شماره 146    |    2 بهمن 1392

   


سفرنامه هیروشیما بخش پانزدهم و پایانی

پیش از ترک توکیو به ساختمان اصلی سفارت ایران می‌رویم و در اتاق دیدارهای عمومی منتظر آمدن سفیر، دکتر نظرآهاری، می‌مانیم. می‌آید. پس از تعارفات معمول، هر یک از اعضای گروه موزه صلح تهران آن‌چه به ذهن و دل‌شان می‌رسد که در گسترش مناسبات فرهنگی ایران و ژاپن کاربرد دارد، می‌گویند. سفیر با دقت گوش می‌کند و به احترام یا به عقیده، بیشتر آنها را تایید می‌نماید. جمله مشترک همه، تشکر از میهمان‌نوازی سفارت بود. سفیر در پایان دیدار هدیه‌ای به مسافران موزه صلح می‌دهد. در حیاط سفارت جمع شده‌ایم. منتظر هستیم. آخرین عکس‌ها گرفته می‌شود. من هم آخرین عکس را با خانم کونیکو یامامورا (بابایی)، مادر شهید، می‌گیرم.


گفت‌وگو با علیرضا کمری، دبیر علمی نشست تاریخ شفاهی ایثار و شهادت

انجمن تاریخ شفاهی ایران با همکاری بنیاد شهید و امور ایثارگران در نظر دارد نهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی را با عنوان «تاریخ شفاهی ایثار و شهادت» در نیمه نخست اسفند‌ماه سال 1392 برگزار کند. گروه تاريخ دانشگاه اصفهان، حوزه هنری، سازمان اسناد و كتابخانه ملی جمهوری اسلامي ايران، كتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس شورای اسلامی، سازمان كتابخانه‌ها، موزه‌ها و مركز اسناد آستان قدس رضوی و مرکز اسناد انقلاب اسلامی، همکاران و همراهان این دوره از نشست هستند. کتاب هفته با دبیر علمی این دوره از نشست‌ها، علیرضا کمری، نویسنده و پژوهشگر و از پیشگامان و صاحب‌نظران حوزه تاریخ شفاهی به گفت‌وگو نشسته است.


برپایی نشست تخصصی 9 و 10 دی ماه 1357 در مرکز اسناد آستان قدس رضوی

نخستین نشست تخصصی درباره رویدادهای 9 و 10 دی ماه سال 1357 در مشهد با حضور تعدادی از شاهدان وقایع و انقلابیون مشهد صبح روز دوشنبه 9 دی ماه 1392 در مدیریت امور اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی برگزار شد. آقای صابری‏فر، حاج‏آقا شمقدری، تیمسار هاشمی، دکتر جاودانی، آقای نعیم‏آبادی، خانم هزاره و آقای چشمه‏نور با بیان خاطراتی از این واقعه بر نقش و اهمیت نهم و دهم دی در تاریخ انقلاب مشهد تأکید کردند.


عملکرد شوروی در جنگ تحمیلی

هنگامی كه در 31 شهریور ماه سال 1359 (22 سپتامبر1980) رژیم عراق تهاجم گسترده نظامی خود را علیه جمهوری اسلامی ایران آغاز كرد ابعاد این تهاجم جز در پاره‌ای موارد كلی برای كسی روشن نبود. ادامه این تهاجم و استمرار آن به مدت هشت سال بسیاری از ابهامات و نارسایی‌های اطلاعاتی این مسئله را روشن كرد. در بین تمامی كشورهایی كه به نحوی در جریان جنگ تحمیلی ایفاگر نقش بودند، مهم‌ترین و نزدیك‌ترین آنها به این جریان (البته به غیر از دو كشور در جنگ) اتحاد جماهیر شوروی بود كه در همسایگی ایران قرار داشت و به خصوص بعد از پیروزی انقلاب اسلامی روابطش با ایران (اگرچه با فراز و نشیب) همواره و تا زمان فروپاشی ادامه داشت.


ديدار با اعضاى ستاد برگزارى بزرگداشت سرداران و ده هزار شهيد استان مازندران

صبح پنجشنبه ۱۲ دی‌ماه، متن بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار دست اندركاران كنگره بزرگداشت ده هزار شهید استان مازندران(۱) كه در تاریخ ۲۵/۹/۱۳۹۲ برگزار شده بود، در مصلای شهرستان ساری منتشر شد: اوّلاً از برادران عزيز صميمانه و از ته دل متشكّرم به‌خاطر اينكه همّت گماشتيد براى بزرگداشت كسانى كه حقّاً و انصافاً سرآمدان مردم روزگار ما به حساب مى‌آيند؛ يعنى شهدا و مجاهدان. خود اين كار بسيار باارزش است؛ بزرگداشت شهيدان، احياى نام آنان، تحقيق در مورد كارهاى آنها، توليد آثار مكتوب و تصويرى و صوتى و امثال اينها از زندگى آنها و از اقدامات و جهاد آنها، كارهاى بسيار باارزشى است.


سورنا ستاری: پدرم در حال تدوین کتاب اولین‌های نیروی هوایی بود

پانزدهم دی‌ماه 92 سالروز شهادت سرلشکر منصور ستاری است. مصاحبه با دکتر سورنا ستاری برای روایت او از شهید ستاری، فرمانده فقید نیروی هوایی به همین مناسبت انجام شده است. وی در این گفت‌و گو با اشاره به این‌که زندگی برای شهید ستاری فقط با کار ممکن بود، اظهار کرد: پدرم در آخرین روز‌های عمر بعد از این‌که ساعت 11 تا 12 شب به منزل بر می‌گشتند، در زمینه تدوین کتاب‌های نیروی هوایی مشغول بودند. کتابی درباره اولین‌های نیروی هوایی در دست داشتند؛ مانند: اولین پایگاه‌ها، اولین خلبان‌ها و...


نقد کتاب: زندگی خصوصی خانواده‏ها در شوروی (1)

چگونه وحشت از استالین «جهان درونی شهروندان عادی شوروی» را شکل داد (xxix)؟ برای پاسخ به این سؤال، مورخ بریتانیایی اورلاندو فایجیز، تیمی از محققین را تشکیل داد تا با روس‏ها درباره زندگی‏شان از‏ زمان انقلاب، مصاحبه کنند. آنها همچنین مدارک شخصی آنها را جمع‏آوری کردند و چندین آرشیو و یک وبسایت http://www.orlandfiges.com))‏ ایجاد کردند که در‏ واقع ضمایم کتاب فایجیز است. «حوزه اخلاقی خانواده» (xxx) موضوعی است که روایت 700 صفحه ای فایجیز به‏ آن پرداخته است.


خاطرات بوسنی در سنت لوییز حفظ می‏شوند

سنت لوییز (آسوشیتدپرس) – 2 دهه پیش، هنگامی که جنگ در یوگوسلاوی سابق در گرفت و خانواده‏ی بوسنیایی ‏سلما اوداجیک از سارایوو به سنت لوییز گریختند، وی طفلی بیش نبود. این دانشجوی دانشگاه، سرگذشت‏ مهاجرت والدینش را به خوبی می‏داند. این که چطور مادرش، که پیشتر در وطنشان دکتر بوده، به کارهای کم درآمد در حومه سنت لوییز پرداخته تا این که سرانجام توانسته مجوز پزشکی ایالات متحده را بگیرد. چطور پدرش، که یک سال بیشتر در کشور مانده، نزدیک بوده توسط یک سرباز صرب کشته شود.


اهميت صحت تاريخى در روزگار امروزى

وقتي در مورد كشوري خاص فكر مي‏كنيم، تصاويري از تاریخ ظاهر می‏شوند كه از منابع مختلف پيش روي ما نهاده شده‏اند. با اين حال پرسش اين است كه اين تاريخ را دقيقاً چه كسي نوشته‏ و چگونه در اختيار عموم قرار گرفته است؟ تاريخ به شيوه‏هاي مختلف به عموم عرضه می‏شود. تک‏نگاشت‏هاي دانشگاهي، فيلم‏هاي عمومي، كتابچه‏هاي بازرگاني و موزه‏هاي عمومی تنها مواردي معدود از شيوه‌هايي است كه امروزه از آنها براي ارائه تاريخ يك كشور استفاده‌‌ مي‌شود. همه اين شيوه‏ها قوانين، مأموريت‏ها و دستورالعمل‏هاي خاص خود را دارند كه بايد از آنها پیروی شود. در اين پس زمینه بهتر می‏توان به اساس درک فرآیند نوشتن تاريخ برای آمريكا پي برد.


تاریخ شفاهی: مصاحبه (خود)زیست‌نگاری به شیوه مشارکتی-5

تا بدینجا فهمیدید که تحقیقات کیفیت‌محور به طور اعم و تاریخ شفاهی به طور اخص به شدت مستلزم رعایت عملی اخلاق می‌باشند. بایگانی متون پیاده‌شدة مصاحبه‌های تاریخ شفاهی و/یا پروژه‌ها یکی از اجزاء مهم فرایند تاریخ شفاهی به شمار می‌آیند. انجمن تاریخ آمریکا(88) می‌گوید:«بخشی از تحقیقات اخلاقی اساساً دربرگیرندة پیش‌بینی و انجام تمهیدات لازم برای واسپاری مصاحبه‌های تاریخ شفاهی در خزانة آرشیوی(89) است.» بایگانی مواد و مطالب تاریخ شفاهی که راهی است برای قرار دادن آنها در دسترس علاقمندان و محققان آینده، این قابلیت را دارد که حتی فرایند تحقیق را نیز به انحاء گوناگون تحت تأثیر قرار دهد. فرض کنید مصاحبه‌شونده از مراحل تحقیق و نتایج آن، به ویژه بایگانی مصاحبه‌اش، به خوبی باخبر است و رضایت خود را نیز اعلام نموده است.


وقتي براي ما مي‌نويسيد...
وقتي براي هفته‌نامه الکترونيکي تاريخ شفاهي مطلبي مي‌نويسيد، دوست داريم نکته‌هايي را در نظر بگيريد.
اين هفته‌نامه نوشته‌ها و دانسته‌هاي ما را درباره مباحث مهم؛ خاطره‌گويي، خاطره‌نگاري، يادداشت‌نويسي روزانه، سفرنامه‌نويسي، وقايع‌نگاري، روزشمار نويسي و... نشان مي‌دهد. حتي براي زيرشاخه‌هاي رشته تاريخ هم جا باز کرده‌ايم؛ و چشم به راه خبرها، گزارش‌ها، مصاحبه‌ها، مقاله‌ها، يادداشت‌ها و... شما هستيم.
خوب است نام و فاميل‌تان را کامل بنويسيد. سابقه علمي و نشاني الکترونيکي را هم حتماً بنويسيد، چکيده مقاله‌ها هم که جاي خود دارد!
به ما اجازه بدهيد دست‌مان براي ويرايش، اصلاح، چينش و ترجمه مطالب شما باز باشد. در اين‌باره با خودتان هم مشورت خواهيم کرد.
دل‌مان مي‌خواهد شأن علمي و ادبي تاريخ شفاهي و اين هفته‌نامه، با نوشته‌هاي متين و موقر شما حفظ شود. حيف است خداي نکرده قلم‌مان از دايره اخلاق بيرون برود.

 


 

● ایجاد مرز شفاف‌تری میان خاطرات و تاریخ شفاهی

● کارگاه تاریخ شفاهی و فن مصاحبه در ایلام

● تاریخ شفاهی نقش زنان زنجان و قزوین در انقلاب و جنگ

● تکمیل تاریخ شفاهی کاخ گلستان تا سه سال آینده

● شناختنامه احمد محمود، تاریخ شفاهی هم دارد

● رونمایی از «تاریخ شفاهی بانک مرکزی ایران»

● ثبت تاریخ و خاطرات شفاهی جنگ با 100 تیم پژوهشگر

●10 هزار ساعت مصاحبه با خراسانی‌ها

● ادامه تالیف «انقلاب دوم در دو حرکت»

● انتشار 37 نامه در کتاب زندگینامه آیت‌الله اشراقی

● معرفي تبعيدگاه‌هاي رژيم پهلوي

● آماده‌سازی جلد دوم «خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای»

● برگزاری همایشی با حضور بانوان مبارز

● يازده خاطره از يك اسير عراقي در آستانه چاپ پانزدهم

● یادداشت‌های محرمانه کنسولگری انگلستان در سیستان

● خاطراتی از مشهد، بازار تهران و هیات صادقیه

● 13 سال جمع‌آوری و انتشار خاطرات نوجوانان

●خاطره و داستان مانند پدر و فرزندند

● مصاحبه منتشر نشده حاجی‌‌بخشی در «قربانگاه زائران»

● پایان مصاحبه‌های جلد دوم «برای تاریخ می‌گویم»

● «رنگ‌، رنگ، جنگ» با مقدمه‌ای از علیرضا کمری

● «من عزتم، بچه سنگلج» با 100 خاطره

● انتشار خاطرات شفاهی همسر دوم رضاخان

● «سند پژوهی بهارستان» و حزب توده و جنبش کارگری

● خاطرات یک وزیر در جنگ

● مردی که به هیتلر شلیک نکرد!




 

خـاطـرات احمـد احمـد (۶۳)
به کوشش: محسن کاظمی
انتشارات سوره مهر
دفتر ادبيات انقلاب اسلامى


تُندر

ارتباط با شهيد اندرزگو

پس از جدايى از سازمان و انتقال اسباب و اثاثيه‏ام به خانه خيابان معزالسلطان، همين‏طور كه بى هدف در خيابانها قدم مى‏زدم، تصميم گرفتم به نزد حاج صادق اسلامى بروم. پس از سلام‏وعليك؛ شرح ماوقع، فعاليتها و ملاقاتهاى چند روز گذشته‏ام را به حاج آقا اسلامى گزارش دادم. از عمل سازمان نسبت به جداسازى من و همسرم اظهار تألم و تأسف كردم. حاج آقا گفت: «بچه‏هاى اعضاى هيئت مؤتلفه به من گفته‏اند احمد را دريابيد. از اين رو تو فردا ساعت 9 صبح با اين شماره تلفن به حاج محسن رفيقدوست (۱) زنگ بزن و بگو حاج صادق گفته آن بارها را كه كنار گذاشتى، من بيايم و ببرم. بعد او به تو مى‏گويد كه چه‏كار كنى. برو و خيالت راحت باشد.»
فرداى آن روز، رأس ساعت مقرر با شماره مورد نظر تماس گرفتم و پيام حاج صادق را به حاج محسن گفتم. آقاى رفيقدوست پرسيد: «الان كجايى؟» گفتم: «زياد دور نيستم» گفت: «مى‏توانى ساعت 10 بيايى» گفتم: «بله». با اينكه ساعت 10 صبح بود، ولى سر او خيلى شلوغ بود. من به پستويى كه در ته مغازه نشانم داده بود رفتم. آنجا محل استراحت كارگران و رانندگان بود.
وقتى كه آقاى رفيقدوست از كار فارغ شد و آمد، جريان تغيير ايدئولوژى سازمان و مواضع و مخالفتهاى خودم را با اين انحراف براى او شرح دادم. او نيز شماره‏اى به من داد و گفت: «در ساعت 9 صبح فردا با حاج على حيدرى (۲) تماس بگير، و بگو كه براى خريد جزئى شما را معرفى كرده‏اند.» من نيز به توصيه و راه‏نماييهاى اين دوستان مو به مو عمل كردم. وقتى با حاج على حيدرى (سبزى فروش) تماس گرفتم گفتم: «حاج محسن رفيقدوست براى خريد جزئى پرتقال شما را معرفى كرده است.» گفت: «چند جعبه مى‏خواهى؟» گفتم: «پنج جعبه». گفت: «فردا ساعت 11 بيا بردار و ببر».
اين برو بياها آن زمان خسته كننده بود ولى شرايط پليسى و خفقان آن روزها، چنين تدابير امنيتى را مى‏طلبيد.
در موعد مقرر به نزد حاج على رفتم و براى او هم شرح آنچه را كه گذشته بود، دادم. حاج على گفت ديگر ارتباطت را با حاج محسن قطع كن و با من قرار بگذار. هر وقت هم زنگ مى‏زنى بگو كه ميوه مى‏خواهى. او سپس شماره تلفن منزل را علاوه بر حجره‏اش به من داد. به اين ترتيب چندين مرتبه و در روزهاى آتى، با او قرار وعده گذاشته و ضمن ملاقات آخرين اخبارى را كه به دستم مى‏رسيد ارائه مى‏كردم.




 
 

       تمام حقوق اين نشريه متعلق به سايت تاريخ شفاهي ايران [oral-history.ir] است.