راه یافتم که توسط جعفر عباس‌زادگان و مرحوم رجبعلی طاهری اداره می‌شد. جلسات قرآن صبح جمعه‌ها که توسط مهندس طاهری اداره می‌شد، محفلی بود برای ارتباط گروه‌های مختلف.


مسافر قطار «اورینتال اکسپرس»

کودتای بیست‌وهشتم مرداد و شکست نهضت ملی ایران، همچون بهمنی بر من فرود آمد از پی شکست نهضت، اندوه و ناامیدی جانکاه اسیر جان کسانی چون من شد که از چند سال پیش‌تر در اوج دورة جوانی همة توش و توان خود را بی‌چشمداشت صرف فعالیت سیاسی به نفع د کتر مصدق کرده بودیم. این البته در برابر خون‌های ریخته شده، بازداشت‌ها و از همه مهم‌تر زندان خانگی مصدق، قطره‌ای در برابر اقیانوس بود. اما همین قطره موجب شد که من تعادل و توازن روانی خود را از دست بدهم و دچار بیماری شوم که آن زمان معادل فارسی نداشت و امروز به آن افسردگی می‌گوییم.


مکاتبه بین دانش‏آموزان هند و پاکستان

کلکته (سرویس خبری هندوآسیا Indo Asian News Service): بر اساس گزارش رسیده، مجموعه‏ای از 560 نامه از سوی دانش‏آموزان پاکستان به عنوان بخشی از طرح تاریخ شفاهی به کلکته رسید تا روابط بین هند و همسایه‏اش را از طریق تبادل نامه و کارت پستال استحکام بخشد. تاریخ شفاهی مجموعه‏ای است که از طریق رسانه‏های مختلف به مطالعه اطلاعات تاریخی در مورد افراد، خانواده‏ها، حوادث مهم و یا زندگی روزمره افراد می‏پردازد. برنامه «تبادل برای تغییرExchange for Change» که در ماه آگوست به اجرا درآمده است، همکاری مشترکی است


حفظ و نگهداری خاطرات ناآرامی‏ها در اوکراین

کیف، اوکراین- ایهور پوشیوایلو Ihor Poshyvailo از کنار تلی از سپرها و کلاه خودها، یک کوکتول مولوتوف درجه یک را بیرون می کشد که هنوز ماسوره اش عمل نکرده است. یک سال قبل معترضان اوکراینی که در حال بیرون راندن رییس جمهور وقت، ویکتور یانوکویچViktor Yanukovich، از دفترش بودند، هنگام درگیری با پلیس ضدشورش شروع به پرتاب سلاح‏های موقت مشابه کردند. این کوکتول مولوتوف اکنون قرار است در موزه به نمایش گذاشته شود.


روح شهر کوچک

به طور کلی تاریخ‏دانان با پررنگ کردن نقش شهرهای بزرگ در تاریخ به آنها اهمیت می‏بخشند در حالی که شهر‏های کوچک با وجود اهمیتی که در پیشرفت فرهنگی و اجتماعی دارند، در جامعه نادیده گرفته می‏شوند. اما هر شهر کوچکی تاریخ، فرهنگ، ویژگی، سنت‏هاو نهادهای منحصر به فرد خود را دارد. در محیط فرهنگی یک شهر، سکنه آن نوع خاصی از رفتار، دیدگاه و رویکرد نسبت به زندگی روزمره دارند. تاثیر فرهنگ چنان آشکار است که می‏توان افراد را بر اساس پیوندشان با زادگاه اصلی خود، شناخت. اغلب نویسندگان و دانشمندان خود را با افزودن نام شهرشان به نام خانوادگی خود معرفی می‏کنند، به طور مثال شکارپوری، ثتاوی یا حیدرآبادی. ‏این بیانگر این است افتخاری است که آنها از تعلق به شهر خود، دارند.


دسترسی همگانی به تاریخ شفاهی در موزه حقوق بشر کانادا

موزه حقوق بشر کانادا واقع در ساحل ردریور Red Riverدر وینپگ، مانیتوبا Manitoba. 11 اکتبر 2014، (عکس از میشل کونته، آژانس خبری فرانسه) وینیپگ Winnipeg، (کانادا)، آژانس خبری فرانسه Agence France-Presse– موزه جدیدی در چمنزارهای غربی کانادا مجموعه‏ای منحصر به فرد از سرگذشت بازماندگان نسل‏کشی‏ها، مدافعان حقوق بشر و سایرین، گردآوری کرده و قصد دارد آنها را در اختیار عموم بگذارد. موزه حقوق بشر کانادا در وینیپگ مانیتوبا که بنابر ایده 60 ساله حقوق بشر، آرمانی یگانه اما پیچیده، تأسیس شده، 11 نوامبر 2014 افتتاح شد.


وقتي براي ما مي‌نويسيد...
وقتي براي هفته‌نامه الکترونيکي تاريخ شفاهي مطلبي مي‌نويسيد، دوست داريم نکته‌هايي را در نظر بگيريد.
اين هفته‌نامه نوشته‌ها و دانسته‌هاي ما را درباره مباحث مهم؛ خاطره‌گويي، خاطره‌نگاري، يادداشت‌نويسي روزانه، سفرنامه‌نويسي، وقايع‌نگاري، روزشمار نويسي و... نشان مي‌دهد. حتي براي زيرشاخه‌هاي رشته تاريخ هم جا باز کرده‌ايم؛ و چشم به راه خبرها، گزارش‌ها، مصاحبه‌ها، مقاله‌ها، يادداشت‌ها و... شما هستيم.
خوب است نام و فاميل‌تان را کامل بنويسيد. سابقه علمي و نشاني الکترونيکي را هم حتماً بنويسيد، چکيده مقاله‌ها هم که جاي خود دارد!
به ما اجازه بدهيد دست‌مان براي ويرايش، اصلاح، چينش و ترجمه مطالب شما باز باشد. در اين‌باره با خودتان هم مشورت خواهيم کرد.
دل‌مان مي‌خواهد شأن علمي و ادبي تاريخ شفاهي و اين هفته‌نامه، با نوشته‌هاي متين و موقر شما حفظ شود. حيف است خداي نکرده قلم‌مان از دايره اخلاق بيرون برود.

 


 

◄ بررسی نقش تاریخ شفاهی در آموزش تاریخ
◄ موزه شنیداری سبزوار تاریخ شفاهی را ثبت و ضبط می‌کند
◄ معرفی سیمین بهبهانی در مجموعه «تاریخ شفاهی ادبیات معاصر ایران» 
◄ كتاب «زندگی و مبارزات حاج علی‌اصغر گلرومفرد» منتشر شد
◄ ویژه‌نامه‌ای برای بزرگداشت صادق آهنگران
◄ «پهلوی، ساواک، شکنجه» به روایت یک نشست و یک کتاب
◄ برگزاری دومين دوره مسابقه خاطره‌نويسی كتابداران و اعضای كتابخانه‌ها



نظریه تاریخ شفاهی-۲۹
نویسنده: لین آبرامز
Lynn Abrams
مترجم: علی فتحعلی آشتیانی


نظریه‌پردازان فمینیست برای راهیابی به اصل «خود»ِ زنانه شیوه‌های دیگری را پیشنهاد کرده‌اند.(1) شیلا روبوتام(2)  از مورخان فمینیست سوسیالیست، معقتد است که زنان می‌توانند شیوة رایج و غالب روایت فردگرایانة مذکر را کنار بزنند و خود را به عنوان گروهی برخوردار از تجربه تاریخی مشترک به رسمیت شناخته و ابزار وجود کنند. آنان به عنوان گروه و افراد مستقل با تکیه بر همین باور می‌توانند شیوه‌های متفاوتی برای نگاه به خویشتن خویش بیافرینند. وی در کتاب «خودآگاهی زنان، دنیای مردان» می‌نویسد:«گروه ستمدیده در صورتی می‌تواند هویت متمایز خویش را پیدا نموده و در برابر گروه ستمگر به رخ بکشد که ابتدا خودش آن هویت را ببیند»(3) تا بدین طریق به هویت مشترک و منحصر به فردی دست یابد.
تصور به کارگیری چنین نظریه‌ای در رویة عملی تاریخ شفاهی چندان دشوار نیست. سامرفیلد(4) در تجزیه و تحلیل روایت زنان از زندگی‌شان در سال‌های جنگ جهانی دوم در انگلستان به ما نشان می‌دهد که احساس تعلق آنان به گروه زنان نظامی و کارگری که خدمات شایانی در پیشبرد جنگ کرده بودند چگونه قید و بندها را از دست و پای آنان باز کرده و چه تأثیری در روایت داستان‌های آنان گذاشته بود، خصوصاً که زنان نظامی از گفتمان‌های عمومی موجود دربارة رشادت و پیشرفت شخصی استفاده می‌کردند و داستان‌هایی را که نقطة اوج‌شان اعتماد به نفس بود از زندگی خود می‌گفتند.(5) اینان در واقع زنانی بودند که تا حدودی با تکیه بر گفتمان عمومی مرتبط با تأثیر خدمت قهرمانانه زنان نظامی در پیشبرد جنگ، «هویت خود را می‌دیدند»، لذا چنین گروهی در مصاحبه‌ها ضمن توجه به هویت مشترک‌شان به عنوان زنان نظامی در دوران جنگ می‌توانستند «خود»ِ منسجمی نیز ارائه دهند. بلانکا واسکوئز ایرازو(6) در موقعیت متفاوتی با زنان پورتوریکویی که بعد از جنگ جهانی دوم به آمریکا مهاجرت کرده بودند، مصاحبه نمود. آنان در نقل داستان زندگی‌شان خود را زنانی کاردان و باهوش معرفی می‌کردند که به رغم تبعیض‌ها و مشقت‌ها مصمم به ادامه حیات هستند. خانم ایرازو اثبات می‌کند که نقل داستان زندگی بدین شیوه در واقع ارائه بخشی از داستان مشترک موفقیت مردم پورتوریکو بود که دیدگاه‌های سنتی این کشور دربارة ضعف و مظلومیت زنان را به چالش می‌کشید. آنان در نقل داستان‌های فردی زندگی خود یک تاریخ جمعی می‌ساختند که چارچوب مثبتی برای خود-انگارة زنان این جامعه به مخاطب نشان می‌داد.(7)  
طبق رویکرد لیز استنلی،(8) جامعه‌شناس، زنان با نوشتن «خود» یا به عبارت دقیق‌تر با نوشتن یادداشت‌های روزانه یا خودزیست‌نامه (که احتمالاً شامل روایت تاریخ شفاهی نیز می‌شود)، «به حسی از خود دست می‌یابند» که یا وجود نداشته و یا خاموشش کرده بودند. از نظر خانم استنلی آنچه که زنان را مجهز به ابزار مقاومت می‌کند عمل خواندن، نوشتن و سخن گفتن است؛ لذا می‌توان از طریق متن، هویت‌سازی کرد. مع‌ذلک، در شکل‌گیری همین گزارش‌های زنانه نیز «مفاهیم مشترک، یعنی قراردادهای حاکم بر یک صورت فرهنگی» دخالت دارند؛ پس آنها «نه شرح زندگی واقعی زنان بلکه تفسیرهایی مقید به قراردادها» هستند.(9) به بیان دیگر، روایت فرد از خویشتن خویش مشروط و مقید به ارائه آن در قالبی قابل فهم برای دیگران است. سخن ما بدین معنا نیست که زنان از تولید روایت‌های خود عاجزند، اما به هر حال فهمی که از شکل و شمایل چنین روایت‌هایی در جامعه وجود دارد قطعاً شکل و فرم آنها را نیز تعیین می‌کند. این قاعده در تاریخ شفاهی نیز حاکم است. مصاحبه‌شونده در چارچوب قواعد فرهنگ سخن می‌گوید و آنها را در مصاحبه‌اش به خدمت می‌گیرد زیرا احساس می‌کند که این قواعد برای مصاحبه‌گر قابل درک است. گاهی اوقات چنین روالی در این سؤال مصاحبه‌شونده منعکس می‌شود: «این همان چیزی نیست که شما می‌خواهید؟»




 
 

       تمام حقوق اين نشريه متعلق به سايت تاريخ شفاهي ايران [oral-history.ir] است.