| شماره 212 | 31 تیر 1394 |
 هویتهای پنهان در تاریخ شفاهیتاریخ شفاهی به عنوان یکی از روشهای پژوهشی و ابزار جمع‌آوری اطلاعات در چند دهه اخیر گسترش زیادی در بین علوم مختلف پیداکرده و ماهیت بینرشتهای آن باعث شده تا محققان در حوزه‌های مختلف مانند علوم اجتماعی، جامعه‌شناسی، روانشناسی و تاریخ در زمره اصلی‌ترین استفادهکنندگان آن به شمار روند.
سوال‌های بی‌پاسخ کتاب، در ذهن مخاطب عطش ایجاد میکندنقد و بررسی کتاب «انقلاب و دیپلماسی در خاطرات سید محمد صدر»مدیر دفتر مطالعات و فرهنگ پایداری امور استان‌های حوزه هنری در نشست نقد و بررسی کتاب «انقلاب و دیپلماسی در خاطرات سید محمد صدر» گفت: بسیاری از فرازها در کتاب تا نزدیکی اغنای مخاطب و پاسخگویی به وی می‌رود؛ اما در نهایت پاسخ نهایی به دست نیامده و به نوعی عطش در مخاطب ایجاد می‌شود.
سندی نویافته از کشتار قیام مسجد گوهرشادهشتاد سال از قیام مسجد گوهرشاد مشهدمی‌گذرد.در طی سال‌های سپری شده کتاب‌ها، اسناد و مدارک گوناگونی در ارتباط بارویداد گوهرشاد منتشر شده‌اند که هریک به انگیزه‌ها و دلایل وقوع، نتایج آن و تعداد کشته شدگان پرداخته‌اند.
خوانش تاریخی عملیات کربلای چهارمحمد درودیان و علیرضا کمری از پژوهشگران به‌نام و پیشکسوت جنگ تحمیلی عراق علیه ایران هستند. بیشتر وقت آنها به تفکر و تامل در این حوزه موضوعی اختصاص دارد و به این دلیل، صاحب‌نظرند. از میان تازه‌ترین نوشته‌های آنان دو یادداشت را برگزیده‌ایم که پیوند موضوعی دارند و درباره بازتابی از جنگ در ماه‌های اخیرند.
مبارز یونانی که پرچم آلمان‌ها را پایین کشید... (بخش دوم)بخش‌هایی از کتاب به دوران غیرقانونی شدن حزب کمونیست یونان اختصاص یافته است. خوانندگانی که تمایل دارند از تاریخ مقاومت ملی و جنگ داخلی این کشور بیشتر بدانند قطعاًبا نام «گلزوس» به عنوان یکی از قهرمانان این دوره که نقش تردیدناپذیری در مقاومت حماسی و گرداب جنگ داخلی، آزار و اذیت، محاکمه، زندان و سختی‌ها داشته است،آشنا می‌شوند.
گزارشی از یک عملیات:همه از دست منافقین عصبانی بودندسوم مرداد 1367، سازمان مجاهدین خلق (منافقین) به فرماندهی مسعود رجوی، عملیات «فروغ جاویدان» را از سوی مرزهای غربی کشور و با پشتیبانی ارتش صدام آغاز کرد. آنها در این عملیات با شعار «امروز مهران، فردا تهران»، انتظار فتح 48 ساعته تهران را داشتند!
نگاهی مجدد به هرودوت و تاریخ شفاهی (2)در 6 هفته مقاله «تاریخ شفاهی و هرودوت» به قلم آزوین ماری ( -1937) استاد بازنشسته بالیول کالج دانشگاه آکسفورد و از متخصصین تاریخ هلنی و یونانی از نظرتان گذشت. از هفته پیش هم انتشار مقاله دوم او در این حوزه با عنوان «نگاهی مجدد به هرودوت و تاریخ شفاهی» آغاز شد. انتشار این مقاله به توصیه نویسنده صورت می گیرد. آزوین ماری در پی اطلاع از انتشار مقاله «تاریخ شفاهی و هرودوت» در ایران، ضمن اظهار خوشنودی از انتشار آن به فارسی، اظهار داشت مقاله دومش در این باره را که تکمله مقاله نخست است برای ما ارسال می کند تا در اختیار خوانندگان فارسی زبان قرار گیرد. اکنون بخش دوم این مقاله با ترجمه خوب و دقیق علی فتحعلی آشتیانی در جلوی دیدگان شماست.
حفظ خاطرات جنگل تتفورد با تاریخ شفاهیاز زمانی که اولین گیاهان جنگل تتفورد Thetfordدر دهه 1920 کاشته شدند، بخش مهمی از چشم انداز ایست انگلیا East Anglian (در شرق انگلیس) شد. در حال حاضر یک طرح تاریخ شفاهی قصد دارد سرگذشت افرادی که برای باروری و پرورش آن کمک کردند، حفظ نماید.
تاریخ شفاهی یعنی تاریخ عصر حاضر«زمانی بس معصوم» و تاریخ شفاهی دهه‌های 50 و 60تازه‌ترین شماره مجله تاریخ شفاهیOral History Review اخیراً منتشر شد و در شماره آینده چکیده مطالب و عنوان مقالات آن تقدیمتان می‌شود. با یکی از نویسندگان این شماره، جنیفر هلگرن در مورد مقالۀ او، با عنوان «زمانی بس معصوم: روایات، خاطرات غریب و امنیت دختران در دهه‌های 50 و 60»گفت‌وگویی صورت گرفته که در صفحه مجازی انتشارات دانشگاه آکسفورد منتشر شده است.
وقتي براي ما مي‌نويسيد...
وقتي براي هفته‌نامه الکترونيکي تاريخ شفاهي مطلبي مي‌نويسيد، دوست داريم نکته‌هايي را در نظر بگيريد. اين هفته‌نامه نوشته‌ها و دانسته‌هاي ما را درباره مباحث مهم؛ خاطره‌گويي، خاطره‌نگاري، يادداشت‌نويسي روزانه، سفرنامه‌نويسي، وقايع‌نگاري، روزشمار نويسي و... نشان مي‌دهد. حتي براي زيرشاخه‌هاي رشته تاريخ هم جا باز کرده‌ايم؛ و چشم به راه خبرها، گزارش‌ها، مصاحبه‌ها، مقاله‌ها، يادداشت‌ها و... شما هستيم. خوب است نام و فاميل‌تان را کامل بنويسيد. سابقه علمي و نشاني الکترونيکي را هم حتماً بنويسيد، چکيده مقاله‌ها هم که جاي خود دارد! به ما اجازه بدهيد دست‌مان براي ويرايش، اصلاح، چينش و ترجمه مطالب شما باز باشد. در اين‌باره با خودتان هم مشورت خواهيم کرد. دل‌مان مي‌خواهد شأن علمي و ادبي تاريخ شفاهي و اين هفته‌نامه، با نوشته‌هاي متين و موقر شما حفظ شود. حيف است خداي نکرده قلم‌مان از دايره اخلاق بيرون برود. |
   نظریه تاریخ شفاهی-۴۸ منتقدان می‌دیدند که خاطره برای مورخان شفاهی در حکم منبع اولیه است، لذا نحوة بهره‌گیری از این منبع را با نحوة استفاده از اسناد مکتوب مورد مقایسه قرار دادند. به هر حال، کاربرد دوم از قرن نوزدهم، پایه و اساس مطالعات علمی را تشکیل می‌داد تا حدی که برای آن تقدس قائل شده بودند. در مقایسة مذکور معلوم شد که تاریخ شفاهی در پایین‌ترین پلة سلسله‌مراتب منابع جای گرفته است زیرا به اعتقاد منتقدان: «داده‌هایی» که صحت و سقم آنها قابل تأئید و قابل اعتماد باشند را تولید نمی‌کردند. از بُعد اتکاءپذیری نیز نامه‌ها و مکاتبات معاصر، گزارش‌ها و اسناد پارلمانی در رأس جای داشتند و منابع به اصطلاح ذهنی‌تری مانند یادداشت‌های روزانه[1] و خودزیست‌نامه‌ها در کف می‌نشستند. سال‌ها پیش یکی از پیشتازان تاریخ شفاهی به نام پال تامسون با ادلة محکمی وجه تمایز اتکاءپذیری و اتکاءناپذیری منابع و مدارک را رد کرد. طبق نظر او همه مدارک و شواهد را اجتماع می‌سازد، همه آنها محصول یک هدف هستند، و بسیاری از اسناد متعمداً به طریقی شکل داده می‌شوند تا تصویر یا تفسیر خاصی از یک رویداد یا پدیده را به دیگران ارائه دهد.[2]پس با چنین تعریفی دیگر نمی‌توان مصاحبة تاریخ شفاهی را که متکی بر خاطره است و خلاصة مذاکرات مجلس را که آن نیز مبتنی بر خاطراتِ ذخیره‌شده در ذهن نویسنده از گفته‌ها بازسازی می‌شود، متفاوت فرض نمود؛ در واقع، خاطرة مشارکت‌کنندة عادی جامعه از صراحتی برخوردار است که «بی‌طرفی» تصنعی گزارش‌نویس جلسات پارلمان فاقد چنین خصوصیتی می‌باشد.    |