شماره 18    |    17 فروردين 1390

   


بايدها و نبايدهاي تاريخ شفاهي ايران در سال 1390
سالي كه گذشت علي رغم همه فرازو نشيب‏ها، سالي پربار براي تاريخ شفاهي در ايران بود. از يك طرف همايش ساليانه تاريخ شفاهي در مهرماه 89 به همت سازمان اسناد در تهران برگزار گرديد و از طرف ديگر در اولين همايش اسناد دفاع مقدس در شهريورماه به طور مفصل به آن پرداخته شد. به جرأت مي‏توان گفت كه در حوزه علوم انساني و تاريخ، تاريخ شفاهي در زمره معدود موضوعاتي است كه در چند سال اخير به طور منظم به آن پرداخته شده است. اين كار مي‏تواند به چند دليل باشد:
ا- نياز مراكز تاريخ شفاهي به پرداختن علمي به موضوع بعد از دو دهه كار تجربي در اين زمينه.
2- ورود تدريجي دانشگاه‏ها به اين عرصه؛ به ویژه دانشگاه اصفهان.
3- افزايش تعداد دانشجويان مقاطع كارشناسي ارشد و دكترا و علاقه بيشتر آن‏ها به كار در حوزه تاريخ معاصركه استفاده ازتاريخ شفاهي را امري ضروري نموده است.
4- وجود كارشناسان علاقمند و پيگير در زمينه تاريخ شفاهي كه زير ساخت كار را تا حدود زيادي آماده نموده است.
5- تشكيل هسته اوليه انجمن تاريخ شفاهي در ايران كه بسياري از فعاليت‏هاي شكل گرفته در زمينه تاريخ شفاهي مديون اين جمع مي باشد.
6- ايجاد هفته‏نامه تاريخ شفاهي در حوزه هنري به ابتکار جناب آقاي محسن كاظمي.
7- رشد علاقه مندي در زمينه مطالعات ميان رشته‏اي در علوم انساني و زمينه‏هاي نو تحقيق.
با اين زمينه‏ها تاريخ شفاهي به طور فزاينده‏اي در چندسال اخير مورد توجه قرار گرفته و در آينده نيز اين روند سير سعودي خواهد داشت. به نظر مي رسد علي‏رغم اين نكات مثبت بايد دست اندركاران تاريخ شفاهي در ايران نكاتي در راستاي انجام بهتر كارها و حفظ موقعيت تاريخ شفاهي در ايران مد نظر داشته باشند كه اهم آن به طور خلاصه چنين مي باشد.
1- لزوم همدلي بيشتر بين كارشناسان تاريخ شفاهي در قالب برگزاري جلسات انجمن تاريخ شفاهي.
2- برقراري ارتباط بين كارشناسان مستقل در حوزه تاريخ شفاهي با مراكز تاريخ شفاهي.
3- ارتباط كاري بيشتر بين مراكز تاريخ شفاهي در ايران براي آگاهي بيشتر از كاركرد يكديگر و پرهيز از دوباره كاري.
4- لزوم توجه مراكز تاريخ شفاهي به نيازهاي جامعه محققان در انجام طرح‏‏هاي تاريخ شفاهي.
5- تقويت هفته‏نامه تاريخ شفاهي به عنوان وسيله اطلاع‏رساني تاريخ شفاهي كاران.
6- ايجاد زيرساخت‏هاي تشكيلات منطقه اي براي  هماهنگي بين تاريخ شفاهي كاران در ايران.
7- توجه بيشتر به برپايي كارگاه‏هاي آموزشي  به صورت حضوري و غيرحضوري.
8- ادامه برپايي همايش‏هاي تخصصي تاريخ شفاهي در ايران.
9- توجه ويژه به حوزه نشر در تاريخ شفاهي و تلاش براي مدون كردن استانداردهاي كاري در اين زمينه.
10- تلاش در جهت ايجاد اولين مجله علمي الكترونيكي تاريخ شفاهي
11- پررنگ‏تر شدن نقش دانشگاه‏ها در گسترش تاريخ شفاهي
هرچند با توجه به وابسته بسياري از مراكز تاريخ شفاهي بودن به سازمان‏های دولتی پيشنهاد كار روي موضوع واحد براي ايجاد همدلي بين آن‏ها عملي نباشد، اما سياستگذاري كلي براي تشويق آن‏ها براي مد نظر قراردادن يك چشم انداز كلي براي سال در پيش روی مي‏تواند فوايد زيادي به همراه داشته باشد.

ابوالفضل حسن‏آبادي


زیتون سرخ (۱۸)
خاطرات‌ناهید‌یوسفیان
گفت و گو و تدوین: سیدقاسم‌یاحسینی
انــتــشـارات‌سـوره‌مــهــر(وابسـته‌بـه‌حـوزه‌هنـری)
دفتـرادبیات و هنر مقـــاومت
نقل و چاپ نوشته‌ها منوط به اجازه رسمی از ناشر است.


در آغاز معني برخي کلمات را نمي‌دانستم. رسول معلم و راهنماي من بود و مثلاً مي‌گفت که «فيکسيسم» يعني قائلان به خلقت آني انسان توسط خدا و «ترانسفرميسم» يعني معتقدان به روند تکامل. البته بحث‌هاي تئوريک و عميق فلسفي خيلي کم بود و 95 درصد حجم مباحث حول مسائل سياسي و مبارزاتي روز بود. چند بار به من اعلاميه‌هايي دادند که مخفيانه در دانشگاه و خوابگاه پخش کردم. اعلاميه‌ها درباره مظالم شاه، شکنجه و اعدام زندانيان سياسي و سرکوب مبارزات مردمي بود. مطالبي هم درباره واقعه سياهکل و جنگل بود. منزل عمويم جاي امني براي چنين مطالعاتي نبود. عمويم دو دختر و پنج پسر داشت و خانه‌اش خيلي شلوغ بود. عموزادگانم نيز خط فکري خاصي نداشتند. از اين رو اغلب اين کتاب‌ها را در کتابخانه دانشگاه مي‌خواندم. کتاب اصلي را لاي کتاب درسي مي‌گذاشتم و با خيال راحت آن را مي‌خواندم. خودم هم شروع کردم به کتاب خريدن. چندين کتاب درباره چين، ويتنام، الجزاير، مصر و آمريکا خريدم و مطالعه کردم. بعدها پدرم گفت: «اگر به جاي اين‌همه کتاب، فرش مي‌خريدي، الان از کف تا سقف اتاق فرش داشتي!»
مضحک آنکه در همين مقطع شوهر خاله‌ام که ساواکي بود به من پيشنهاد داد تا خبرچين ساواک در دانشگاه شوم و اخبار را به ساواک اهواز گزارش بدهم و در مقابل آن‌ها به من پول بدهند. سال اول که بودم در خوابگاه ما دختري از اهالي بندرعباس ساواکي بود و همه از وي نفرت داشتند و از او دوري مي‌کردند. بدون آنکه حساسيت شوهر خاله‌ام را برانگيزم پيشنهاد او را رد کردم. گفتم: «درس‌هايم خيلي سنگين است. وقت کار ديگري ندارم!» موضوع تماس ساواک را از دوستانم پنهان کردم و چيزي به آن‌ها نگفتم. ساواک ميان دانشجويان مأمور داشت و به شدت محيط دانشگاه را کنترل مي‌کرد.

  

چون سال اول دانشجوي اول دانشگاه شده بودم از طرف بنياد اشرف پهلوي ماهي 550 تومان به من کمک مالي مي‌شد. بر اساس مقررات دانشگاه کساني که عضو تيم دو ميداني بودند از طرف تربيت بدني دانشگاه ماهي دويست تومان مقرري داشتند، اما چون من دختر بودم به من پولي نمي‌دادند. به پسرها مي‌دادند. در اين ميان مطلع شدم که اشرف پهلوي، خواهر دوقلوي شاه، به اهواز آمده است و قصد بازديد از دانشگاه ما را دارد. روز قبل از بازديد نزد رئيس تربيت بدني دانشگاه رفتم و گفتم: «چون به پسرها پول مي‌دهي بايد به من هم بدهي!»
ـ نه! به تو نمي‌دهم. به دخترها تعلق نمي‌گيرد!
تصميم گرفتم حقم را به هر نحوي که شده بگيرم. فرداي آن روز که اشرف قرار بود براي بازديد بيايد، ساواک دانشگاه را تعطيل کرد و اجازه نداد هيچ دانشجويي به آنجا برود. از اين ترس داشتند که دانشجويان در حضور اشرف شلوغ کنند يا به او آسيبي برسانند. صبح زود من از پشت دانشگاه بدون آنکه مأموران ساواک مرا ببينند وارد محوطه شدم و زير يک سرپله کنار آزمايشگاه شيمي مخفي شدم. اشرف که وارد ساختمان شد من هم از مخفيگاهم بيرون آمدم. بلافاصله مأموران گارد حفاظت مرا ديدند. با تشر پرسيدند: «تو اينجا چه مي‌کني.»
ـ آمده‌ام اشرف پهلوي را ببينم!
ـ براي چه؟
ـ مي‌خواهم ببينمش. اشکالي دارد!


 

تسلیت

در کمال شگفتی و تأثر با خبر شدیم سرکار خانم منیر قادری، معاون و ویراستار خدوم کتاب ماه تاریخ و جغرافیا در روزهای پایانی سال گذشته در اثر سانحه رانندگی دار فانی را وداع گفتند.


زندگینامه آیت الله العظمی بروجردی (ره)

اشاره: آنچه در پی می آید زندگی نامۀ مختصر شده حضرت ایت الله العظمی بروجردی (ره) است که به مناسبت پنجاهمین سالگرد ارتحال ایشان از پایگاه اطلاع رسانی معظم له نقل می شود. در آخرین روزهای ماه صفر سال 1292هـ. ق، در خانه ای از خاندان طباطبایی، در شهر تاریخی بروجرد، کودکی چشم به جهان گشود که او را حسین نامیدند. او از همان ایام کودکی، مورد مهر و علاقه سرشار پدرش، سید علی قرار گرفت و در سایه توجهات او تعلیم، تربیت و رشد یافت...


«مزایا و خدمات مرحوم آیت الله بروجردی»

توصیف و تشریح کامل روحیۀ یک فرد و ترسیم جامع صفات و خصوصیات معنوی او، که در اصطلاح امروز بیوگرافی نامیده می شود، به درجاتی از نقاشی چهره و صورت و ترسیم قیافه وی مشکل تر است و علم و مهارت بیشتری می خواهد.


10 فروردین 1340

آنچه در پی می آید محتوی مطالب مندرج در روزشمار 15 خرداد 1342 برای روز دهم فروردین سال 1340 خورشیدی است که به قلم احد گودرزیانی در 1385 توسط دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزۀ هنری منتشر گردید. این مطلب، حال و هوای آن روز ایران را در پی از دست رفتن مرجع عالیقدری چون آیت الله بروجردی به خوبی نشان می دهد. چاپ دوم این کتاب در بهار سال جاری منتشر خواهد شد.


20 فرودین؛ آخرین مهلت ارسال آثار به همایش«بازکاوی روابط فرهنگی و تاریخی ایران و عراق»

سيد علی موجانی دبير علمی همايش «بازکاوی روابط فرهنگی و تاریخی ایران و عراق» گفت: این همایش در روزهای 13 و 14 اردیبهشت ماه سال جاری با حضور بیش از 80 محقق از کشور عراق و محققان داخلی برگزار می‌شود.


فصلنامه مطالعات تاریخی شماره 30

شمارۀ سی ام (پائیز 89) فصلنامه مطالعات تاریخی در قالب ویژه نامه ای با موضوع تسخیر لانۀ جاسوسی در روزهای پایانی سال 1389 منتشر شد. در این شماره 9 مقاله همراه با چند سند بدون شرح از اسناد سفارتخانۀ آمریکا در تهران گرد هم آمده است.


«صدا، جُنگ خبري تاريخ شفاهي – دوره جديد، شماره چهارم»

شماره چهارم صدا، جُنگ خبري تاريخ شفاهي، منتشر شد. جُنگ صدا در اداره كل اطلاع رساني و ارتباطات معاونت اسناد ملي تهيه شده و هدف از آن اطلاع رساني در زمينه اخبار و رويدادهاي تاريخ شفاهي در ايران و جهان است.


یاد کودکی 3- خاطره دكتر جواد حميدي

...اولين روزي كه به مدرسه رفتم، معلم يك كتاب الفبايي را به من داد و گفت كه «از روي الفبا بنويس، ببينم بلدي بنويسي». وقتي نوشتم، از پشت با لگد من را زد؛ خوردم زمين و از دماغم خون آمد. خيلي ناراحت و گرفته شدم.


تاریخ شفاهی نشر ایران

این که مي فرمایید از امیرکبیر دور هستم، در واقع دور نیستم، خودم را از امیرکبیر زیاد دور نمی‏بینم، امیرکبیر در قلب من است، امیرکبیری که بنیاد نهادم و افتتاح کردم و برای بارور کردنش رنج‏ها ‏و خون دل‏ها ‏خوردم ، سی سال عمر کرد. از هنگام تصرف امیرکبیر، که مرا کنار گذاشتند، تا امروز هجده سال می‏گذرد، هجده سالی که بر من قرنی گذشته است. حالا شما می‏خواهید از کدام امیرکبیر برای شما بگویم؟


تدوین زندگي‌نامه و خاطرات آزادگان هوانيروز

هيات معارف جنگ هوانيروز، زندگي‌نامه و خاطرات تمامي خلبانان آزاده این نیرو را در سال جديد، تدوين و منتشر خواهد كرد. 11 تن از خلبانان هوانيروز، دشواري‌هاي دوران اسارت در اردوگاه‌‌هاي حزب بعث عراق را متحمل شده‌اند.


انقلاب اسلامی در کرمانشاه (جلد اول)

نگاشتن تاریخ منطقه‌ای انقلاب اسلامی ایران با نگاهی عمیق، دقیق و ریزبینانه، بازتاب انقلاب و آرمان‌هایش در بستر پهناور اجتماعی ایران زمین است. تلاش مردان و زنان، تکاپوی اندیشه‌ها و عملکردهای آنان و رهبرانشان، بخشی از هویت جمعی و روحی این ملت است که ...


خاطراتي از جنگ جهاني دوم درمصاحبه‌هاي تاريخ شفاهي سازمان اسناد و كتابخانة ملي ايران

مصاحبه با رجال سياسي و فرهنگي ايران و ثبت خاطراتي از جنگ جهاني دوم- كه از سال 1373 در ادارة آرشيو شفاهي (گروه اطلاع رساني منابع ديداري ـ شنيداري كنوني) سازمان اسناد و كتابخانة ملي ايران انجام شده- دربردارندة مصاحبه با بزرگاني نظير:


دومين همايش «تاريخ مجلس» اواخر ارديبهشت ماه امسال برگزار مي شود

رييس مركز اسناد مجلس شوراي اسلامي از برپايي دومين همايش «تاريخ مجلس» در اواخر ارديبهشت ماه خبر داد و يادآور شد:‌ اين همايش در تداوم اهداف و برنامه‌هاي همايش نخست برگزار خواهد شد. همچنين رونمايي از چند كتاب اسنادي و تجليل از اهداگران اسناد در سال 89 از جمله برنامه‌‌هاي جانبي اين همايش محسوب مي‌شود.


انتشار چکیده مقالات شانزدهمین همایش بین المللی تاریخ شفاهی

شانزدهمین همایش بین المللی تاریخ شفاهی، با نامِ « بین آینده و گذشته: تاریخ شفاهی، حافظه و معنی»، در جمهوری چک، در پراگ، ۷ تا ۱۱ جولای 2010 برگزار شد.


ویژه نامۀ گفته‌ها و ناگفته‌ها (Words & Silences)

نشریۀ انجمن بین المللی تاریخ شفاهی، گفته‌ها و ناگفته‌ها (Words & Silences)، به دنبال برگزاری شانزدهمین همایش بین المللی تاریخ شفاهی با عنوان «بین گذشته و آینده: تاریخ شفاهی، خاطره و معنا» در پراگ، در تیر 1389، سعی دارد کارهای افرادی را که در شاخه‌های متعدد مقاله‌های خود را در همایش ارائه کردند گردآوری کند. هدف از این کار، برجسته‌سازی کارهای برجسته دانشگاهی و تخصصی در زمینه تاریخ شفاهی در سطح بین المللی است.


هفدهمین همایش انجمن تاریخ شفاهی آرژانتین

همایش: چالش های تاریخ شفاهی در قرن ۲۱: گوناگونی، نابرابری و شکل گیری هویت 4 تا 7 سپتامبر 2012 ( 13 شهریور 1391) برگزار می شود. آخرین مهلت ارسال مقاله: 12 فروردین 1390 است.


"روزشمار جنگ ایران و عراق" به جلد بیستم می‌رسد

مدير پايگاه اطلاع‌رساني مركز اسناد و تحقيقات دفاع‌مقدس از انتشار 7 مجلد "روزشمار جنگ ایران و عراق" در سال 1390 خبر داد و گفت: این مجموعه امسال با حمایت فرماندهي کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به 20 جلد می‌رسد. برخی از اين كتابها برای اولین بار در بیست و چهارمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران عرضه می شوند.


وقتي براي ما مي‌نويسيد...
وقتي براي هفته‌نامه الکترونيکي تاريخ شفاهي مطلبي مي‌نويسيد، دوست داريم نکته‌هايي را در نظر بگيريد.
اين هفته‌نامه نوشته‌ها و دانسته‌هاي ما را درباره مباحث مهم؛ خاطره‌گويي، خاطره‌نگاري، يادداشت‌نويسي روزانه، سفرنامه‌نويسي، وقايع‌نگاري، روزشمار نويسي و... نشان مي‌دهد. حتي براي زيرشاخه‌هاي رشته تاريخ هم جا باز کرده‌ايم؛ و چشم به راه خبرها، گزارش‌ها، مصاحبه‌ها، مقاله‌ها، يادداشت‌ها و... شما هستيم.
خوب است نام و فاميل‌تان را کامل بنويسيد. سابقه علمي و نشاني الکترونيکي را هم حتماً بنويسيد، چکيده مقاله‌ها هم که جاي خود دارد!
به ما اجازه بدهيد دست‌مان براي ويرايش، اصلاح، چينش و ترجمه مطالب شما باز باشد. در اين‌باره با خودتان هم مشورت خواهيم کرد.
دل‌مان مي‌خواهد شأن علمي و ادبي تاريخ شفاهي و اين هفته‌نامه، با نوشته‌هاي متين و موقر شما حفظ شود. حيف است خداي نکرده قلم‌مان از دايره اخلاق بيرون برود.

 
 

       تمام حقوق اين نشريه متعلق به سايت تاريخ شفاهي ايران [oral-history.ir] است.
counter UPDATE error: 1054, Unknown column 'count' in 'field list'