شماره 15    |    11 اسفند 1389

   


سه سال با محسن کاظمی

در میان کتابخوان‏ها و به ویژه در میان دست اندرکاران ادبیات پایداری این سرزمین، کمتر کسی را می‏توان یافت که کتاب خاطرات عزت شاهی را نخوانده و یا دست کم نشناسد. در میان کارشناسان تاریخ شفاهی نیز کمتر کسی را می‏توان سراغ گرفت که محسن کاظمی را از نزدیک نشناسد. محسن کاظمی از معدود نویسندگانی است که برای هر پانویسی که در کتابش می‏دهد به اندازۀ کل کتاب اهمیت قائل است و برایش وسواس به خرج می‏دهد. ندیدم مطلبی را از جایی نقل کند، ولو در پانویس، و منبع آن را با امانت کامل ذکر نکرده باشد. کمتر اثری از او به چاپ های چند باره نرسیده است. در اینجا مجال آن نیست تا یک به یک جوایز و افتخارات این نویسندۀ برجسته حوزۀ ادبیات پایداری را برشمرم؛ قصدم پرداختن به افتخار دیگری است که او در حوزه‏ای غیر از نشر کتاب آفرید و آن ایجاد وب سایت تاریخ شفاهی و هفته نامۀ آن است.
من، کمابیش از ابتدای راه‏اندازی این سایت در جریان فعالیت‏های محسن کاظمی بودم و بخش کوچکی از کار را برعهده داشتم. در این مدت شاهد بودم که او چگونه برای جریان یافتن فعالیت این سایت وقت صرف کرد، نیرو گذاشت، از داشته‏هایش هزینه کرد و برای غنای مطالب آن با همه آنانی که می‏شناخت و نمی شناخت وارد مذاکره شد تا مطلبی در خور نام سایت تاریخ شفاهی ایران بگیرد.
اکنون پس از نزدیک به سه سال فعالیت در عرصۀ دنیای مجازی، و رساندن سایت تاریخ شفاهی ایران به جایی که در بیش از 40 کشور دنیا مخاطب دارد و کارشناسان مختلفی در عرصه تاریخ شفاهی جهان از اروپا و آمریکای لاتین تا خاورمیانه و خاور دور با آن در تماس‏اند و از مطالب آن استفاده می‏کنند، محسن کاظمی بار دیگر دست به قلم شده است تا آثار ماندگار دیگری در عرصۀ ادبیات پایداری بیافریند. او در این عرصه بازیگر کم رقیبی است و لازمۀ حفظ این توانایی، کنار گذاردن فعالیت‏های وقت و نیروبری چون سایت تاریخ شفاهی و هفته نامۀ آن بود. گرچه وقت و نیرو در کنار دیگر دردسرهایی که وی در این سال‏ها دچارش بود، کمترین دغدغه را برایش داشتند. دغدغه‏هایی که محسن کاظمی از آن‏ها در آخرین یادداشت خود برای هفته نامه در قالب گزارشی از فعالیت سه ساله‏اش برای خوانندگان خواهد نوشت.
من از طرف خود و مسئولین مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگ و ادب پایداری در حوزه هنری و دیگر همکاران سایت تاریخ شفاهی بر خود واجب می‏دانم که از ایشان قدردانی کنم و دست مریزاد بگویم. از اینکه ایشان را دیگر در کنار خود نداریم بسیار متأسفیم؛ ولی همه می‏دانیم که به زودی آثار درخشان دیگری از وی در عرصه ادبیات پایداری این خاک به ظهور خواهند رسید.

محمد کریمی


زیتون سرخ (۱۵)

خاطرات‌ناهید‌یوسفیان

گفت و گو و تدوین: سیدقاسم‌یاحسینی

انــتــشـارات‌سـوره‌مــهــر(وابسـته‌بـه‌حـوزه‌هنـری)

دفتـرادبیات و هنر مقـــاومت

نقل و چاپ نوشته‌ها منوط به اجازه رسمی از ناشر است.


پس از آنكه ديپلم گرفتم در تعطيلات نوروز همراه مادرم به اهواز سفر كرديم. اولين باري بود كه شهر اهواز و رودخانه كارون را مي‌ديدم. از اين شهر خيلي خوشم آمد. مردمان خوب و باصفايي داشت. شهر را كاملاً گشتم و روي رودخانه قايق‌سواري كردم. در بازگشت از اهواز، در كنكور شركت كردم. به پدرم گفته بودم كه از اهواز خيلي خوشم آمده است. پدرم گفت: «حق انتخاب رشته در شهر اهواز را نداري. بهتر است دانشگاه تهران را انتخاب كني. پوران هم تهران است و مي‌توانيد با هم باشيد.»
به ظاهر با پدرم موافقت كردم، اما به‌رغم قولي كه به او دادم اولين انتخابم، رشتة فيزيك دانشگاه جندي‌شاپور اهواز بود. رشته فيزيك را به اين خاطر انتخاب كردم كه در دوران دبيرستان از دبير فيزيكمان آقاي آقشاهي، كه كارشناس ارشد و خيلي هم باسواد بود، خوشم مي‌آمد. همين تنها انگيزه‌ام بود.
روزي كه نتايج كنكور را اعلام كردند من در تهران بودم. به پدرم در اراك زنگ زدم و گفتم: «برو به مدرسه و نتيجه امتحان‌هاي مرا بگير.» پدرم اهل رفتن به مدرسه و پيگيري اين كارها نبود. به همين خاطر، گفت: «من مدرسه‌برو نيستم. خودت بيا!»
ـ خواهش مي‌كنم برو.
ـ بروم كه سنگ روي يخ بشوم!
ـ نه. خيالت راحت باشد كه شاگرد اول هستم!
ـ جدي؟
ـ بله.
ـ ببينم چه مي‌شود!
به مدرسه رفت و كارنامه‌ام را گرفت. معلم‌ها خيلي از او استقبال كردند. جالب آنكه در مدرسه به او گفته بودند كه من در دانشگاه جندي‌شاپور اهواز در رشته فيزيك قبول شده‌ام! اما پدرم گفته بود: «نه. ناهيد من شهر اهواز را انتخاب نكرده. حتماً كس ديگري است.»
به خانه كه آمد به من تلفن كرد و گفت كه شاگرد اول شده‌ام. بعد هم دربارة اشتباه معلم‌ها صحبت كرد. گفتم: «آقا جون من اهواز را انتخاب كردم.»
ـ چي؟
ـ بله.
ـ مگر نگفتم اين كار را نكن.
از من به خاطر دروغي كه به او گفته بودم ناراحت شد؛ اما ديگر ماجرا را دنبال نكرد. اهواز را همين‌طوري انتخاب كردم و نمي‌دانستم كه در شطرنج سرنوشت، مهره‌اي بيش نيستم. شايد اگر اهواز را انتخاب نمي‌كردم و به آنجا نمي‌رفتم، مسير زندگي‌ام طور ديگري رقم مي‌خورد؛ اما به قول مولوي بزرگ «ما همه شيريم، شيران ع‍َلَم»! به ظاهر از خود اختيار داريم، اما اختياردار ما كس ديگري است.


پایان فصل ششم



 

فراخوانِ شرکت در کارگاه روش شناسی نوین تحقیقات

پنجمین کارگاه آموزشی SEASREP-Sephis دربارۀ روش شناسی نوین تحقیقات در 25 مهر- 06 آبان، 1390 در فیلیپین برگزار می شود. هدف از این کارگاه فراهم آوردن فرصتی برای دانشجویان مقطع دکتری ِکشورهای جنوب است تا بتوانند با راهنمایی و کمک محققین کارکشته از دیگر کشورهای جنوب، کیفیت تحقیق خود را از دو منظر نظری و روش شناسی ارتقا دهند. دو هفته سخنرانی و جلسات بحث و گفت و گو و ارتقا دانش و جلسات درس انفرادی برای طرح تحقیق دانشجویان به شرکت کنندگان کمک می کند تا تحقیقات خود را دوباره طراحی و طرح تحقیقشان را غنی و قابلیت های تحقیقاتی خود را کشف و تقویت کنند.


تاریخ شفاهی سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی

تكيه بر شفاهيات در تاريخ، حداقل در جامعه ايران بحث تازه اي نيست و پايه تاريخ نگاري در ايران بعد از اسلام بر روايات شفاهي استوار بوده است. تاريخ شفاهي عبارت است از روشي براي جمع‌آوري، حفظ و نگهداري خاطرات، زندگي‌نامه‌ها، آداب و رسوم و اطلاعات متنوع ديگر كه از طريق مصاحبه با افراد مطلع و صاحب ‌نظر كه در زمينه‌هاي سياسي، اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و... حضور عيني و ملموسي داشته باشند، صورت مي‌گيرد و پس از طي مراحلي مانند پياده‌سازي ، تايپ و ويرايش به صورت يكي از منابع مهم در كنار اسناد مكتوب مورد استفاده محققين و پژوهشگران قرار مي‌گيرد.


گفت‌وگو با مرتضي سرهنگي به بهانه انتشار مجموعه سه جلدي «آنچه اتفاق افتاد»

هيچ كس نيست كه اهل ادبيات دفاع مقدس باشد و مرتضي سرهنگي را نشناسد. او از موفق ترين چهره هاي ادبيات جنگ تحميلي است؛ چه آنجا كه راوي و گزارش نويس جنگ است، چه آنجا كه در مقام كارشناس ادبيات جنگ به تحليل و بررسي ادبيات جنگ ايران و جهان مي نشيند و چه آنجا كه به عنوان مدير دفتر ادبيات و هنر مقاومت حوزه هنري بر كار انتشار آثار اين دفتر دلسوزانه نظارت مي كند.


تاریخ شفاهی بازسازی (1) سرپل ذهاب

با آغاز رسمی جنگ در 31 شهریور1359 از سوی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، غرب کشور از جمله منطقه عمومی سرپل ذهاب و قصر شیرین جزء اولین مناطقی بودند، که توسط ارتش رژیم بعث اشغال شدند و مردم این نواحی آواره کوه و دشت گشتند و عده ای هم اسیر، یا مجروح و یا به شهادت رسیدند. با عملیات بیت المقدس و آزادی خرمشهر درخرداد 1360، رژیم بعثی عراق به دلیل ناتوانی نظامی و عمق بخشیدن به خطوط دفاعی خود و تظاهر به صلح طلبی قسمت هایی از مناطق غرب کشور از جمله منطقه عمومی سرپل ذهاب و قصر شیرین .... را تخلیه کرد ودر مناطق سرکوب ومشرف بر منطقه استقرار یافت.


تاریخ کدام شاهان

چند روز پیش کتابی با عنوان "تاریخ شاهان ایران" تالیف بهاره شفیعی به دستم رسید، که بالای نام اصلی کتاب این عنوان درج شده بود: "کتاب تحقیقی برای دانش آموزان". نوشته روی کتاب توجهم را جلب کرد وبه فهرست مطالب کتاب نگاهی انداختم.بر اساس علاقه ام به دوره معاصر تاریخ ایران به انتهای فهرست نگاه دقیق تری انداختم.


تأملاتی در چند مفهوم بنیادین دانش تاریخ

فیلسوف نامدار تحلیل زبانی، لودویگ ویتگنشتاین، در یکی از معروف ترین اظهارات خود می گوید: اکثر نزاع ها به سبب عدم تعریف دقیق معنای واژگان برپا می شود. اگر آدمی واژه ها را دقیق و شفاف تعریف می کرد، از بسیاری از نزاع ها به دور بود. به نظر می رسد در قلمرو علم تاریخ و نزاع هایی که در باره ماهیت آن وجود دارد، این جمله ویتگنشتاین به خوبي توضیح دهنده وضع موجود است. در قلمرو علم تاريخ – همانند ديگر علوم- مجموعه اي از مفاهيم بنيادين وجود دارد كه به نوعي تعريف آن مفاهيم تعريف و تبيين آن دانش نيز به شمار مي رود.


گفت و گو با سید احمد زرهانی

از کرمانشاه که گذشتیم هوا بارانی شد. برف‌پاک‌کن خودروی انصاری از کار افتاد. روی شیشه‌ی ماشین گِل می‌نشست. ناچار برای اقامه‌ی نماز و صرف شام در مسافرخانه‌ای در کامیاران ایستادیم. هنوز تصاویر شاه و فرح و حتی فوزیه و رضاخان بر در و دیوار مسافرخانه بود خواستیم اعتراض کنیم، ولی از چشمان مدیر مسافرخانه فهمیدیم که رفت‌وآمد مأموران در آنجا زیاد است.


زندگي نامه و خدمات علمي و فرهنگي پروفسور سيد محمود حسابي

كتاب «زندگينامه و خدمات علمي و فرهنگي پروفسور سيد محمود حسابي» عنوان كتابي است كه توسط انجمن آثار و مفاخر فرهنگي، همزمان با بزرگداشت پروفسور حسابي در انجمن آثار و مفاخر فرهنگي منتشر شده است.


ساواك با همكاري مدير مدرسه ناخن همكلاسي‌هايم را مي‌كشيد

مهرزاد ارشدي خبرنگار و عكاس انقلاب گفت: مدير مدرسه‌ ما با ساواك همكاري خوبي داشت و دانش‌‌آموزن انقلابي را به آنها معرفي مي‌كرد؛ ساواك نيز دانش‌آموزاني كه فعاليت انقلابي داشتند را شكنجه مي‌داد و بارها شاهد كشيدن ناخن‌هاي دانش‌آموزاني كه اعلاميه‌ پخش مي‌كردند، بودم.


پيشينه تاريخي ايرانيان در كتاب‌هاي درسي لهستاني‌ها

«رادو سلاو پتلاك» وابسته فرهنگي و مطبوعاتي سفارت جمهوري لهستان در ايران درباره كتاب «لهستان ايران» گفت: براي لهستاني‌ها آشنايي با ايران، از دوران مدرسه آغاز مي‌شود و دانش‌آموزان در كلاس‌هاي تاريخ، گذشته و پيشينه ايران را در كتاب‌هاي درسي خود مي‌خوانند. اين آشنايي فقط مربوط به يكي دو قرن اخير نيست و ما رابطه‌اي چهارصد ساله با ايران داريم.


استانداردهای روایت

تاریخ شفاهی یکی از مهمترین و اساسی‌ترین روشهای تاریخنگاری معاصر است که در بازجست و تدوین شواهد و مدارک لفظی و بیانی نقش عمده‌ای را ایفا می‌کند. تاریخ شفاهی، تکنیک، ‌روش و شیوه‌ای است که با استفاده از ابزار صوتی و تصویری، به ثبت و ضبط خاطرات، شنیده‌ها و مشاهدات مربوط به یک رویداد و واقعه تاریخی خاص می‌پردازد. درخصوص عبارت «تاریخ شفاهی» در میان متخصصان بحثهای مختلفی وجود دارد.


تاریخ شفاهی ارتش در انقلاب اسلامی

سلطنت پهلوی که ظهور و تداوم خود را مدیون دو کودتای نظامی اسفند ماه 1299 ش و 28 مرداد ماه 1332 ش می‌دانست، ارتش و سایر نیروهای مسلح را مهم‌ترین تکیه‌گاه خود تلقی می‌کرد و تقویت و تحکیم کمی و کیفی و تجهیز آنها با پشرفته‌ترین و پیچیده‌ترین سلاح‌ها و از همه مهم‌تر ریشه‌کن کردن هر نوع اندیشه و اعتقاد سیاسی به جز اطاعت کورکورانه از شاه و پرستش وی، اسا سیاست داخلی و خارجی دو شاه پهلوی بود.


زندگي نامه و خاطرات اكبر فتورایی

متولد بيست و هفتم اسفند 1318 در اروميه و ساكن همين شهر هستم. دوران تحصيلم را در چند مدرسه‌ی مختلف طي كردم و در سال 1338 ديپلم گرفتم. در سال 1337 افسري به مدرسه‌ي ما يعني دبيرستان فردوسي آمده بود تا تعدادي را جذب دبيرستان نظام كند. من هم عليرغم ميل باطني‌ام به اين دليل كه در كودكي پدرم را از دست داده بودم و احتیاج به یک شغل داشتم تصميم گرفتم به ارتش بروم. بالاخره سرنوشت را نمي‌توان تغيير داد.


وقتي براي ما مي‌نويسيد...
وقتي براي هفته‌نامه الکترونيکي تاريخ شفاهي مطلبي مي‌نويسيد، دوست داريم نکته‌هايي را در نظر بگيريد.
اين هفته‌نامه نوشته‌ها و دانسته‌هاي ما را درباره مباحث مهم؛ خاطره‌گويي، خاطره‌نگاري، يادداشت‌نويسي روزانه، سفرنامه‌نويسي، وقايع‌نگاري، روزشمار نويسي و... نشان مي‌دهد. حتي براي زيرشاخه‌هاي رشته تاريخ هم جا باز کرده‌ايم؛ و چشم به راه خبرها، گزارش‌ها، مصاحبه‌ها، مقاله‌ها، يادداشت‌ها و... شما هستيم.
خوب است نام و فاميل‌تان را کامل بنويسيد. سابقه علمي و نشاني الکترونيکي را هم حتماً بنويسيد، چکيده مقاله‌ها هم که جاي خود دارد!
به ما اجازه بدهيد دست‌مان براي ويرايش، اصلاح، چينش و ترجمه مطالب شما باز باشد. در اين‌باره با خودتان هم مشورت خواهيم کرد.
دل‌مان مي‌خواهد شأن علمي و ادبي تاريخ شفاهي و اين هفته‌نامه، با نوشته‌هاي متين و موقر شما حفظ شود. حيف است خداي نکرده قلم‌مان از دايره اخلاق بيرون برود.

 
 

       تمام حقوق اين نشريه متعلق به سايت تاريخ شفاهي ايران [oral-history.ir] است.
counter UPDATE error: 1054, Unknown column 'count' in 'field list'