کودتای 28 مرداد در مشهد و برخی از منابع مطالعاتی آن

از شهریور 1320 تا کودتای 28 مرداد 1332، جامعه مشهد نقش فعالی در حوادث سیاسی- اجتماعی داشته است. فعالیت احزاب و گروه‏های مختلف، انتشار روزنامه‌ها، ایجاد کانون‌ها و انجمن‌ها نشان از فضای آزاد و دسته‏بندی‌های سیاسی قبل از کودتای 28 مرداد دارد. مشهد از جمله شهرهایی است که درکودتای 28 مرداد شاهد وقایع و اتفاقاتی است که انعکاس آن در مطبوعات، خاطرات، تاریخ شفاهی و اسناد آمده است.

برگ‌هایی از خاطرات دکتر محمدتقی خرسندی آشتیانی

شبی که خطر حتمی‌ را حس کردیم

دزفولی‌ها اعجوبه‌هایی بودند؛ به هر دلیلی مایل بودند به ما کمک کنند

پزشکان، پرستاران و متخصصان رشته‌های بهداشت و درمان در هشت سال دفاع مقدس بنابر تخصص‌هایشان زحمات فراوانی را در عرصۀ خدمت به رزمندگان و مجروحان متقبل شدند. دکتر محمدتقی خرسندی آشتیانی، استاد تمام دانشگاه تهران و فوق تخصص گوش و حلق و بینی است. هنگام جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، او به عنوان پزشک عمومی‌ در بیمارستان پایگاه وحدتی دزفول مشغول به کار بود و بعد از آن تا مدت‌ها در آن بیمارستان به مداوای مجروحان جنگی می‌‌پرداخت.

انتشار چهارمین جلد «تاریخچه مبارزات اسلامی دانشجویان ایرانی در خارج از کشور»

تاریخ ناشناخته

اسناد و تصاویر راهپیمایی‏های آبان 1356 برای نخستین بار است که منتشر می‌شود

چهارمین جلد کتاب «تاریخچه مبارزات اسلامی دانشجویان ایرانی در خارج از کشور» در اوایل مرداد امسال به بازار کتاب عرضه شد.(1) تدوین‏گر این کتاب نزدیک به یک دهه مشغول گردآوری و تنظیم اسناد مربوط به اتحادیه انجمن‏های اسلامی دانشجویان در اروپا است و تاکنون موفق شده چهار جلد از اسناد فعالیت‏های اتحادیه را منظم و به چاپ برساند.

اصول علمی تاریخ شفاهی در قالب کتاب

تاریخ شفاهی در دانشگاه‌های ایران مفغول مانده است

مؤلف کتاب «مبانی نظری و عملی تاریخ شفاهی» گفت: «علی رغم اهمیت تاریخ شفاهی، این حوزه پژوهشی در ایران و به خصوص بخش علمی و دانشگاهی مغفول مانده، به همین دلیل کتاب مبانی نظری تاریخ شفاهی را تدوین نمودم.»

گفت‌وگو با مهدی بشارت؛ کاردار پیشین ایران در بغداد

ناگفته‌های ۴۰ ماه حصر در سفارت/ بخش چهارم

صدام در دانشگاه مستنصریه سه بار سوگند یاد کرد و جنگ قادسیه را یادآور شد

مأموریت آقای دکتر زند‌فرد در بغداد مصادف بود با سخت‌ترین روزهای پیش و پس از انقلاب در ایران. عراقی‏ها ازکشیده شدن دامنه ناآرامی‏ها به عراق هراس داشتند و برای جلوگیری از آن و در همان حال گرفتن ماهی از آب گل‌آلود، به تحرکات خود می‌افزودند.

خاطرات شازده‌حمام

کتابی متفاوت

بی‌اغراق، خاطرات شازده حمام1 یکی از جذاب‌ترین کتاب‌هایی است که در سال‌های اخیر خوانده‌ام. جلدهای یک و دو کتاب شامل خاطرات دوران کودکی و نوجوانی نویسنده است، اما ضمن آن، خواننده با مردم محله‌های فقیرنشین...

درباره زندگینامه سیاسی، نوشته‌ها و سخنرانی‌های سید علی شایگان-1

ملی شدن نفت به روایت یادداشت‌های در تبعید

در جلد اول کتاب «سید علی شایگان: زندگینامه سیاسی نوشته‌ها و سخنرانی‌ها» معرفی او مورد بررسی فرزندش قرار گرفته است. در این مجموعه تلاش گردیده است، نوشته‌های وی اعم از زندگینامه، سخنرانی‌ها و یا ترجمه‌ها مورد استفاده قرار گیرد که البته شامل همه آنها نیست.

نتایج یک پژوهش جدید درباره قدرت بیان

روایت‌گری شفاهی از دو سالگی آغاز می‌شود

یکی از معیارهای مهم در انتخاب راوی در طرح‏های تاریخ شفاهی آن است که راوی از قدرت بیان و به عبارت دقیق‏تر «روایت‌گری» مناسب برخوردار باشد و بتواند آنچه در ذهن دارد به گونه‏ای قابل فهم و تدوین ارایه کند. بخشی از توانایی روایت‌گری امری ژنتیک و ذاتی است. اما بخش دیگری از آن به آموزش افراد به ویژه در سنین کودکی باز می‏گردد. این که کودکان بیاموزند موضوعی را به درستی و با پرداخت مناسب روایت کنند از نکات رفتاری مهمی است که در آموزش آنها باید لحاظ گردد. استفاده از داستان‏سرایی یکی از بهترین روش‌ها در تقویت قدرت روایت‌گری کودکان است. مقاله زیر گزارشی از یک پژوهش دانشگاهی درباره این موضوع است.

چگونه تاریخ خانواده خود را با مصاحبه تاریخ شفاهی تقویت کنید؟

هیچ چیز به اندازه شنیدن صدای مادربزرگ یا پدربزرگی که مدت‏هاست درگذشته، شعف انگیز نیست. فناوری دیجیتال، ذخیره صداهای خاطره انگیز بستگان در قید حیات را آسان کرده است.

وقتي براي ما مي‌نويسيد...
وقتي براي هفته‌نامه الکترونيکي تاريخ شفاهي مطلبي مي‌نويسيد، دوست داريم نکته‌هايي را در نظر بگيريد.
اين هفته‌نامه نوشته‌ها و دانسته‌هاي ما را درباره مباحث مهم؛ خاطره‌گويي، خاطره‌نگاري، يادداشت‌نويسي روزانه، سفرنامه‌نويسي، وقايع‌نگاري، روزشمار نويسي و... نشان مي‌دهد. حتي براي زيرشاخه‌هاي رشته تاريخ هم جا باز کرده‌ايم؛ و چشم به راه خبرها، گزارش‌ها، مصاحبه‌ها، مقاله‌ها، يادداشت‌ها و... شما هستيم.
خوب است نام و فاميل‌تان را کامل بنويسيد. سابقه علمي و نشاني الکترونيکي را هم حتماً بنويسيد، چکيده مقاله‌ها هم که جاي خود دارد!
به ما اجازه بدهيد دست‌مان براي ويرايش، اصلاح، چينش و ترجمه مطالب شما باز باشد. در اين‌باره با خودتان هم مشورت خواهيم کرد.
دل‌مان مي‌خواهد شأن علمي و ادبي تاريخ شفاهي و اين هفته‌نامه، با نوشته‌هاي متين و موقر شما حفظ شود. حيف است خداي نکرده قلم‌مان از دايره اخلاق بيرون برود.

نظریه تاریخ شفاهی (53)

نویسنده: لین آبرامز
مترجم: علی فتحعلی آشتیانی

_________________________________________

یکی از دلایل جنجالی دیگری که برای توجیه چرایی یادآوری غلط مردم ارائه می‌شود پدیده‌ای موسوم به «سندروم خاطرة دروغین»[1] است. این واژه را نخستین مرتبه بنیاد سندروم خاطرة دروغین (گروه ذینفوذی متشکل از متخصصان و پدر و مادران متهم) در سال 1992 وضع کرد و مبین نظریه‌ای دایر بر این امر است که خاطرات بعضی از بزرگسالان در جلسات روان‌درمانی مبنی بر سؤءاستفادة جنسی از آنها در دوران کودکی از اساس غلط است یعنی آنها چیزهایی را به یاد می‌آورند که اصلاً اتفاق نیفتاده است. این نظریه به بحث‌های فراوانی دامن زده که عدة زیادی از افرادِ دخیل در آن ضمن  اینکه خدشه‌پذیری خاطره/حافظه را تأئید می‌کنند و قبول دارند که بعضی از مردم تحت تأثیر فنون تلقین‌درمانی[2] ممکن است رویدادهایی غیر واقعی را به یاد بیاورند، اما به طور قطع و یقین وجود چنین سندرومی را منکر می‌شوند.[3]ما در اینجا وجود چنین سندرومی را منکر نیستیم، اما در حال حاضر دلیلی نمی‌بینیم که مورخ شفاهی در پژوهش‌های تاریخی عمومی‌اش از این ابزار استفاده کند، ضمن آنکه نباید به عنوان حربة معتبری برای انتقاد از متدولوژی تاریخ شفاهی پذیرفته شود.

خاطرة خودزیست‌نامه‌ای[4]

تعریفی که از نحوة عملکرد خاطره در بخش پیشین ارائه دادیم در مورد مفهومی به نام خاطرة خودزیست‌نامه‌ای نیز قابل تعمیم است. در این فصل به موضوع خاطرات جمعی و مردم‌پسند نیز ورود خواهیم کرد.

دبلیو. اف. بروئر خاطرة خودزیست‌نامه‌ای را چنین تعریف نموده است:

«خاطرة انسان از یک مقطع مشخص در گذشته را خاطرة خودزیست‌نامه‌ای می‌گویند که نوعاً مرور ذهنی و زندة تجربة پدیداری او در آن مقطع می‌باشد. این نوع خاطرات مشخصاً حاوی اطلاعاتی دربارة مکان‌، اَعمال، اشیاء، افکار، و تأثیرات عاطفی ... آنها هستند و با این باور همراهند که مقطع یادآوری‌شده شخصاً تجربه شده است.»[5]

بنا بر این، خاطرة خودزیست‌نامه‌ای به زبان ساده‌اش رویدادهایی از زندگی است که شخصاً در ذهن و حافظة انسان بازسازی می‌شوند. البته بازسازی مذکور با رشد و تکامل «خود» انسان مرتبط بوده و بدان وابسته است، یعنی بعضی از رویدادها و تجربیات، بسته به اینکه در کدام مرحله از رشد و تکامل «خود» انسان رخ داده باشند، به نحو متفاوتی یادآوری و بازسازی می‌شوند.[6]ما در گزارش‌های خودزیست‌نامه‌ای، که تاریخ زندگی از آن نمونه است، از خاطرات‌مان برای مقاصد مختلفی کمک می‌گیریم مانند تشریح یک رویداد برای دیگران، ترسیم جایگاه و نقش خودمان در رویداد، به عنوان الگویی برای رفتارهای آینده در زندگی و همچنین تکیه‌گاهی اطمینان‌بخش.

آنچه که منتقدان تاریخ شفاهی برای تشکیک در صحت، دقت و سودمندی این رشته بدان متوسل شدند، خاطرة خودزیست‌نامه‌ای بود. هنوز ثابت نشده که یادآوری غلطِ رویدادها و تجربیات مردم یک پدیدة عمومی باشد و در این کار تعمد یا قصد و غرضی دخالت نداشته باشد. حتی معلوم نیست که افزایش سن و سال بدان حد که ادعا شده است بر صحت خاطره تأثیر بگذارد.