شماره 186    |    19 آذر 1393

   


نگاهی به جنبش دانشجویی مشهد(1)

جنبش دانشجویی ایران بعد از کودتای 28مرداد 1332 پررنگ‏تر ظاهرشد و با اعتراض و راهپیمایی‏های که ازسوی دانشجویان دانشگاه تهران صورت می‏گرفت، عملاً وارد صحنه مبارزه شد. روز بعد از کودتای 28مرداد دانشگاه تهران شاهد تظاهراتی درحمایت از دکترمصدق بود، متعاقب آن اعتراضات دانشجویان گسترده شد. اولین تظاهرات وسیع به ابتکارنهضت مقاومت ملی در16مهرماه 1332در پی اعتراض دانشجویان به حبس و محاکمه دکترمصدق، دکتر شایان و مهندس رضوی، دانشگاه و مدارس تهران و بازار تعطیل شد.


زندگانی سیاسی شاپور بختیار

کتاب «پرواز در ظلمت؛ زندگانی سیاسی شاپور بختیار» جدیدترین کتاب حمید شوکت است که در آلمان انتشار یافته است. نامبرده که در گذشته عمدتاً کتاب‌هایی در عرصه تاريخ جنبش چپ ايران منتشر نموده است این بار زندگی سیاسی شاپور بختیار را مورد توجه قرار داده است. به نوشته نویسنده: «زندگانی سیاسی شاپور بختیار، آخرین نخست‌وزیر نظام شاهنشاهی در ایران با سرنوشت تاریخی ما گره خورده است.


تاریخ شفاهی و تاریخ طبقة کارگر: اتحادی ثمربخش (۱)

تاریخ شفاهی و تاریخ کارگران از دهه 1960 تا به امروز، البته اگر قبل از آن دهه را نادیده بگیریم، مانند دوقلوی بازیگوشی بوده‌اند که گاهی زبان به تعریف یکدیگر گشوده و همپوشانی داشته‌اند، و گاهی نیز به هم تاخته و چالش کرده‌اند. مورخان حرفه‌ای و آماتور در سراسر دنیا هیچ‌گاه خط مقدمِ تلاش برای بهبود و تفسیر تواریخ شفاهی افراد و جوامعِ برخاسته از قشر کارگر و صیانت از روایت‌های آنان را ترک نکرده‌اند.


رونمایی از کتاب «تاریخ شفاهی آموزش‌عالی ایران» در کتابخانه ملی

مراسم رونمایی از جلد اول کتاب «تاریخ شفاهی آموزش‌عالی ایران» به روایت دکتر مصطفی معین وزیر اسبق وزارت فرهنگ و آموزش‌عالی، دیروز باحضور فرهیختگان و استادان دانشگاه در کتابخانه ملی برگزار شد. در مراسم رونمایی از این کتاب ابتدا دکتر صالحی امیری رئیس کتابخانه ملی در سخنانی با اشاره به ضرورت توجه جدی‌تر به تاریخ شفاهی گفت: کتابخانه ملی ایران در دوره جدید مدیریت خود، هشت اولویت استراتژیک را برای خودش تعریف کرده است، که یکی تأسیس پژوهشکده و اندیشگاه است.


چهارمین نشست تاریخ شفاهی کتاب

سیدجمال‌الدین سیدمهدی دربندی، مدیر انتشارات غزالی که میهمان چهارمین نشست از سلسله نشست‌های تاریخ شفاهی کتاب بود، ضمن بیان خاطراتی از چگونگی ورود به دنیای نشر، مهم‌ترین علت روی‌گردانی مردم از مطالعه و کتاب را گرانی این کالای فرهنگی دانست. چهارمین نشست از سلسله نشست‌های تاریخ شفاهی کتاب که به همت مرکز کتاب‌پژوهی ایران و دبیری نصرالله حدادی، دوشنبه شب (17 آذرماه) در سرای اهل قلم برگزار شد، به قدردانی از سید‌جمال‌الدین سیدمهدی دربندی، مدیر انتشارات غزالی اختصاص داشت.


بنیان‌های تاریخ فرهنگی در چالش با فلسفه‌ی تاریخ

محمدعلی مرادی هگل در درس‌گفتارهای خود مسئله‌ی قانونمندي تاريخ را طرح می‌کند كه تاريخ جهان تاریخ پيشرفت آگاهی براي آزادی است، پيشرفتی كه ضرورت‌های خود را می‌شناسد و در جهت آزادی حركت می‌کند و ازاین‌رو هيچ آزادی واقعي بدون آگاهی ممكن نيست، همچنان‌كه ماهيت انسان آزادی است و ضرورت بي‌كران از طریق خودآگاهی است که می‌تواند عبور کند و آزادی را تحقق دهد و این خودآگاهی گونه‌ای علم است، علمی که از سنخ واقعیت است.


تاریخ شفاهی نبرد یک ناو درکتابخانه ایالتی نیو جرسی

کتابخانه ایالتی نیوجرسی یک نسخه از مجموعه تاریخ شفاهی ناو جنگی نیوجرسی (BB-62) را به دست آورده است. این مجموعه شامل 320 مصاحبه تصویری و صوتی از مصاحبه با خدمه نیروی دریایی آمریکا، پرسنل نیروی تکاوران دریایی آمریکا، دیگر کهنه‏سربازان نظامی و غیر نظامیانی می‏شود که به ساخت یا نگهداری ناو جنگی نیو جرسی کمک کردند.


تاریخ شفاهی زلزله کالیفرنیا

شهر ناپا ولی-کالیفرنیا، آمریکا: اگرچه ساختمان انجمن تاریخ ناپا کانتیNapa Countyبه وسیله زلزله ماه اوت تخریب شده است، انجمن تاریخ ارائه خدمات پژوهشی را ادامه می‏دهد و به زودی گردآوری تاریخ شفاهی در مورد زلزله بزرگ را آغاز خواهد کرد. این خدمات از طریق تلفن و اینترنت فراهم خواهد بود زیرا مرکز پژوهشی انجمن تاریخ در کتابخانه گودمن Goodman برای عموم آزاد نیست.


در جستجوی خاطرات ورن توست

ساکنان بخش وارنز توستWarren’s Touisset در ایالت رودآیلند در شمال شرق آمریکا که در اوایل دهه 1900 زندگی یا کار کرده‏اند برای شرکت در طرح تاریخ شفاهی که توسط انجمن حفظ وارن راه اندازی شده است دعوت می‏شوند. اعضای تیم انجمن تاریخ شفاهی جلسه‏ای را در مرکز بزرگ شهر وارن در ساعت 10 صبح روز جمعه 24 اکتبر جهت جمع آوری اطلاعات در خصوص وقایع معروف در توست و نیز پیشنهادات برای مباحث مورد مصاحبه در طرح تاریخ شفاهی که برگزار کرد.


«اسناد محرمانه کنسولگری انگلستان در سیستان و قاینات»

12ام آذر ماه 1393 نشست نقد و بررسی کتاب «اسناد محرمانه کنسولگری انگلستان در سیستان و قاینات» نوشته محمود فاضلی بیرجندی در سرای اهل قلم با حضور نویسنده، کاوه بیات، و مجید تفرشی و شماری از علاقمندان برگزار شد. آنچه در پیش روی دارید متن سخنان نویسنده اثر در معرفی آن و نکاتی است که وی ذکر آن ها را در این نشست ضروری دانسته است.


وقتي براي ما مي‌نويسيد...
وقتي براي هفته‌نامه الکترونيکي تاريخ شفاهي مطلبي مي‌نويسيد، دوست داريم نکته‌هايي را در نظر بگيريد.
اين هفته‌نامه نوشته‌ها و دانسته‌هاي ما را درباره مباحث مهم؛ خاطره‌گويي، خاطره‌نگاري، يادداشت‌نويسي روزانه، سفرنامه‌نويسي، وقايع‌نگاري، روزشمار نويسي و... نشان مي‌دهد. حتي براي زيرشاخه‌هاي رشته تاريخ هم جا باز کرده‌ايم؛ و چشم به راه خبرها، گزارش‌ها، مصاحبه‌ها، مقاله‌ها، يادداشت‌ها و... شما هستيم.
خوب است نام و فاميل‌تان را کامل بنويسيد. سابقه علمي و نشاني الکترونيکي را هم حتماً بنويسيد، چکيده مقاله‌ها هم که جاي خود دارد!
به ما اجازه بدهيد دست‌مان براي ويرايش، اصلاح، چينش و ترجمه مطالب شما باز باشد. در اين‌باره با خودتان هم مشورت خواهيم کرد.
دل‌مان مي‌خواهد شأن علمي و ادبي تاريخ شفاهي و اين هفته‌نامه، با نوشته‌هاي متين و موقر شما حفظ شود. حيف است خداي نکرده قلم‌مان از دايره اخلاق بيرون برود.

 


 

◄ آغاز دسترسی پژوهشگران به مجموعه تاریخ شفاهی ایران دوران پهلوی دوّم
◄ امضای تفاهم‌نامه تدوین تاریخ شفاهی قوه قضاییه
◄ موافقت با فعالیت پژوهشکده و دوفصلنامه تاریخ شفاهی
◄ خراسان شمالی، یکی از پنج استان فعال در تولیدات تاریخ شفاهی
◄ پژوهشگاه علوم انسانی، کارگاه یک روزه تاریخ شفاهی برگزار می‌کند
◄ استان‌های سمنان و فارس، میزبان كارگاه‌های تاریخ شفاهی
◄ فراخوان کمیته تاریخ شفاهی همایش ملی نقش آذربایجان
◄ اختصاص شماره سوم فصلنامه «پلاک هشت» به موضوع «مصاحبه در خاطرات شفاهی»
◄ فراخوان خاطرات شفاهی از وقایع جنگ جهانی اول



نظریه تاریخ شفاهی-۲۳
نویسنده: لین آبرامز
Lynn Abrams
مترجم: علی فتحعلی آشتیانی


اهمیت مؤلفة «خود» در نوشتارهای تاریخی طی دهه‌های اخیر به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. این مؤلفه در دهه 1980 برای مورخان مارکسیست نقش سنگر مقاومت در برابر ساختارهای سلطه‌گر را ایفا می‌کرد.(1) در عین حال، ظهور تاریخ‌های فمینیستی، همجنس‌بازان، سیاهان و فرودستان جامعه نیز دیدگاه برخاسته از «مذکرسالاری، برتری سفیدپوستان و طبقة متوسط» را، که در اکثر روایت‌های تاریخی غلبه دارد، از منظری غالباً شخصی و با تأکید بر عاملیت و برخورداری از حق انتخاب که متقابلاً بر نتیجة رویدادها تأثیر می‌گذارند، به چالش کشیده است. مورخان رویدادها و خاطرات زنانه قدم پیش گذاشته و وقایع شخصی را به وقایع تاریخی تبدیل کرده‌اند. آنان در این مسیر غالباً تجربه‌های شخصی خودشان را نقطة شروع گرفته‌اند که کارولین اِستیدمَن(2)  یکی از چنین مورخانی است. پژوهش (خود)زیست‌نامه‌ای او دربارة نوع رفتار و مناسباتش با زندگی و مادرش دیدگاه چالش‌برانگیر و جذابی مرتبط با مفروضات تاریخی ما دربارة خصوصیات مادری، طبقه اجتماعی و کودکی ارائه می‌دهد.(3) عده‌ای دیگر برای آنکه به تجلیات «خود» از جانب بازیگران تاریخی نزدیک شوند تمرکزشان را روی اقاریر شخصی و زندگی‌نویسی گذاشته‌اند.
چندین دهه فعالیت در حوزة تاریخ شفاهی به ما آموخته است که تحقیق و تفحص در تاریخ زندگی انسان‌ها دستاوردی به مراتب فراتر از شواهد و مدارک تجربی از رویدادهای گذشته در اختیار ما می‌گذارد. نقل داستان زندگی اساساً کنش روایی پیچیده‌ای است که مستلزم تحقق این عناصر است: توجه به کاربرد زبان، استقرار در ساختار روایی، بیان خاطره و متنی که زندگی در بستر آن روایت می‌شود؛ به عبارت دیگر، کلیه ابزارها و وسایلی که شخص با توسل به آنها خودش را در قالبی شفاهی معرفی می‌نماید. کاربرد روایت از نوع داستان زندگی در حرفة ‌تاریخ با پرچمداری مورخان شفاهی آغاز شد. آنان دریافته‌اند که منابع مذکور علاوه بر اینکه اطلاعات مختلفی را در اختیار مورخ و مخاطبش قرار می‌دهد، از نوع «اسناد افشاگر باطن وجود»(4)  انسان‌ها و تجلی خودآگاهی آنها هستند، لذا مطالعه چنین اسنادی سبک و سیاق مخصوصی را می‌طلبد. از آن گذشته، تاریخ زندگی کسی که در مصاحبة تاریخ شفاهی برملا می‌شود صرفاً فرصتی برای پاسخگو نیست تا حسی را که از پیش‌ترها در مورد «خود» دارد توصیف نماید و مصاحبه‌گر نیز تمام تلاش خود را برای درک چنین حسی به کار ببرد. بلکه مصاحبه فی‌نفسه ابزاری است که ذهنیت یا احساس انسان از خویشتنِ خویش بدان وسیله ساخته و بازسازی می‌شود و این واقعه با عبور از فرایند پرتکاپوی روایتِ داستان‌های خاطره‌ای تحقق می‌یابد. مورخان شفاهی امروزه به موضوع باطن وجود انسان‌ها اهمیت ویژه‌ای قائل شده‌اند؛ ما راویان‌مان را تشویق می‌کنیم تا خودهای روایی منسجمی در مصاحبه به وجود بیاورند هر چند غالب اوقات قبول داریم که تحقق چنین منظوری بسیار دشوار است.
ما به کمک تاریخ شفاهی می‌توانیم حسی را که یک انسان در مورد خود دارد از ژرفای وجودش بیرون بکشیم و تجلی آن را در کلام و رفتار او ببینیم.




 
 

       تمام حقوق اين نشريه متعلق به سايت تاريخ شفاهي ايران [oral-history.ir] است.